Чайаачы иир пайрамы
26.04.2024
Хабарлар
Аалҷыларны чейнең сыйлапчалар
Библиотека хараазы. Пу кӱннерде Россияда «Библиотека хараазы-2024» мероприятиелер ирткеннер
Пістің республикадағы Н.Г.Доможаковтың адынаң национальнай библиотека хығырығҷыларға хынығ программа иртірген. Іди библиотекадағы национальнай паза чир-суғ ӱгренҷең пӧлікте «тадар ибі» кӧзідіг асханнар. Ол хынығ иир 18.00 частаң 22.00 часха теере тоғынған. Пу пӧліктің тоғынҷылары аалҷыларны хакас ибнің кибірлерінеңер чоохтааннар. Мында улуғ полызығ пиргеннер «Читіген» театрның актерлары.
Пу иирде кӧп кізі хакастарның сан санаҷаң ағас биркаларын (киртіктер) кӧріп алған. Анаң мастер-класста олар мының алнында хакастар хайди санап турғаннарына ӱгренгеннер. Мастер-классты апарған Альбина Ищенко.
ХІХ – ХХ чӱс чылларда хакастар малларны санирында пурунғыларның сан санаҷаң оңдайларынаң тузаланҷаңнар. Олар ағас чардыҷахтарда римскай саннар осхас киртіктер киртчеңнер.
Хакасияда сан санаҷаң биркаларны аймах-пасха адаҷаңнар: хаастарның «рубас», хызылларның «ругаш», сағайларның «киртік» алай ба «сиребе» паза пилтірлернің «кирсен» адаҷаңнар.
Мал хадарчызы паза маллар ээзі пос аразында рубас хоостыра чӧптезіг итчеңнер. Іди олар, ікі тӧӧй рубас идіп алып, ӱлезіп алҷаңнар. Анаң малларны, оттап килген соонда, хазааға кирчетсе, рубастарны тиңнестірҷеңнер. Ол сан хоостыра олар постарының нинҷе мал парын пілҷеңнер.
Анаң пурунғы хакастар мының алнында хайди чей іскеннерін чоохтааннар паза кӧзіткеннер. Хакастар кӧбізін от чейлер ісчеңнер. Удаа ирбен чейін турғысчаңнар. Орыстар аны «чабрец» алай ба «богородская трава», ідӧк наукада «тимьян ползучий» тіп адапчалар.
Мында пасха даа чей оттарын адағлирға чарир: кӧлей чейі, ит пурун, хазың чейі, чистектер пӱрлері, ах пас от паза даа пасха оттар.
Чейні ағас чірчеде пирҷеңнер. Андар пурун сӱт алай cӱт ӱстӱн урҷаңнар, анаң хайнатхан от чейін, соонаң – ізіг суғ. Пу нимені сайбирға чарабас полған. Сӱтті чирге тӧгерге ідӧк чаратпаҷаңнар. Інектер сӱттіг полбас тіп киртінҷеңнер.
Анаң хайди талған итчеткеннерін кӧзіткеннер. Мында мастер-класс апарған Лариса Боргоякова. Пурун хоорған тамахты теербенде тартханнар, анаң талған хайди иділчеткенін изере кӧзіткеннер. Килген кізілер, ідӧк пос холынаң талған идіп, анаң тимнеп алған талғанны ибзер алып алғаннар.
Ідӧк библиотеказар килген кізілер Хакас Республиканың искусствоҷа саблығ деятельі Олег Чебодаевнең тоғасханнар. Композитор Олег Чебодаев позының чайаачы тоғызынаңар чоохтаан паза, кӧрігҷілерге хакас кӧг тиріглерінең, ойнап, сарнаан. Іди национальнай библиотекада чайаачы иир пілдіртпин ирт парған.
Сом авторни
Автор :
Марина Аева
| Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
| 30 | 31 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 |
| 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 |
| 13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 |
| 20 | 21 | 22 | 23 | 24 | 25 | 26 |
| 27 | 28 | 29 | 30 | 31 | 1 | 2 |
Кӱн таңмазы
Хакасияда
Россияда
Тилекейде
