Театр устары наа кӧстеглер турғысчалар
31.10.2025
Хабарлар
Хабарҷыларнаң тоғазығ тузында
Фестиваль. 29 чарыста «Читiген» Хакас национальнай драма паза кӧг театрында «ЧитiгенФест» чоннар аразындағы кiчiг формалығ театрлар фестивальы iкiнҷi хати азылды
Пресс-конференция
Фестивальның ӧӧн пӧгiнi – Хакасияның чуртағҷыларын Россия регионнарының паза хонҷых хазналарның театр искусствозынаң чағын таныстырары. Аннаңар пiстiң республикада иртчеткен алғым мероприятиее Казахстаннаң, Хырғыс чирiнең, Москва облазынаң, Хызылчар крайынаң, Тағлығ Алтайдаң культура киреенде iстенчеткен улуғ аалҷылар килгеннер. Пу фестивальда наа драматургтарның, режиссёрларның, артисттернiң, хоосчыларның аттары сабға сыхча, культура тоғынҷылары аразында чылығ хайызығлар тыыпча. Пис кӱн иртчеткен алғым программазар чапсых спектакльларның кӧзiдии, драматургтарның лабораториязы, мастер-класстар паза чайаачы тоғазығлар кiрче.
– Хакасия – фестивальларға пай республика. Пӱӱл «Ах иб» республиканың кӧс чӧрҷең фестивальын иртiргебiс, анаң тиксi Россиядағы национальнай театрлар фестивальы полған, амды «ЧитiгенФест» чит килдi. Прай араласчыларға ах чол алғапчам. Полған на спектакль чуртасха наа кӧрiстер асча. Театр имнепче, арығ сағыстар пирче, аар тустарны тобырарға паза чииттернi ӧскiрерге полысча, – пресс-конференцияны асхан Хакасияның культура министрi Светлана Окольникова.
Анаң сӧс пирiлген башкир режиссёр, драматург Ильмар Альмухаметовха. Ирткен айда Хакасияның культура министрi Светлана Анатольевна аннаң хада Москвада «Алтын маска. Тилiс чолы» конференцияда тоғасхан. Анда ол Ильмар Разиновичтi Хакасиязар хығырған. Пiр ай ирт парды, Ильмар Разинович пiстiң республиказар читтi. Хайди тидiрлер, хынған сағыстар толча.
– Чарыс айы мағаа улуғ чорыхтарға пай полды. Тӱнее ле Пенза городтағы «МаскерадЪ» фестивальда полғам. Андағы институтта лекция хығырғам. Анаң, самолётха маңзырап, пеер учух килгем. Хакасияда пастағызын на ааллапчам. Минi пу республиканаң ниме палғалыстырча? 2000 чылда Уфада тӱрк тiллiг чоннарның театрлары аразында «Туганлык» фестиваль ирткен. Андада «Читiген» театр «Абахай Пахта» спектакльны ағылған. Аннаң сығара 25 чыл ирт парған. Амды мин позым «Читiгензер» килдiм. Фестивальға ах чол алғапчам! – теен Ильмар Альмухаметов.
Москвадаң килген театр критигi Марина Корчак пiр чыл аразына республикада ӱс фестиваль иртчеткенi уғаа чахсы тiп таныхтаан.
– Пiс, улуғ частығ кiзiлер, «Читiген» театр хайди тӧстелгенiн чахсы пiлчебiс. Ол пасха театрларға тӧӧй нимес. «Читiген» чонның чуртазын, кӧңнiн, кӧӧн ӧтiре кӧзiтче. Артисттер ойыннарны Москвазар ағыл сыхханнарында, прайзы ол театрдаңар чоохтас сыххан. Мин аның кӧп спектакльын аймах фестивальларда кӧргем. Полған на сай олар чапсых ойын тимнеп салчалар, анзы минi хайхатча. Кӧзiтчең нимелер парда, кiзiлер дее театрзар чӧрчелер.
«ЧитiгенФест» фестиваль чарлалғанда, анда аралазарға сағынчатхан айланыстар уғаа кӧп полған. Iле кӧрiнче, театрлар искусстволарын «Читiгенде» кӧзiт пирерге сағынчалар. Че хай пiрее театрлар чол ырахтаңар кил полбин салғаннар. Андағ даа полза, фестивальның афишазы пай. Спектакльны сценада пос хараанаң кӧрiп алза, чӱрекке уғаа истiг пол парча, – кӧңнiнең ӱлескен Марина Михайловна.
Хырғыс Республиканың Чуйскай область театрының хоос устағҷызы Шаршебек Шейшенов Хакасиязар пастағызын на килгенiн искiрген паза фестивальға ӧнетiн хығырғаннары ӱчӱн ӧрiнчеткенiн чазырбаан. Ол «ЧитiгенФест» фестивальға ах чол алғаан. Хырғыс артисттері Султан Раевтiң «Илегилек» ойынын ағылғаннар.
– Театрыбыс аймах фестивальларда тӧремiл араласча. Андағ тоғазығлар чоннарны пiрiктiрче, ынағластырча. Ағаа хоза, артисттер, режиссёрлар, сценографтар, хоосчылар опыттарынаң ӱлесчелер, постарына наа кӧстеглер турғысчалар, – теен ол.
– Таныхтирға сағынчам, «Илегилек» спектакльның авторы Султан Раев Хырғыс Республиканың культура министрi полған. Пӧзiк пiлiстiг кiзi Чир-сууна улуғ хозым ағылған. Аның ойыны пiстiң кӧрiгҷiлернiң кӧңнiне кiрер тiп iзенчем. Султан Акимовичке iзiг чолабит читiрiңер, – хозылған министр Светлана Анатольевна.
Казахстан Республиканың С.Мукановтың адынаң кӧг-драма театрының режиссёры «ЧитiгенФест» фестивальға позы турғысхан «Записки Сумасшедшего» ойынны ағылған.
– Пic Хакасиязар иртенӧк читкебiс. Мында пастағызын на ааллапчабыс. Ыраххы чолға майых парған даа ползабыс, хакас кибiрлерiнде аралазып, кӱс алынып алдыбыс. Пiстiң ӧӧн пӧгiнiбiс – орындағы чонның культуразын кӧрiп алары, удур-тӧдiр чағын танызып алары, театрларның ойыннарын кӧрiп алары, постин кӧзiт пирерi. Казахстанда iдӧк кӧп фестиваль полча, аннаңар прайзын пiссер хығырчабыс, – таныхтаан режиссёр.
Хызылчар крайындағы Шарыпов городтың драма театры ӧнетiн чаа операциязына чарыдылған кӱстiг ойын ағылған. Ӧӧн режиссёр Снежанна Лобастованың искiриинең, олар «Читiген» театрнаң хаҷанох ынағласчалар. Пiстiң артисттер Шарыпов городсар удаа чӧрчелер, аннаңар андағы чуртағҷылар оларны чахсы таныпчалар, чидiкпин сахтапчалар.
– Пiс «Солнышко ты моё ясное» ойынны ағылдыбыс. Ол кӧрiгҷiлерiбiстiң кӧңнiне кiрген. Фестивальлар араласчыларның паза аалҷыларның чӱректерiнде тирең iс артыс салчалар. «ЧитiгенФест» iдӧк пӧзiк синде, тӱзiмнiг ирт парзын! – алғаан Снежанна Владимировна.
Аалҷыларның чылығ сӧстерiне «Читiген» театрның директоры, фестивальның ээзi Ирина Чустугешева хозылған:
– Мин Хакасияның правительствозына, культура министерствозына паза фестивальға кӱстенiп килген аалҷыларға алғызымны читiрчем. Алынҷа республиканың национальнай паза территориальнай политика министерствозын алғыстапчам. Пӱӱл пiс ол министерствоның грант мариинда араласхабыс. Аны утып алып, мындағ алғым фестивальны иртiрерге кӱзiбic пар. Пiске Россияның театрлар пiрiгiзiнiң региондағы пӧлиинiң кнезi, Россияның саблығ артизi, Хакасияның чон артизi Светлана Семёновна Чаптыкова прай чӱреенең полысхан. Ағаа iдӧк улуғ алғызым читiрчем. Iзенчем, фестиваль аалҷыларның паза кӧрiгҷiлернiң чӱректерiнде арығ сағыстар артызар.
– 1988 чылда Василий Иванович Ивандаев теен: «Хакас чирiнiң ыраххы аалларында минiң кӧңнiмнi иссiннер паза ойыннарымны кӧрзiннер». Ол, андағ хыйғылығ Хакасияның улуғ театрынаң парыбызып, «Читiгеннi» тӧстеен. Кӧрчезер, пӱӱнгi кӱнде аның театры чоннар аразындағы фестивальларны иртiрче. Читiген – ол тигiрдегi чылтыстар. Астых парған кiзi ол чылтыстар хоостыра чолны таап алча. Амғы оой нимес тустарда «Читiген» театр iдӧк хынған кӧрiгҷiлерiне хыныс, киртiнiс паза iзенiс сыйлапча, – теен Россияның театрлар пiрiгiзiнiң региондағы пӧлиинiң кнезi Светлана Чаптыкова.
Фестивальның азылғаны
«ЧитiгенФест» пайрамны пiстiң артисттер, от инезiн азырап, алғас сӧcтерін чоохтанып, амыр-ипти асханнар. Хакас чонның кибiрлерiнде аралазарға ыраххыдаң килген аалҷыларға чапсых пiлдiрген.
Фестиваль пайрамни азылчатханда
– Пӱӱл «ЧитiгенФест» фестиваль iкiнҷi хати полча. Пастағызын иртiргенде, ол кӧрiгҷiлернiң кӧңнiне кiрген, сағыстарында ӱрге халған. Тӧстегҷiлернi паза араласчыларны пайрамға кӱстенiп тимненген ӱчӱн алғыстапчам. Театрлар чуртағҷыларға чапсых чайаачыларын сыйлапчалар. Прайзына пӧзiк чидiглер алғапчам, кӧңнiлерiң чахсы ползын! – ӱлӱкӱннi асхан Хакасия пазы Валентин Коновалов.
Фестиваль «Читiген» театрның «Валентина» ойынынаң пасталған. Аны А.Вампиловтың «Прошлым летом в Чулимске» пьесазынҷа режиссёр Каскар Чаптыков турғысхан. Спектакльда арығ чӱректiг хыстаңар чоохталча. Ол, хайдағ даа аар-чӱктерге урунза, чарых чуртасха, паарсах кiзiлер парына киртiнче.
Сомнар Дмитрий Сунчугашевти, Равиль Дзязькони
Автор :
Татьяна Тютюбеева
| Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
| 27 | 28 | 29 | 30 | 31 | 1 | 2 |
| 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 |
| 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 |
| 17 | 18 | 19 | 20 | 21 | 22 | 23 |
| 24 | 25 | 26 | 27 | 28 | 29 | 30 |
Кӱн таңмазы
Хакасияда
Россияда
Тилекейде
