Мал ағырии хатап сығыс парбас ӱчӱн
08.10.2025
Хабарлар
Идінҷек Максим Давыдкин (оң саринаң) республика пастыхтарынаң хада
Аал хонии. Хакасия пазы Валентин Коновалов Алтай аймаандағы малларны ӱр нимес тус тутчаң орында пол килген
Хакасияда узелковай дерматит чуғынҷах ағырығ, сығызып, тарап сыхханда, аны тохтадар ӱчӱн улуғ тоғыс апарылған, ол санда ибдегi малларға хорғыстығ ағырығдаң тоғыр вакцина турғызарынҷа, ағырығ сығыс килген орыннардаң малларны сығара тартпазынҷа, республиказар пасха регионнардаң пiчiктер чох, вакцинация иртпеен ибдегi малны тартпазынҷа паза пасха даа тоғыс. Че ГИБДД паза Россельхознадзор устанызы тоғынҷылары Хакасияның ааллары, аймахтары аразынҷа алай пiстiң республиказар пасха регионнардаң iнектернi, аттарны, хойларны алай ибдегi пасха даа малны пiчiктер чох тарт сыхханынҷа сайбағларны iлезiне сығар сыхханда, ол малларны ӱр нимес тус хайда-да тударға кирек полған.
– Хакасияда узелковай дерматит чуғынҷах ағырығ сығыс килгенде, пiстi, республиканың аал хонии министерствозы паза ветслужба тоғынҷыларын, Россияның аал хонии министерствозынзар хығырғаннар. Анда маллар хайығ чох аар-пеер тартылчатханын тохтадарынҷа тоғыс апарарға чахығ пиргеннер. Ол туста узелковай дерматит чуғынҷах ағырығ пасха регионнаң килгенiн пiлгебiс. Аннаңар пiске малларны ӱр нимес тус тутчаң орыннар (штрафстоянкалар) тӧстирге чӧп пирiлген.
Пӱӱнгi кӱнге республикада андағ iкi орын тоғынча: Алтай паза Ағбан пилтiрi аймахтарында. Алтай аймаандағы орын 2024 чылда тоғынып пастаан, Ағбан пилтiрi аймаандағызы – пӱӱл орғах айынаң сығара. Орджоникидзе паза Шира аймахтарында мындағ орыннар тӧстир кӧңнiлiг идiнҷектер пар, – таныхтаан Хакасияның аал хонии паза ас-тамах министрі Сергей Труфанов.
Республиканың аал хонии министрiнiң чооғынаң, мындағ ондайнаң малларны пiчiктер чох тарт чӧрерiнең кӱрезiг апарылча. Ветеринар устанызы пастыра полған на малның ветеринар ал чӧрҷең пiчии поларға кирек. Малны пасха регионзар апарчатсалар, ветеринар устанызы ол хайдағ регионзар апарылчатханын, анда хайдағ ағырығлар парын пiлче. Малны регионзар ағыл килзелер, ол анда карантинде турча, ағаа вакцина турғызылча (регионда хайдағ даа ағырығлар сығысса).
Федеральнай чолларҷа малларны тарт чӧрчеткенiн хайығда тудар пӧгiннең кӧс чӧрҷең iкi пост тоғынча. Анда ГИБДД паза Россельхознадзор устанызының тоғынҷылары тоғынчалар, хайзылары, машиналарны тохтадып, пiчiктерiн сыныхтапчалар.
– Малларның ээзi пiчiктернi хада аларға ундут салза алай олар пасха субъектте ползалар, ветеринар устанызы пастыра пiчiктер парын пiлiп аларға чарир, мал ээзi оларны ағыл килче. Пiчiктер читсе, маллар пункттаң сығарылчалар, оларны аннаң андар апарчалар.
Орындағы ветеринар устанызының тоғынҷылары малларны ағырығларға сыныхтапчалар, оларның ханын алчалар. Ээзi табылза, маллар айландырылчалар. Табылбаза, МВД тоғынҷыларынаң хада комиссия чыылча, хайда хазых малларны итке соғарынаңар алай фермерлерге, пос хоныхтарға садардаңар чарадығ алылча. Ол ахча хазнаа пирiлче, – чооғын узаратхан аал хонии министрi.
Хакасиядағы пічік чох малларның ээлерi табырах табыл парчалар. Олар прайзы «Хорриот» системада санда турчалар. Че пасха регионнаң тартхан малларның ээлерiн iлезiне сығарарына тус парыбысча. Амды Алтай аймаандағы малларны ӱр нимес тус тутчаң орында 13 пас торбах пиктегде турча. Оларның ээзi табылғалах. Пунктты тутчатхан идiнҷек Максим Давыдкиннiң чооғынаң, пу малларны Тувадаң ағылған поларлар. Че Хакасияның ветеринар устанызы Туваның ветеринар устанызынаң палғалысханда, регионнаң пiр дее мал сығара тартылбаан тееннер.
Максим Давыдкин регион пазы Валентин Коноваловха паза Ӧӧркі Чӧп кнезі Сергей Соколға малларны тутчаң орынны кӧзiт пирген. 1,5 гектар чирде малларны пиктегде тутчаң орын паза карантин пӧлии пар. Iнектернi, аттарны, хойларны, сосхаларны тутчаң алынҷа орыннар кӧрiл парған. Iдӧк тоғынҷыларға тура пар, хайзында мал имҷiзiнiң паза устағҷының кабинеттері, хадағҷыларның пӧлии пар. Ээзі чох пызоларны сыныхтабызып, мал имҷiлерi пiр дее ағырығ таппааннар, кирек прививкалар турғыс пиргеннер.
– Карантин тоғызы иртiрiл парған соонда Россельхознадзор устанызы пiчiктер чох малларның ээлерiне штраф сал пирче. Пiс малларны азырапчабыс, аннаңар аның ӱчӱн iдӧк тӧлирге киректер. Мында аттар даа, хойлар даа, iнектер дее полчалар.
Хакасиязар иң удаа Хызылчар крайынаң паза Тувадаң малларны пiчiктер чох ағылчалар. Iдӧк пiстің республикадаң сығара тарт париған пiчiк чох малларны пиктегде тутчабыс. Хакасиядаң Дагестанзар, Узбекистанзар малларны пiчiктер чох апарчатханнар.
Ибдегi малларны тартчатса, малны садысханнаңар, ветеринар ал чӧрҷең пiчiктер пар поларға кирек. Пасха регионнаң сығара тартылчатхан алай пасха регионнаң Хакасиязар ағылған ибдегi малны карантинде пиктегде тударға кирек, – теен Максим Давыдкин.
Хакасияның ветеринария устанызының пастығы Евгений Баулиннiң чооғынаң, пӱӱл Хакас чирінде 250 пас пiчiк чох ибдегi малны тарт париғаны iлезiне сығарылған. Пис кирек хоостыра iнектернi пiчiк чох тарт париғаны ілезіне сығысхан, ол санда Тува Республикадаң iнектер ағылғаны хоостыра. Ирткен неделяда пасха регионнаң Хакасиязар 98 пас iнектi, анаң хоза читi пас iнекті пiчiк чох тарт килгенi сығысхан. Прай ол маллар сыныхталғаннар.
– Пу маллар таңмалалбааннар паза чип чохтар, аннаңар ээлерiн таап аларға сидiк. Оларға пiчiктер пар поларға кирек, че олар чоғыл.
Пиктегде турчатхан ээзі табылбаан торбахтар
Пӱӱл пiчiк чох тартылған малларның аразында ағырығлар табылбаан. Че Россельхознадзор устанызына малларны тартчатхан машиналарның 10 на процентiн тохтадарға килiсче. Пiчiк чох малларны ӧӧнiнде хараазын апарчалар, – теен Евгений Баулин.
Малларны ӱр нимес тутчаң пункттың чирiнде iдӧк ээзi чох хазыр адайларны тутчаң орын орныхча. Вольерлерде 300 азыра адай пиктегде турча. Ол адайларны Ағбан, Харатас городтарда паза ибiркi аалларда тутханнар. Максим Давыдкиннiң чооғынаң, ээзi чох адайлар, ӧӧрге чыылызып, аал-город аразынҷа чӱгӱр чӧрҷеңнер, кiзiлерге хазырланҷаңнар, аннаңар оларны мында пиктегде тударға килiсче. Прай адайларға прививкалар турғызыл парғаннар. Оларны кӱнде iкi хати азырапчалар. Мында олар чуртастары тооза чуртирлар.
Iдӧк ӧскiҷек, хураған, осёл паза пони кiзiлернiң хайиин тартханнар. Олар пункттың чуртағҷылары полтырлар.
Сомнар Дмитрий Сунчугашевти
Автор :
Оксана Челтыгмашева
| Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
| 27 | 28 | 29 | 30 | 31 | 1 | 2 |
| 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 |
| 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 |
| 17 | 18 | 19 | 20 | 21 | 22 | 23 |
| 24 | 25 | 26 | 27 | 28 | 29 | 30 |
Кӱн таңмазы
Хакасияда
Россияда
Тилекейде
