КУЛЬТУРАНЫҢ ЧИДIГЛЕРI ПАЗА ПӦГIННЕРI
01.02.2023
Хабарлар
Кӧнi эфир. Хакасия пазы Валентин Коновалов паза республиканың культура министрi Светлана Окольникова, кӧнi эфирге сығып, региондағы культура сферазының 2022 чылдағы салтарларын искiргеннер, пӱӱлгi пӧгiннернi читiргеннер паза чуртағҷыларның сурығларына нандырғаннар
Кӧнi эфирнi азып, регион пазы В.О.Коновалов пылтыр культурада хайдағ тоғыс апарылғаннаңар искірген:
– Тархынны киречiлепчеткен культура ис-пайын хайраллиры пiстiң республика стратегиязы кӧстеглерiнiң пiрсi полча. 2017 чылнаң тиңнестiрзе, 2022 чылда ол кӧстегнi тилiдерiне культура сферазына полызығ iкi хати ӧс парған. Ирткен чыл республикада Археология чылы полған, хазнада – Россиядағы чоннарның культура ис-пайы чылы. Аны хоостыра регионда 30 муңҷа аймах мероприятие ирткен. Кызласовтың адынаң Хакас национальнай музейде Археология залы, скульптор Ирина Карачакова-Картинаа чарыдылған хумартхы зал азылғаннар. Хакасияның «Чон хайҷызы», «Ил нымахчызы» аарластығ аттар, алыптығ нымахтар ысчатханнарға Пётр Васильевич Курбижековтың адынаң правительство сыйии чуртасха кирiлген. Пасха даа улуғ мероприятиелер иртiрiлгеннер.
Культура учреждениелерiнiң инфраструктуразынаңар чоохтаза, пылтыр республикадағы сигiс аалның Культура туразында, Саяногорсктағы олған хоос школазында, Асхыстағы ӧӧн библиотекада, iдӧк культура паза тынағ кiнiнде тиксi тыхтағ тоғызы иртiрiлген. Алтай аймаандағы Алтай аалда паза Таштып аймаандағы Ибiг аалда наа культура туралары пӱдiрiлiп пастааннар. Пӱӱл олар тимге сығарлар. Сорығ паза Ағбан городтарда модельнай библиотекалар азылғаннар. Хакасияның ӧӧн городында креативнай индустриялар школазы тоғынып пастаан.
Iдӧк ирткен чылда уғаа кирек тоғыс толдырылған – Ағбандағы музыка колледжi республика правительствозының холына пирiлген. Ӱр чыллар колледж Хакасияның культура учреждениелерiне тоғынҷылар тимнеен. Че пылтыр часхызын ағырсымнығ сурығ турыбысхан: ХГУ-ға позыдылчатхан федеральнай ахча cинi хызырылғаннаңар, илееде специальность чох иділ парғадағ полған. Министр культура тоғынҷыларын тимнеҷең заведениенi чабарынаң тоғыр полған. Регион пазы Валентин Коновалов Хакас искусство колледжiн тӧстирдеңер чарадығ алыбысхан. Анзынаң ХГУ-ның устағ-пастаа чарасхан.
Пу кӱннерде культура министерствозы ӱгредiг киреенең айғасчаң лицензияны алып алған. Чайғызын, приёмнай кампания тузында, Хакасияның искусство колледжi пис чайаачы специальностьча («Народно-художественное творчество», «Инструментальное исполнительство», «Хоровое дирижирование», «Теория музыки», «Музыкальное искусство эстрады») 75 студенттi аларға тимде.
Таныхтирға кирек, Хакасияның паза Россияның культура министерстволары пик палғалыс тутчалар. Аны хоостыра пӱӱл пiстiң республикадаң 15 оол-хыс Россияның хазна сцена искусстволары институдынзар (РГИСИ) ӱгренерге кiрiп алар оңдайлығлар. Оларны хазнаның иң кӱстiг профессорлары ӱгредерлер.
2022 чылда Совет Союзының Матырлары Григорий Зоринге паза Александр Назаровха бюсттар турғызылғаннар. Ағбанда, чыл тоозылчатханда, Россияның Матыры Аймир Миягашевтiң бюсты азылған. Пӱӱл Россияның Матыры Игорь Ахпашевке бюст турғызылар.
2023 чылға культурада улуғ пӧгiннер пар. Республиканың 11 музыка школазы паза пис аалдағы культура туралары тиксi нааҷылалар. Кӱскӱзер «Нымах» кӧклӧ театрында тыхтағ тоғыстары тоозылар. Кiчiг олғаннарның iҷе-пабалары министерствозар сыбыра сығдыратчалар, «Нымах» театр хаҷан тоғынар тiп сурчалар. Харатас, Ағбан городтарда паза Алтай аймаандағы Ызых посёлокта модельнай библиотекалар азылар. Сорығда культура тилiзi кiнiнiң пӱдiрии пасталар. Хазнада андағ 38 ле кiн пӱдiрiлче, Хакасия оларның санына кiрче. Пу iдӧк республиканың чуртазында танығлығ кирек. Пӱӱл Хакас национальнай драма театры пӱдiриинiң проект тоғызы тоозыларына iзенiс пар.
Чыл салтарын паза алнындағы пӧгiннерні искiрген соонаң Хакасияның культура министрi Светлана Окольникова чуртағҷыларның сурығларына нандырған.
– Креативнай индустриялардаңар чоохтап пирiңер. Нимедiр ол?
– Пу наа тема. Пылтыр кӱскӱзiн Россияның правительствозы креативнай индустрияларны чуртасха кирердеңер чарадығ алыбысхан. Пiс ол тоғысты республикада апар сыххабыс. Аны хоостыра Кадышевтiң адынаң чон чайаачызы кiнiнде «АРОН» арт-резиденцияны тӧстеебiс, креативнай индустриялар школазын асхабыс. Пӱӱнгi кӱнде «Ровесник» библиотека федеральнай проекттерге хозылған. Ноябрь айда креативнай индустрияларның улуғ фестивальы ирткен. Анда чайаачы идiнҷектер постарының проекттерiнең таныстырғаннар. Пӱӱл ол фестиваль iдӧк иртер, – нандырған министр.
– Хайди палаа креативнай индустриялар школазынзар кiрiп аларға чарир?
– Олғаннар анда пылтыр сентябрь айдаң сығара ӱгренiп пастааннар. Чарым чыл аразына олар кино суурарға, кӧг пазарға, клип тимнирге паза пасха даа чапсых тоғыстар толдырарға ӱгренiп алғаннар. Анда пос орыннар асхынах, аннаңар амох хыймыранзар, школазар ӱгренерге кiрiп аларзар. Министерствозар айланыңар, пic сiрерге толдыразынаң чоохтап пирербic, – чарытхан С.А.Окольникова.
Боградтың чуртағҷызы аалдағы искусство школазында тыхтағ хаҷан иртiрiлерiн пiлерге хынған. Пӱӱл анда тиксi тыхтағ тоғызы пасталар теен регион пазы Валентин Коновалов. Проект хоостыра ағаа 7 миллион азыра салковай позыдылар.
– Шира аймаандағы Хара кӧл аалда Культура туразының пӱдiрии хаҷан пасталар? Кӧрчем, пу чыл пӧгiннерінде ол чоғыл.
– Пу сурығ Хара кӧлде хаҷанох кӧдірілче. Мин чуртағҷыларға чарытхам, Культура туразын пӱдiрер алнында проект-смета пiчiктерiн тимнеп аларға, анаң ол проект экспертиза иртiбiзерге кирек. Хайди мин пiлчем, проект тимде полған, че ол экспертизаны иртерге маңнанмаан, аннаңар 2023 чылның пӧгiннерiне кирiлбин халған. Пӱӱнгi кӱнге аның экспертизазы тимде.
Шира аймаа пазы хазнаның прай программаларын пiлче, аннаңар ол ӧткiн тоғынча. Хара кӧл – уғаа истiг аал. Анда чахсы «Прасковья» курорт пар, хайзында Хакасияның чуртағҷылары паза тиксi Сибирьдең килген аалҷылар тынанчалар паза хазыхтарын пиктепчелер. Аннаңар андағ аалда Культура туразы хайди даа поларға кирек, – теен Светлана Анатольевна.
– Ӱр ниместе СМИ-ларда республиканың филармониязы «Зори здесь тихие» операны Сибирьҷе гастрольларнаң ал чӧргенiн кӧр салғам. Хакасияда піс аны хаҷан кӧр поларбыс?
– Ирткен айда операны пiстiң филармония Лугансктағы студенттернең хада Ағбанда, Томскта паза Омскта кӧзiткеннер. Билеттер садылып, чыылған ахча Лугансктағы культура паза искусство академиязын нааҷылирына ызылған. Май айда чуртағҷылар операны пазох кӧрерлер. Анаң артисттерiбiс аны Хызылчарзар апарарлар. Пiс операны Луганск Чон Республиказында кӧзiт пирерге пӧгiн тутчабыс, – нандырған министр.
– Хаҷан культура тоғынҷыларына чал ахчазын хос пирерлер?
– Республиканың культура учреждениелерiнде iстенчеткен тоғынҷыларға пӱӱл январь айдаң чал ахчазы 20 процентке ӧскірілген. Андағох чахығ муниципальнай пӱдiстерге пирiлген, – чарытхан Хакасия пазы Валентин Коновалов.
– Пушкин картазы 2023 чылда тоғынар ба?
– Пушкин картазы 14 – 22 частығ чииттерге тикке пирiлче. Анда 5000 салковай полча. Ол ахчаа пiстiң театрларның ойыннарына, чайаачы иирлерге, библиотекаларның чапсых мероприятиелерiне, музейлернiң экскурсияларына паза кӧзiдiглерiне билеттер аларға чарир. Ааллардағы культура туралары, библиотекалар, музейлер Пушкин картазынҷа ӧткiн тоғынчалар. Аннаңар картадағы ахчаны, ӱзӱрлебин, хорадыңар. Билеттер паазы аарлығ нимес. 5000 салковай культура мероприятиелерiнде аралазарға чыл тооза чидер, – теен Светлана Анатольевна.
Кӧнi эфир тузында кӧбiзi Хакасияның культура министрi Светлана Окольниковаа тӱзiмнiг тоғызы ӱчӱн чылығ сӧстер паза алғызын читiрген.
Автор :
Татьяна ТЮТЮБЕЕВА
Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
29 | 30 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 |
6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 |
13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 |
20 | 21 | 22 | 23 | 24 | 25 | 26 |
27 | 28 | 29 | 30 | 31 | 1 | 2 |
Кӱн таңмазы
Хакасияда
Россияда
Тилекейде