АНДА ХЫЗЫЛЛАР КУЛЬТУРАЗЫ ХАЙРАЛЛАЛЧА
10.06.2016
Хабарлар
Л.В.АНДРИАНОВА экскурсия тузында
Орджоникидзе аймааның Копьев аалдағы музейі 17 апрельде 1993 чылда тӧстелген. Аннаң Лидия Андрианова устапча. Ол, музей тӧстирге кӱстеніп, ідіс-хамысты, кип-азахты, аймах аалларҷа чӧріп, чыыптыр. Хайда позының даа ахчазына экспонаттар садызып алҷаң полтыр. Амғы музей полчатхан тура 1909 чылда пӱдірілген. Аның улии - 144 квадрат метр. Музейде алты зал, пис муң азыра экспонат. Лидия Васильевна экскурсияларны позы иртірче.
- Музейнің пастағы залы Копьевтың сібее-турлағның тархынына чарыдылча. Анзы тиктең нимес. Пу аалны Матвей Иванович Копьев тӧстеен нооза, - чооғын пастаан Л.В.Андрианова.
Археология пӧлиинзер экспонаттарны чыырға полысханнар кӱргеннерні хасхан археологтар. Пістің чирде пурунғы ӧбекелерібістің турлағлары кӧп табылча. Хуюларда оларның істері халғлаан. Февральда 2016 чылда траншея хасхан тоғынҷылар арғыл аң палазының мӱӱзін таап алғаннар. Бригадир Вячеслав Гаппель аны музейге пирібіскен. Орджоникидзе аймаанда хаҷан-пурунғыда арғыл аңнар чуртаан осхас. Аннаңар оларның сӧӧктері мында кӧп табылча. 90 чылларда механизатор Генрих Шрейдер ідӧк арғыл аңның сӧӧгін таап алған. Че мындағ чоон сӧӧк музейде чох полған.
Пар музейде «Сибирьдегі иб» пӧлік. Аны азарға аал чуртағҷылары полысханнар. Олар иблерінең хас-пурунғы ідіс-хамысты, иирҷектерні, самоварларны, лампаларны, типсілерні ағыл турҷаңнар. Піс оларны, ибде чууп, музейзер ағылҷаңмыс. Ідӧк піс экспонаттарны пасха аалларҷа тілеп чӧргебіс. Шира аймаандағы музей устағҷызы Дмитрий Семёнович Лалетин тас теербеннерін сыйлап пирген. Мында ідӧк чапсых экспонат пар. Ол - Харбиннең килген суғ хайраллаҷаң ідіс. Новосибирсктең килген наука істезігҷілері ол ызых ідіс полчатханын искіргеннер. Анда хыдат чон суғ хайраллапча, ідісте суғ пір дее хайди полбинча. Анзы ідіс нимедең паза хайди иділгенінең палғалыстығ.
Пасха даа темаларға чарыдылған кӧзідіг заллары пар. Оларның пірсі Хакасияа чарыдылған. Хызыллар кип-азаан манекеннерге кизірткебіс. Ідӧк хам кип-азаа паза хоостығ тӱӱр пар. Чоохтирға кирек, хакастарның на тӱӱрде хоостар хоосталых полча. Искусствовед Ирина Кононовна Кидиекова мындағ кип-азах пір дее музейде чоғыл теен.
Хакас ибнің істін кӧзітчебіс. Музей оградазында Тортуковтар сӧӧгінің ибіҷее турча. Ол музейнің ӧӧн экспонадына саналча. Михаил Тортуковтың пабазы Фёдор Андреевич ус холлығ полтыр, ол ибні позығ чох пӱдіртір, хырын тоснаң, хахпаснаң чааптыр. Чаа тузында наңмыр 40 кӱн, тохтабин, чааптыр, че Тортуковтар чуртына суғ пір дее ӧтпиндір. Палалар оларзар чылынарға паза хурудынарға килҷең полтырлар.
Чоохтирға кирек, «Сундухтар» музей-заповедник паза Сӱлектегі пічіктіг тағ тигір алтындағы азых музей пістің музейнің филиаллары полчалар.
Лидия Васильевна аймах чоннарның костюмнарын чыырға сіренче. Ол пасха-пасха президенттерзер паза министрлерзер айланча, национальнай кип-азах ыс пирзіннер тіп. Че амғы тусха Белоруссиядаң на кип-азах ызылған.
Л.В.Андрианова прай кӱзін музейге пирче. Аның чуртасха кирілбеен сағыстары ам даа кӧп. Хызылларның кип-азаан, кибірлерін хайраллапчатханы махтағлығ.
Автор :
Галина ТЮДЕШЕВА
Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
29 | 30 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 |
6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 |
13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 |
20 | 21 | 22 | 23 | 24 | 25 | 26 |
27 | 28 | 29 | 30 | 31 | 1 | 2 |
Кӱн таңмазы
Хакасияда
Россияда
Тилекейде