ХАРА ӰӰСТІҢ КӦГҶІЗІН САҒЫСХА КИРІП
09.02.2018
Хабарлар
Пу неделяда Хакас филармонияның кічіг залында танығлығ концерт полған. Пістің саблығ устар, чыылызып, хайҷы Анна Курбижекованы сағысха киргеннер, анын тахпах-сарыннарын толдырғаннар. Сіліг кӧглерні истіп аларға хайҷының туған-чағыннары, аның чайаачызына хынчатхан кізілер килгеннер.
Пастап кӧрігҷілерні хайҷы-тахпахчының чуртас чолынаң хысхаҷахти таныстырғаннар. Анна Васильевна 1913 чылда 7 февральда Василий Егорович паза Евдокия Дементьевна Курбижековтарның ынағ сӧбірезінде тӧреен. Кічіг Нюраа 4 час толғанда, ол «аарлығ аалҷы» (черная оспа) ағырығны хаптырып алған. Пабазынаң іҷезі, тың чатчатхан хызыҷахтың чуртазын ал халарға сағынып, иртен-иир Худайға пазырғаннар. Нюра тіріг халған, че хорғыстығ ағырығ улғаадыбысхан соонаң аның харах оды ус парған. Сидік тее полған полза, хызыҷах позына сыданарға ӱгреніп алған. Совет тузында 1930 чылларда кічігдең сығара кинек пол парған кізілерге пенсия тӧлелбеҷең, аны хазии уйан кізілерге тоғынып аларға кирек полған. Чиит хысха 18 час толғанда, ол Ташкентсер парыбысхан. Узбекистанда Анна Курбижекова харах оды чох кізілернің ӧмезінде тоғынған. Аны Брайльның шрифті полызиинаң пазарға, хығырарға ӱгрет салғаннар.
Анна Васильевна кічігдең сығара чон кӧглеріне тартылҷаң. Пір хати Пётр аҷазы чатханнаң ойнапчатханын ис салып, харах оды чох хызыҷах позын ӱгрет саларға сурынтыр. Пётр Курбижеков, туңмазына ачынып, ӱгрет кӧртір, че кирек чахсы киліспиндір. Іди дее полза, кӱстенҷік Нюра кӧӧлҷе ойнирға пастаан, анаң сарыннар толдыр сыххан. Пенсия тоғынып алып, тӧреен аалынзар айланғанда, Анна Курбижекова ӧбекелер чолын узаратхан.
Анна Васильевна Курбижекова - изебі чох таланттығ кізі. Ол кӧп тахпах-сарын, алыптығ нымах пілҷең. Тиктең нимес ХакНИИЯЛИ-ның тоғынҷылары, композиторлар, хабарҷылар, аның чайаачызын істезіп, ол толдырған алыптығ нымахтарны чарыхха сығарғаннар. Саблығ хайҷыдаңар кӧп чапсых ниме чоохтап пирген аның чеені Альбина Курбижекова. Аалдағылар Анна Васильевнаның чайаачызына най хынҷаңнар. Таланттығ чир-суғҷыбыс концерттерде араласса, аны, аймах ыр-тахпахтарын сарнаттырып, ӱр позытпаҷаңнар. Оларның кӧбізі пістің саблығ ырҷыларның репертуарына хаҷанох кір парған.
«Хара Ӱӱстің кӧгҷізі» чалахай иирні «Ӱлгер» ансамбль асхан. Чайаачы устар А.В.Курбижекованың «Хозанахтар» кӧгліг ырын толдырғаннар. Пу номерні кибірли «Кӱн сузы» ӧменің теелбегі чазапча, че кічіг залдағы сценада артисттерге орын читпесчік. Іди дее полза, ансамбльдағылар, ырны морсымнығ толдырыбызып, кӧрігҷілернің кӧңнін кӧдіргеннер. Ырҷы Ираида Ахпашева «Палыхтығ кӧлде» сарынны таллап алтыр. Анда абахай Сашкадаңар чоох парған. Пай Петрунча чиит хысты, тут парыбызып, позынаң хада чуртатча. Че хызылларның хыстарын ахчалығ даа кізі позына кӱснең хындыр полбас. Кӧрігҷілер, Ираида Захаровнаның узына аптаттырып, матап айа сапханнар.
Харағай паары аалдаң сыххан Нина Идимешева «Саралӱӱс» ырны чӱрекке теерте толдырыбысхан. Ол
пістің чонның иң хынчатхан ырҷыларының пірсі полча. Кізілер Нина Серафимовнаны иртеннең иирге теере истерге тимделер.
Россияның саблығ артизі Евгений Улугбашев, чатхан саап, хайҷы Пётр Курбижековтың Хызылчардағы ГЭС-таңар тахпаан кӧрігҷілерге читір пирген. Ол тахпахта Пётр Васильевич ГЭС-тың кӱзіне морсынча, аны саблапча. Альбина Курбижекованың чооғынаң, чайаачы кӧңніліг Анна Васильевна СССР-дағы чуртасты саблапчатхан тахпахтарны улуғ ӱлӱкӱннерге, уламох 7 ноябрьға, Илбек Октябрь революциязы кӱніне, сыбыра чайап салҷаң. Ол тахпах-сарыннар пістің тархыныбыс, аннаңар артисттер оларны айландырарға кӱстенчеткені махтағлығ.
Кучен Ай Чарых Сайын (Вячеслав Кученов) кӱстіг ӱнінең «Айдолай» алыптығ нымахтың ӱзігін толдырған. Аның хайына кічіг зал тарғынҷах пілдірген. Тӱлбер Пӧгіче (Антонида Тюльберова) «Тасха Матыр» алыптығ нымахтаң алылған абахайның сыыдын сарнап пирген. Мӧңіс ыр залдағы чонның чӱреен тибіреткен. Ідӧк концерт тузында кӧрігҷілерні чайаачызынаң Мария Янгулова паза «Алтынай» ӧме ӧріндіргеннер.
Хайҷы паза тахпахчы Анна Курбижекованың 105 чазына чарыдылған концерт уғаа иптіг ирткен. Хара Ӱӱстің кӧгҷізі хакас чонның музыка искусствозына паалап полбас хозым ит салған. Аның ады паза тахпах-ырлары хаҷан даа ундулбазын.
Автор :
Майя КИЛЬЧИЧАКОВА
Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 |
8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 |
15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 |
22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28 |
29 | 30 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 |
Кӱн таңмазы
Хакасияда
Россияда
Тилекейде