ХАКАСИЯНЫҢ ПАСТАҒЫ ФИЛОСОФЫ
11.02.2022
Хабарлар
Кізі ады. Хакасияның пастағы философы Виктор Семёнович Анжигановха 10 февральда 91 час толарых
Виктор Семёнович, 1960 чыл пасталчатханда, философия науказынӌа учёнай степень алған. Ирткен чылда ученайның пайрамнығ тӧреен кӱніне удур аның хада тоғынған арғыстары, туған-чағыннары, саблығ ученайны сағысха киріп, статьялар сығарғаннар. Виктор Анжиганов Хакас чирінің интеллигенциязы, философия пірігізінің араласчызы полған, хайзында амды 30-ча кізі саналча, ол санда 5 кізі доктор атха турысхан (Г.Г.Котожеков, В.А.Кузьмин, Л.В.Анжиганова, Р.Н.Ибрагимов, М.Н.Чистанов).
Саблығ ученайлар регионның ӱгредіг паза наука киреенде, Н.Ф.Катановтың адынаң Хакас хазна университедінде паза Хакасияның тархын, литература, тіл, наука-істезігліг институдында тоғынчалар.
Виктор Анжиганов пу учреждениелернің ікізінде істенген. Аның наука-істезігліг чолы ХакНИИЯЛИ-да пасталған. 60-ӌа чыл аразына (1958 - 2021 ч.ч.) институтта философия кӧстегӌе 7 специалист істенген. Ол Виктор Семёнович Анжиганов (1958 - 1961 ч.ч. Хак-НИИЯЛИ-ның ученай секретарьы, философия наукаларының кандидады), Лариса Викторовна Анжиганова (1994 - 1998 ч.ч. ХакНИИЯЛИ-ның социология паза экономика секторының устағӌызы, философия наукаларының докторы), Гавриил Гаврилович Котожеков (1996 -1998 ч.ч. ХакНИИЯЛИ-ның директоры, философия наукаларының докторы).
Институттың ученайлары, наукаа ла нимес, ідӧк Хакасияның тилізіне улуғ хозым иткеннер. Виктор Семёнович ВЛКСМ-ның Ағбан городтағы комитедінің ікінӌі хачызы полған; Лариса Викторовна - ХГУ-ның гуманитарнай наука-істезігліг институттың директоры, Хакасияның национальнай паза территориальнай политика министрінің орынӌызы (Хакасияның пӧзік школазының саблығ тоғынӌызы, науканың саблығ деятельі); Гавриил Гаврилович - «Ленин чолы» газетаның ӧӧн редакторы, хакас тілінӌе телевидениенің ӧӧн редакторы, науканың саблығ деятельі). Пӱӱл 23 июньда Г.Г.Котожековха 80 час толарӌых.
Регионда философия науказы аар тӧстелген. Анзы ол тустағы политиканаң, национальнай сурығларны чарыдарына пӧзік чахығлар полғанынаң палғалыстығ.
Виктор Семёнович ученай поларында аның сӧбірезі улуғ хозым иткен. Аның іӌе-пабазы Викторны піліске тартыларға кӧніктір салған. Виктор Анжиганов Хакас автоном облазының Ағбан пилтірі аймаандағы Синявинскай аал чӧбінің Ӧӧк пилтірі аалында кӧп палалығ сӧбіреде тӧреен. Тӧрт оолның иң кічии полған. Іӌезі Екатерина Владимировна (Костяковтар хызы) Тельманның адынаң колхозта тоғынған, пабазы Семён Константинович Ағбан пилтірі аймааның аал ічӧбінің кнезі полған, ВКП (б) кізізі. Сӧбіре пазы Семён тӧреен чылда чуртастаң парыбысхан.
Виктор Анжиганов автобиографиязында позынаңар піди пасхан: («1938 чылда мин Ӧӧк ахсының пасталығ школазынзар 1-ғы классха ӱгренерге кіргем, 1943 чылда Немирнің толдыра нимес ортымах школазынзар 5-і классха алылғам. 1946 - 1947 чылларда, ахчанаң сидіксіністер полғанда, школадаң парыбызып, тоғынарға киліскен. 1947-1951 чылларда национальнай школада ӱгренгем, анаң Ленинградтағы университеттің философия факультедінзер ӱгренерге кіріп алғам, хайзын 1956 чылда тоосхам. Олох чылда мині «Ленин чолы» газетаның редакциязынзар тоғынарға алчалар. 1957 чылда 13-14 январьда Ағбанда комсомолларның теестегі чыылии ирткенде, мині ВЛКСМ кізізіне тапханнар, соонаң кнезіне. Пір чыл пазынаң, аннаң саназыбызып, Хакасоблрадио редакциязынзар кіргем». Таныхтирға кирек, школада ӱгренчеткендӧк, чиит оол позының чайаачы оңдайын кӧзіткен: кӧг тиріглерінең ойнаан, хоостар чайаан, теелбек салған. Ачых-чарых, хормачы оңдайлығ кізіні ибіре хаӌан даа кӧп кізі чыылӌаң.
Виктор Семёновичтің халғанӌы істеніс орны ХакНИИЯЛИ полған.
Ол тӧрт чыл наука институдының ученай хачызы, анаң директор тоғызын толдырған паза тархын секторының кічіг наука тоғынӌызы полған.
Пу туста институтнаң Степан Павлович Ултургашев устаан. Виктор Анжигановтың тоғызы хакас этнозын істезерінең палғалыстығ полған. Аның хызы Лариса Викторовна Анжиганованың искіриинең, пабазын хакас чонның тиліс сурығлары сағыссыратхан. Ідӧк ол регионның тархынынаң айғасхан. Ученайның наука тоғыстары: «Долголетие» (1960 ч.), «Бригады и ударники комтруда в Хакасии» (1961 ч.), «Коллективы коммунистического труда в Хакасии» (1961 ч.) паза даа пасхазы. Хакасияның пастағы философы чуртас тооза піліске тартылған. Тиктең нимес Хак-НИИЯЛИ-да тоғынған соонаң ол философияӌа кандидат диссертациязын арачылапча. Аның темазы - «Материально-технические, социально-экономические и духовные основы становления коммунистического труда» (1965 ч. Фрунзе г.). Аны ол аспирантурада пір чыл ӱгренген соонаң арачылап алған. 1970 чылларда Виктор Семёнович Анжиганов доктор диссертациязын тимнеп салған. Ол «Формирование социалистических наций (исторический опыт народов Советского Востока)» адалған. Че аны ағаа арачылирға киліспеен, монографиязы чарыхха сығарылбаан. Ол туста Виктор Семёнович Хакасияа, Хызылчар крайынаң сығарып, автономия пирердеңер тоғыс апарған. «Аның ӱчӱн В.С.Анжигановты партия чыылығларынзар хығырчаңнар, хайзында национализмӌе пыролааннар. Ағаа аар-пеер чӧрерге чаратпин сыхханнар, ол наукадаңар паза тоғыстаңар сағынарға ундут саларға кирек полған».
1969 - 1970 чылларда ол Ағбандағы ӱгретчілер институдында доцент, науканың улуғ тоғынӌызы полып істенген. Виктор Семёнович 1983 чылда ах чарыхтаң парыбысхан. Ағаа 52 ле час полған.
Автор :
Ирина ТРОШКИНА
Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
27 | 28 | 29 | 30 | 31 | 1 | 2 |
3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 |
10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 |
17 | 18 | 19 | 20 | 21 | 22 | 23 |
24 | 25 | 26 | 27 | 28 | 29 | 30 |
Кӱн таңмазы
Хакасияда
Россияда
Тилекейде