АЙАС КӰННЕРДЕ ХЫРАДА ТОҒЫС ХАЙНАПЧА
26.05.2023
Хабарлар

Фермерлер Валерий КОЛЬЧИКОВ, Юрий ЧИСТЫГАШЕВ паза оларның полысчызы Олег ТОПОЕВ
Аал хонии. Пӱӱл хыраҷылар тоңастығларны орай таарып сыхханнар. Алындағы чылларда таарығ тоғыстары хосхар айының халғанҷы кӱннерінде пасталған полза, пӱӱл – сілкер айында ла
ХАЙ ПІРЕЕ ХОНЫХТАР СІЛКЕР АЙЫНЫҢ ІКІНҶІ ЧАРДЫҒЫНДА ЛА ТОҢАСТЫҒЛАРНЫ ТААРЫП ПАСТААННАР. НАҢМЫРЛАР ХЫРАДА ТОҒЫНАР ОҢДАЙ ПИРБЕЕННЕР. АМДЫ ТААРЫҒНЫ ТУЗЫНДА ТООС САЛАР ӰЧӰН, ААЛ ХОНИИ ПРЕДПРИЯТИЕЛЕРІ ПАЗА ФЕРМЕРЛЕР НАҢМЫР ЧОХ ЛА КӰННЕРДЕ ТОҒЫНЧАЛАР.
Піс Асхыс аймаандағы Индіркі Тӧӧдегі фермерлер Валерий Кольчиковнаң Юрий Чистыгашевтің таарығ тоғызы хайди парчатханын піліп алар пӧгіннең хыразар чол тутхабыс. Оларның хоныхтары алынҷа даа полза, тоңастығларны хада таарыпчалар. Тағлар тӧзінде харалчатхан хыралар кӧрінчеткеннер. Аалға чағын арах орныхчатхан хырада «Беларус» трактор тоғынчатхан. Ол Валерий Кольчиковтың хыразы полтыр.
– Таарығны орай пастаабыс. Пӱӱл 60 гектарда тоңастығлар таарирбыс: 20 гектарда – пуғдай, 40 гектарда – сула. «Новосибирский-16» пуғдайның сортын паза «Ровесник» суланың сортын салчабыс. Пуғдайның ӱренін позыбыс ӧскірчебіс, ікі чыл пазынаң нааҷылап, садысчабыс, суланың ӱренін чыл сай алчабыс. Ӱреннерні Пии аймаандағы фермерлердең садызып алчабыс. Сула хуруғ даа чылда хомай нимес сыхча, че пуғдай андағ нимес. Асхыс аймааның аал хонии устанызының специалисттері хайдағ хоныхтаң ӱреннер садызып аларға чӧп пирчелер.
Ідӧк кӧп чыллығ «Эспарцет» отты таарыпчабыс. Пӱӱл «Датскай» отты ӧскірерге сағынчабыс. Ол ікі метрге теере пӧзік ӧс парча. Иртіре ӧс парза, аны хурударға сидік. Маңат чыл полза, аны ікі хати сабарға чарир. Пістің аймахта аны ӧскірчеткеннерін кӧрбеем, – теен Валерий Кольчиков.
Часхыда таарығны тузында пастир ӱчӱн, фермерлер кӱскӱде чирні тартыбысханнар, че килістіре кӱннер турбааннаңар, хыра тоғыстары тудыл парған. Наңмыр чағбаза, фермерлер тӧрт кӱнге таарығны тоос саларға пӧгінчелер.
Валерий Кольчиков 2015 чылдаң сығара фермер полча, мал ӧскірерінең айғасча. 2017 чылдаң тоңастығлар таарыпча. 2015 чылда наа ла тоғынчатхан фермер чіли грант алған. Ол ахчаа трактор садызып алған. Амды аннаң тоғынча. Аның ідӧк «Казахстан» ікі трактор пар, че амды олар тыхтағдалар.
Пӱӱл Валерийге таарығ тоғыстарында Ис пилтірі аалдағы пӧле харындазы Олег Топоев чахсы полысча. Ол пір ай мының алнында Таштыпта трактористке ӱгреніп алған. Таарығ соонаң Олег от тоғынарға полызар, анаң тоңастығларны чыырға хабазар. Чахсы чылларда пу хоныхта пір гектар чирдең 18 центнер пуғдай паза сула чыып алчалар. Фермерлер тоңастығларны мал паза хой азырирына ӧскірчелер. Артханын аалдағыларға садыбысча.
Пылтыр, хуруғ полғаннаңар, от ӧспеен, аннаңар Валерий Кольчиков тоңастығларның чарымын отха сабысхан. Аның хониина хыстап парыбызарына 500 тӱрім от киректелче. Ол 400 тӱрім пилетеп алған. Читпеен отты Хызылчар крайынаң садысхан. Пӱӱл хыстағ сидік ирткен.
Валерий Кольчиков мал санын ӧскірерге, герефорд тӧлліг маллар паза наа трактор садызарға пӧгінче. Аннаңар сӧбіре фермазы чіли хазна хабазиин алып аларға сағынча.
Юрий Чистыгашев 2014 чылда фермер хониин тӧстеен. Пӱӱнгі кӱнге хойлар санын 500 пасха читіріп алған.
– Азырал читкіҷе полар ӱчӱн тоңастығлар ӧскірчебіс. Пӱӱл чахсы хыстап парыбысхабыс. Мал азии читкен.
Мин аймах хойлар тутчам, ол санда Романовскай тӧлліг хойларны. Оларның хураған кӧп тӧріпче, че ікідең кӧп ӧспинче. Пір хойдаң пір саңай алты хурағанға теере полча тіп искем. Минің ол син полбаан, че пірсінде пис хураған тӧреен. Пӱӱл ікістер паза ӱзер хураған кӧп полды. Мағаа оларны азырирға маң чоғыл, аннаңар хурағаннарны чонға ӱлебісчем, хойларға пірердең артыс салчам. Романовскай тӧлліг хойларны ӧскірерге аар, оларның хазии уйан. Аннаңар мин Эдильбаев тӧлліг хойларны тударға сағынчам.
Хойларым хосхар айында туғаннар. Амды 100 хойдаң 100 хураған. Хомай нимес тіп санапчам, – сағыстарынаң ӱлескен Юрий Чистыгашев.
Хакасияның аал хонии паза ас-тамах министерствозы искіриинең, республиканың хоныхтары тоңастығларны, бобовайларны паза маллар азыраҷаң ӧзімнерні ӧткін таарыпчалар. Пӱӱнгі кӱнге 57,1 муң гектарда алай прай таарығ чирлерінде (45,5%) аймах ӧзімнер таарып салғаннар. Ол санда пуғдай – 39,5 муң гектарда (77,2%) , кӧче – 2,8 муң гектарда (53,8%), сула – 7,7 муң гектарда (27,7%), горох – 1,1 муң гектарда (53,3%). Мал азыраҷаң ӧзімнер 1,7 муң гектарда (7,2%) таарыл парған, силосха кукуруза – 790 гектарда, хайахтығ ӧзімнер – 3,8 гектарда (52%), ах киндір – 945 гектарда (70%), чир тамаа – 142 гектарда (37%), яблах – 225 гектарда (83%).
Хай пірее хоныхтар таарығны тоос салғаннар. Оларның санында Пии аймаандағы Виктор Баузернің кресен-фермер хонии. Ирткен чылдағызынаң тиңнестірзе, пӱӱл таарығ тоғыстары сӧӧ тартылчалар.
Автор :
Оксана ЧЕЛТЫГМАШЕВА
Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 |
8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 |
15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 |
22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28 |
29 | 30 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 |
Кӱн таңмазы
Хакасияда
Россияда
Тилекейде