СИБИРЬДЕ АРТЫХТАР!
03.03.2023
Хабарлар
Спорт. 23 – 25 февральда Сибирьдегi федеральнай округта
«МИНИ-ФУТБОЛ – ШКОЛАЗАР» ОРТЫМАХ ӰГРЕДIГ ПIРIГIСТЕРІ АРАЗЫНДАҒЫ МАРЫҒ ИРТКЕН. АНДА АСХЫС АЙМААНЫҢ СПОРТСМЕННЕРI ТУРЫСТЫҒ ОРЫННАР АЛҒАННАР
Асхыс чоғархы (2007-2008 чылларда тӧреен) паза Полтах аалларның (2005-2006 чылларда тӧреен) хызыҷахтары 1-ғы орынға cыхханнар. Оларның тренерлерi – Евгений Филиппович Мамышев паза Юрий Ильич Аёшин. Сибирьнiң 33 школазы аразында иң артых полыбысхан спортсменнер амды устарын тиксi Россия синiнде сынирлар. Ол, март тоозылчатса, Нижегородскай областьта иртер. М.И.Чебодаевтiң адынаң Асхыстағы лицей-интернаттың оолахтары 3-ҷi орын алғаннар. Оларны марыға тренер Григорий Петрович Иптышев тимнеен.
Марыға Сибирьнiң тоғыс регионының спортсменнерi чыылысхан. Хайди чоохтапча Асхыс чоғархы аалдағы ӧменiң тренерi Евгений Филиппович, марығда Хакасияның ӧмезi позын турыстыра кӧзiт пирген паза спортсменнернiң узы тилiп парғаны пiлдiрген.
– Хакасияда оолахтарның паза хызыҷахтарның мини-футбол ойнир узы ӧсче. Мының алнында оолахтар сыйыхтығ орыннарға сых полбаҷаңнар, пӱӱл, тiзең, олар ӱзiнҷi орында полыбысханнар. Хызыҷахтарның опыттары ӧсчеткенi iдӧк пiлдiрче. Ӧӧнiнде техника паза тактика саринаң. Асхыстағылар, полтахтағылар паза асхыс чоғархыдағылар пiстiң республиканы наа синге кӧдiрiбiскеннер тиирге чарир. Чахсы ойнирынаң пасха, пiстiң палаларыбыс пасха регионда иптiг тудынғаннар, спортсменнернi улуғлааннар, пiрдеезiнең тартыспааннар. Анзын тренерлер дее паза администрация даа таныхтаан. Марығ тузында Полтах аалның cпортсменi Омсктағы хызыҷахнаң уруныс парған. Омсктағы хызыҷах азаан ағырт салған. Паза ойнап полбинча. Чазыда ӱс ле спортсмен халған. Аның ӱчӱн Юрий Ильич Аёшин позының ӧмезiнең пiр хызыҷахты суурыбысхан. Тиңнең тиңе ойын ползын тiп. Анаң тренерлер чоохтасхлапчалар: «Пасха тренерлер хаҷан даа позының ӧмезiнең спортсменiн хыйа албасчыхтар». Iдӧк пiстiңнер, палығлат салған хызыҷахха айап, аның тренерiнең хада имнег туразынзар парғаннар. Пасха региондағылар, аны кӧрiп, матап хайхааннар. Пiске, тренерлерге, палаларыбыс ӱчӱн поғдархастығ полған, – чоохтапча Евгений Мамышев.
Город-поселоктарда спорт секциялары, кружоктар илееде. Олғаннар кӧңнiлерiне кiрчеткен кирекнең айғасчалар. Улуғ нимес аалларда, тiзең, андағ таллағ чоғыл. Хайдағ секция-кружок пар, палалар андар чӧрчелер. Асхыс чоғархы аалдағы кiчiг чуртағҷылар футболнаң, кӱреснең, тобитнең, хысхызын хоккейнең айғасчалар. Спорт залы пар полған полза, волейболға даа чӧрерҷiктер, неке. Аннаңар олар футболға чӧрчелер тiп чоохтапча Евгений Мамышев.
– Хысхызын паза кӱскӱзiн марығларға тимненерге сидiк полча. Пiстiң спорт залыбыс чоғыл нооза. Аннаңар мағаа нанҷымзар Казанов аалның школа директоры Руслан Владимирович Кулемеевсер айланарға килiсче. Ол пiске спорт залында футбол ойнирға хаҷан даа чаратча. Ағаа алғызым читiрчем. Казановсар иирде пар килчебiс. Чол ырах нимес паза чахсы. Аннаң пасха, хысхызын оолахтар паза хызыҷахтар хоккей секциязына чӧрчелер, хазыхтарын пиктепчелер.
Чайғызын наа пӱдiрiлген арған чазыда ойнапчабыс. 2000 чылларда Москвада мини-футболҷа 2-ҷi орын алғабыс, пicке арған чазы сыйлап пиргеннер. Асхыс аймааның спорт комитедiнiң кнезi полған Виктор Венарьевич Тормозаковтың хабазиинаң аалда футбол чазызы пӱдiрiлген, аал чӧбi пазы Александр Кимович Окуневтiң кӱстенiзiнең грант ахчазына ол сиденнелген, – чоохтапча тренер.
Асхыс чоғархы аалның мини-футболҷа чылтыстарынаң таныстырча Евгений Мамышев:
– Айсели Сунчугашева – ӧме устағҷызы. Ол тоғызынҷы класста ӱгренче. Прай саринаң чайаачы хызыҷах. Аны школаның чылтызы тиирге чарир. Футболда бомбардир полча, хаалхазар меспектi пiр-iкi ле кире тебiсче. Пу наада ирткен марығда Айсели иң артых бомбардир полыбысхан, иң кӧп гол кирген. Алынҷа сыйыхха турысхан. Аннаң пасха, ол ОБЖ предметче республика синiндегi олимпиадада араласхан, 2-ҷi орында полыбысхан. Iдӧк ол хоккейге чӧрче, пос туста сарнирға хынча. Дарья Чочиева хаалха хадағҷызы полча. Ол алтынҷы класста ӱгренче. Аның iҷезi iдӧк спортха хынған, хаалха хадарҷаң. Пабазы Андрей Чочиев спортнаң ам даа айғасча. Хоккейде хаалха хадағҷызы полча. Мындағ iҷе-пабаның палазы хайди хаалха хадарбас?! Зарина Косточакова – кӱстiг спортсмен. Аның сӧбiрезi Паза чирiнең пiстiң аалзар кӧскен. Пабазы Арнольд Ананьевич мал имҷiзi полып iстенче, iҷезi Нонна Семёновна – аал чӧбiнде. Зарина – нiске сындырлығ хызыҷах, че уғаа пик хылыхтығ. Ыырҷыдаң меспектi пылазып албаанда, салбас, тохтабас. Спортсменнер андағ хылыхтығ поларға киректер. Галина Топоеваа пу марығ улуғ туза ағылған полар тiп санапчам. Ол сала iзестiг тудын сыхты. Сабрина Чочиева тоғызынҷы класста ӱгренче. Кӱcтiг паза чапчаң спортсмен. Меспектi чахсы апарча. Вероника Карачакова марығ алнында кӧмес ағырыбысхан, че iдӧк кӱстенҷiк хызыҷах.
Чоохтирға кирек, Асхыс чоғархы аал хаҷаннаңох спортсменнерiнең сабланча. Хайди сағысха кирче Евгений Мамышев, аның пабазы Филипп Гордеевич аалдағы иреннернi футболға матап кӧнiктiрҷең, спорт тирiглерiн алҷаң, ааллар аразында марығлар иртiрҷең. Кiчiглер дее аймах спорт кӧрiмнерiнең айғасчатханнар.
– Мының алнында спортсменнер улам кӱстiг полғаннар. 70-80 чылларда телефоннар чох полған. Олғаннар кӱнзiре чазыда меспек тепклеп турҷаңнар. Школада улуғ переменада прай ӱгренҷiлер тасхар футбол ойнирға маңзыраҷаңнар, анаң урокка кiрлен парып кiрглеҷеңнер, – сағысха кирче тренер.
Пу туста Пилтiр аалда мини-футболҷа кӱстiг спортсменнер. Тренер Валентин Иванович Тормозаков позының iкi иң артых спортсменiн, Аима Патачакованы паза Яна Чебодаеваны, Хакасияның пiрiктiрiлген ӧмезiне пирiбiскен. Пасха тренерлер оларны, сизiн салып, постарынзар алып алғаннар. Арса, хыстарның улуғ спортсар чоллары азыл парар? Таныхтирға кирек, 2019 чылдаң пасти Пилтiрдегi ӧме СФО-да пiр дее утырбаан! Пӱӱл, тiзең, олар марығда араласпааннар.
Полтах аалда iдӧк турыстығ ӧме ӧсче. Пу наада ирткен марығда 2005-2006 чылларда тӧреен хызыҷахтар араласханнар. Хайди чоохтапча Евгений Мамышев, полтахтағылар чазыда морсымнығ кӧрiнгеннер!
– Хара формалығ хызыҷахтар залҷа чилбiген не чiли ойлап чӧргеннер. Оларға мӱӱстер ле читпинчеткен. Олар Россия синiндегi марығда хайди даа утып аларға киректер! Иң опыттығ ӧме нооза! – хаңалҷап поғдархапча Асхыс чоғархы аалдағы тренер.
СФО-да пiстiң спортсменнерiбiс сыбыра араласчалар. Пасха регионнардағылар пiстiң республиканы чахсы таныпчалар. Олар тiпче осхастар: «Хакасиядаң хайдағ даа ӧме килзе, пилтiрдегiлер, асхыс чоғархыдағылар, полтахтағылар, чиңiстi алып алча!»
Таныхтирға кирек, Асхыс аймааның алты cпортсменi, мини-футболҷа Хакасияның пiрiктiрiлген ӧмезiне алылып, пу кӱннерде Россия синiндегi марығда араласча. Олар – Дарья Чочиева, Сарина Ивандаева, Вероника Карачакова, Яна Чебодаева, Юлия Кулемеева, Аима Патачакова.
Автор :
Оксана СУНЧУГАШЕВА
| Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 |
| 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 |
| 15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 |
| 22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28 |
| 29 | 30 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 |
Кӱн таңмазы
Хакасияда
Россияда
Тилекейде
