ХАЙАДАҒЫ ПIЧIКТЕРДЕҢЕР НАА ФИЛЬМ
01.02.2023
Хабарлар
Монтаж режиссёры Георгий Борчиков паза
«Семафор» кино компаниязының директоры Ирик Аглиуллин
Презентация. Хакас Республиканың олған библиотеказында «Шалаболинская писаница» фильмнiң пастағы кӧзiдии ирткен. Иң пурнада аны Ағбандағы 10 № школаның 7-8 класстағы ӱгренҷiлерi кӧрiп алғаннар
Документальнай фильмнi «Семафор» кино компаниязы суурған. Проектке Президенттiң культура инициативалары чыындызынаң хабазығ пирiлген.
«Шалаболинская писаница» фильм пiстiң ӧбекелерiбiс хайадағы хоостар пастыра пiске ниме читiр пирерге сағынғаннарынаңар чоохтапча. Фильм ӧӧнiнде Хакасиядағы паза Хызылчар крайындағы палаларға суурылған. Аны хоостыра олғаннар кiчiг чир-суубыстың тархынының чардығын пiлерлер. Фильм туристтернiң дее хайиин тартар. Iдӧк ол тархыннаңар чоохтапчатхан культура ис-пайын хайраллирға ӱгретче.
– Мин «Семафор» кино компаниязының устағҷызы паза пу проекттiң продюсерi полчам. Пiстiң телекомпания ам на тоғынып пастапча. «Шалаболинская писаница» – пастағы тоғызыбыс. Пiстiң ӧӧн пӧгiнiбiс – ӧсчеткен тӧлнi археологияның хумартхы тастарына паза культура ис-пайына аарласнаң хайарға кӧнiктiрерi. Фильмде хайалардағы хоостарны кӧзiтчебiс. Олар 9000 чыл мының алнындох чайалғаннар. Пурунғы хакастар пiске постарының тархынын артызарға кӱстенгеннер, – чоохтапча Ирик Аглиуллин.
Шалаболинодағы хайа пiчiктерi – Хызылчар крайындағы хайалар хоостарының иң улуғ хумартхызы. Ол Хурағаннар посёлоктаң кидеркi саринзар 35 километр оортах, Шалоболино аал хыринда, Туба суғ хазындағы хайаларда орныхча. 100 азыра чалбах хайада 550 хоос саналча. Писаницаның узуны – 2,5 километр.
Фильмде тархынны iстесчеткен учёнайлар, археологтар паза хамнар постарының кӧрiстерiнең ӱлесчелер. Наука iстезiгҷiлерi санапчалар, пурунғы хакастар хайаларда постарының чуртазын, чааҷыларның кибiр-чозахтарын паза Ӧӧркi чайааннарны чайап салғаннар. Сынында, таста хоос киртерi уғаа аар тоғыс, тiпчелер учёнайлар. Олар полған на хоосты сибер, маңзырабин iстесчелер.
Хакас-Минсуғ ойымында iкi аймах хоных оңдайын апарчатхан чон чуртаан – малҷылар паза аңҷылар. Пурунғы хакастар пуғаларны аарлаҷаңнар. Олар, суғ ээзiн улуғлап, ӱс частығ хара пуғанаң тайығ иртiрҷеңнер. Малны, салға салып, ағын суғҷа индiрҷеңнер.
Туба суғ хазындағы пiр хайада киме хоостал парған. Анда искiлiг кiзiлер одырчатханы iле кӧрiнче. Пасха хооста чалаң аттығ парчатхан кiзi кӧзiдiлче. Соонҷа паза пiр ат пастырча. Учёнайларның кӧрiзiнең, пурунғыда ыраххы чорыхха сығыбысхан кiзi андағ оңдайнаң аттарын алыстырып ала парча. Iди ол аттарны тынандырып алча.
Мультипликаторлар амғы анимациялар полызиинаң фильмде пурунғы хоостарны «тiрiлдiрiбiскеннер». Анда сасхылығ аңҷылар килкiм пуланның соонҷа сӱрiс париғаны, ачын аңнар туйғахтығларны хостапчатханы, чааҷылар удур-тӧдiр хылыстасчатханы кӧзiдiлче. Ырҷы паза кӧгҷi Аржан Тодоштың хайы фильмнi улам сiлiг паза морсымнығ итче.
«Шалаболинская писаница» фильм ӱгренҷiлернiң кӧңнiне кiрген.
– Олғаннар, сiрер хайадағы пiчiктернi кӧрзеңер, оларның хыринда «Мында Вася полған» тiп паспаңар. Оларны хайраллирға кирек. Хайадағы хоостар муңарлап чыл чуртазыннар. Оларны сайбирға чарабас, – теен «Семафор» кино компаниязының устағҷызы.
Фильмнi региондағы телеканалларда, кино театрларында паза социальнай сетьтерде кӧрiп аларға оңдай полар. «Семафор» кино компаниязы мыннаң мындар пасха даа документальнай фильмнернi cуурарын узарадарға пӧгiнче.
Автор :
Татьяна ТОПОЕВА
Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
29 | 30 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 |
6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 |
13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 |
20 | 21 | 22 | 23 | 24 | 25 | 26 |
27 | 28 | 29 | 30 | 31 | 1 | 2 |
Кӱн таңмазы
Хакасияда
Россияда
Тилекейде