Сыйыхтас. Хакасияның ӱлгӱ туразында кӧп пала ӧскiрчеткен iҷе-пабаларға хазна сыйыхтары читірілген.

От айының 8-ҷi кӱнiнде Россияда Сӧбiре, кӧӧленiс паза киртiнiс кӱнi таныхталча. Пу чиит ӱлӱкӱн тирге чарир, аны 2022 чылдаң на таныхтап сыхханнар. Че пicтiң хазнада сӧбiрелер, улам кӧп палалығлар, хас-хаҷаннаң сығара аарласта полғаннар.

Хакасияның правительство туразында пу танығлығ ӱлӱкӱн хоостыра кӧп палалығ сӧбiрелернi чеестееннер. Iҷе-пабаларға хазна сыйыхтарын Хакасия пазының пастағы орынҷызы Татьяна Курбатова читiрген.

– Валентин Олегович Коновалов кӧп палалығ сӧбiрелерге хаҷан даа улуғласнаң хайча, – таныхтаан Татьяна Анатольевна. – Пӱӱн ол позы сыйыхтир полған, че, хомзынысха, Москвадаң самолеттығ учухчаң рейс тудыл парған.

Татьяна Курбатова, палаларынаң хада килген iҷе-пабаларны ӱлӱкӱннең алғыстап, оларға кӧп чылығ сӧстер читiрген паза часкалығ чуртас алғаан.

– Сiрернiң сӧбiрелерiңер чахсы кӧзiдiм полчалар, хайда палалар паарсаста ӧсчелер, хайда иң чахсы аарластар хайраллалчалар паза тӧлдең тӧлге читiрiлчелер, – теен ол.

Хакасияның iстенiс паза социальнай арачыланыс министрi Татьяна Раменская, алғыстасха хозылып, таныхтаан: iҷе-пабаларға иң ӧӧн сыйых – палалары часкалығ ӧcчеткенiн кӧрерi.

Пӱӱл тӧрт сӧбiренiң iҷе-пабаларына хазна сыйыхтары читiрiлген. Сӧбiре институдын тыыдарына хозым иткенi паза палаларны турыстығ ӧcкiргенi ӱчӱн Хакас Республиканың «Iҷе-паба сабланызы» медальынаң Антон Александрович паза Татьяна Сергеевна Пономаревтар (Харатас город), Анатолий Гаврилович паза Мария Семёновна Карачаковтар (Асхыс аймаа), Александра Егоровна Табурчинова (Пии аймаа) таныхтатханнар. Iдӧк Хакас Республиканың Аарластығ пiчиине Владимир Владимирович паза Ирина Леонидовна Бейльман (Асхыс аймаа) турысханнар.

Сыйыхтас соонаң сӧбiрелер, стол кистiнде чей iзiп, ӱлгӱдегiлернең хада олаңай чоох алызып алғаннар. Пiс ол туста хайзы iҷе-пабаларнаң чоохтазып алғабыс.

– Пiс Асхыс аймаандағы Ӧӧк пилтiрi аалда чуртапчабыс, – чоохтапча аалдағы идiнҷекте водитель полып тоғынчатхан Анатолий Карачаков.

– Ипчiм Албычаковтар хызы, Ағбан пилтiрi аймаандағы Райковтар аалынаң. Хайди-да олаңай танызып алғабыс. Тӧреен кӱнiме ааллап хығырғам, ол килген. Тӱрчедең кӧӧленiс оды тамылған, iди хоных тӧстеебiс.

Карачаковтар сӧбiрезiнде сигiс пала: iкi оол паза алты хыс. Улуғлары, iкi оол, Россияның арачыланыс министерствозынаң контракт идiп, ӧнетiн чаа операциязында араласчалар, чир-суубыс ӱчӱн турысчалар. Хыстарның улии 10 класс тоозыбысхан, кiчии ам даа олған садынзар чӧрче.

– Пiс, наа ла тоғас сыхханыбыстох, пicтiң кӧп пала ползын тiп сағынғабыс, – кӱлiмзiреп, ӱлесче паба кiзi. – Туғаннарыбыс хоостыра, неке. Минiң тай аға-ууҷамның 12 пала полған, ол санда iҷем. Пiстiң сӧбiреде тӧрт пала: мин паза ӱс пиҷем.

Палалары спортнаң айғазарға хынчалар, улуғ оолғы волейбол чахсы ойнаҷаң. Кiчии кӱреске чӧрҷең, анаң iдӧк волейболға тартыл сыххан. Ооллары профессиональнай училище тоосханнар, аның cоонаң армия службазын иртiбiскеннер.

– Оолахтарға ат мин пиргем: Владимир, Анатолий, – чоохтапча Анатолий Гаврилович. – Хызыҷахтарны ипчiм позы адаан: Лиана, Лена, Саяна, Яна, Амалия паза Доминика.

Александра Егоровна Табурчинова Пии аймаандағы Сос пилтiрi аалда чуртапча. Аның, тиксi саназа, 18 пала пол парча: позының пис пала паза ӧcкiрерге алған 13 пала.

– Минiң палаларым прайзы улуғлар, ӧскiрерге алған палалар iдӧк ӧc парғаннар, iкi ле паланы азахха турғызарға халған – олар 16 паза 17 частығлар, – чоохтап пирген Александра Табурчинова.

Ӧкiс палаларны ӧскiрерге алардаңар чарадығны Александра Егоровна ирiнең хада чӧптезiп алтыр. Хомзынысха, Николай Михайлович Табурчинов iкi чыл мының алнында ах чарыхтаң парыбыстыр. Че пос палаларының, ӧскiрерге алған палаларның сағызында ол сын паза чағбан чӱректiг паба чiли халған.

– Ол оолларны чуртасха ӱгреткен, мин – хызыҷахтарны, – чоохтапча Александра Егоровна. – Прай ооллар армия службазын иртiбiскеннер, халғанҷы ӧcкiрерге алған оол тӱрчедең армиядаң айлан килер.

Ноға олар ӧкiстернi пос сӧбiрезiнзер аларға чаратханнар? Пу сағыс 2000 чыллар пасталчатханда тӧрiптiр.

– Iҷем ол туста изен-хазых полған, ол «Хакас чирi» газетада ӧкiс палаларның сомнарын кӧзiдiп теен: «Пу палаларға хайди тың айапчам, iҷе-пабалары чоғыл», – сағысха кирген Александра Табурчинова. – Ол сағыс минiң пазыма хайди-да тирең кiр парған. Iҷем ах чарыхтаң парыбысхан соонаң, 2003 чылда, ирiмнең хада чӧптезiп, ӧкiс палаларны ӧскiрерге, оларға iҷе-пабаның чӱрек чылиин читiрерге чарат салғабыс.

Александра Егоровна амды позы ууҷа полча, пархалары пар.

– Минiң улуғ хызым Татьяна имҷi-фтизиатр полып тоғынча, аның iкi пала, – чоохтапча Александра Табурчинова. – Аның алтындағызы Вера – орыс тiлi паза литература ӱгретчiзi, амды Якутиязар тоғынарға парыбысхан.

Ӱзiнҷi палазы, Тимир оолғы, армиядаң кинек айлантыр. Тӧртiнҷiзi – Каврис, Хызылчардағы аграрнай университеттi тоостыр. Амғы туста ибде, аҷазын кӧрчеттiр.

– Очы хызым Валентина мында, хада килген, – тiпче Александра Егоровна. – Iкi пархамнаң хада.

Александра Егоровна ӧскiр салған паза ам даа ӧcкiрчеткен палаларны прайзын теести адап пирген: Вячеслав, Ирина, Владимир, Оксана, Анатолий, Валентин, Анатолий, Дарья, Екатерина, Мирген, Ярослав, Роман, Данил. Улуғларының амды постың сӧбiрелерi пар. Телефоннаң тӧремiл сығдыратчалар, ааллап килчелер.

– Мин ӧкiс палаларны алып пастапчатханымда, опекадағылар мағаа пастап улуғзың тiп пирерге хынмааннар – 46 час полған мағаа, – сағысха кирiп чоохтапча матыр iҷе. – Че мин теем: «Улуғ ис-пай оларға пир полбаспын, че iҷенiң чӱрек чылиин пир поларбын».

Iди олар ирiнең хада мынҷа ӧкiс паланы азахха турғыс салғаннар, чуртасха ӱгрет салғаннар. Мындағ кiзiлер улуғласха паза сын аарласха турыстығлар.

Сомда Табурчиновтар сӧбiрезi

Сом Илона Каковани