Ізіг сессия: Хакасия пазының ветозы тобырылды
23.05.2025
Хабарлар
Татьяна Курбатова вето салылған законҷа Хакасия пазының сағыс-кӧрізін читірген
Ӧӧркі Чӧп сессиязы. Республика депутаттары 21 сілкерде теестегі сессияа чыылысханнар
Аны Ӧӧркі Чӧп кнезі Сергей Сокол апарған. Сессия тоғызында Хакасия пазының орынҷылары, хайзы министрлер, аймах-пасха ведомстволарның устағҷылары, город-аймахтарның пастары паза депутаттары араласханнар.
Кӱн суриинҷа тоғыс пасталар алнында кибірли фракцияларға сӧс пирілген.
ЛДПР фракциязының устағҷызы Михаил Молчанов чооғын республика бюджедінең пастаан. Бюджет парыстарын чідіргенінде Хакасия правительствозын пыролаан.
– Пір чарым миллиард салковайға секвестр идібіскебіс, – таныхтаан ол. – Ол республика правительствозының 2024 чылның тоғыс салтары.
Ол, таң, Айдаң тӱс парған (хан тӧгілчеткен СВО чирінде «ай чӧрізінең» теелбектенгені сағысха кірче): санкциялар сылтаанда прай хазна сидіксіністерге урунчатханын пілбинче. Таң, «ызырарға» кӧнік парған.
Ікінҷі сурии сала орта кӧстегліг полған. Ағбанда льготалығ имнер пір ле орында позыдылчатханына теелген. Ол Киров орамазындағы льготалығ имнер позытчатхан аптека істінде орын асхынах полчатханын, кізілерге тасхар турарға киліcчеткенін таныхтаан.
– Чайғызын хайтпазох, хысхыда соохха тоопчалар нооза, – чоохтанған Молчанов.
ЛДПР фракциязының устағҷызы льготалығ имнерні позыдарын частнай аптекаларға пирібізерге чӧпнең айланған. Кӧзідімге хонҷых Минсуғны ағылған – анда хаҷанох іди итче осхастар.
КПРФ фракциядаң депутат Татьяна Янусик чоох тутхан. Ол Хакасия пазының республика правительствозының 2024 чылдағы тоғызынаңар сан пирізіне теелген, Валентин Коновалов ол пічікті Ӧӧркі Чӧпсер прай закон хоостыра читіргенін таныхтаан.
– Турғызылған оңдайҷа паза тузында, – искірген ол. – Че президиум аны тохтадыбысхан. Сылтағ – пічікнең тирең танызып аларға маңнанмааны. Мының алнында профильліг комитет ноға-да тӧреміл маңнанҷаң. Арса, сан пирісті олаңай аларға хынмаабыс? Алай ӱлӱкӱннерні артых сурығлар чох иртірерге сағынғабыс, алай кем-де Хакасиядаң ырах тынанған, паза ол чох сан пирісті аларға чарабас полған?
Татьяна Янусиктiң кӧрізінең, депутаттар чоннаң табылғанын паза республика чуртағҷыларына туза ағылчатхан чарадығлар аларын ундут салғаннар. Аның орнына полған на сессияда шоу иртірчелер.
– Мында, Хакасия пазының сан пирізі ибіре, ідӧк интригалар ла парча, – таныхтаан ол. – Мин санапчам ол орта иткен. Сан пирізін чон алнында идерге чаратхан. Депутаттарға анда даа сурығлар пирерге чарир нооза.
Янусик аны хоостыра прай депутаттарны 26 сілкерде 16.00 часта С.П.Кадышевтің адынаң культура кінінзер килерге хығырған.
«Единая Россия» фракциязынаң трибуназар депутат Леонид Быков сыххан. Ол республикадағы чолларны тыхтирына ахча ас позыдылчатханына хайығ салған. Аның искіриинең, сілкер айға чолҷыларға паза муниципалитеттерге чолларны тыхтир ӱчӱн ахча позыдарының алымы 800 миллион салковайны ас парған, олох туста пу тӧрт айға тиксі алымнар 400 миллион салковайға чабылған.
– Че ол читкіҷе нимес, – таныхтаан ол. – Пу алымнарны чабарынҷа чапчаң тоғыныбызарға кирек. Анзынаң автомобиль чолларын тузында паза чахсы тыхтабызары, салтарында чолдағы чӧріс хорғыс чох полары палғалыстығ.
Ӧӧркі Чӧп кнезі Сергей Сокол кӱн сурии хоостыра чӧптер пар ба тіп сурғанда, ЛДПР фракциязының устағҷызы Михаил Молчанов Хакасия пазының сан пирізінеңер сурығны кирерге айланған. Ӱн пирістің салтарларынҷа (ӱчӱн – 34, тоғыр – 10, тудыныбысхан – пір) ол чӧп ирт парыбысхан.
Сессияның ӧӧн сурии «Хакас Республикадағы бюджет процезінеңер паза бюджеттер аразындағы хайызығлардаңар» Хакас Республика Законынзар алызығлар кирердеңер» закон проектін хати ӱзӱрері полған. Пу закон пастағызын 2024 чылның 24 улуғ хырлазында алыл парған. Че 2025 чылның кӱрген айында Хакасия пазы Валентин Коновалов, ол закон Бюджет кодексіне хыйыстыра полча тіп, ағаа вето салыбысхан. Чарыда чоохтаза, ол закон кӱзіне кірерін тохтадыбысхан.
Пу сессияда ол сурығҷа пастап Хакасия пазының пастағы орынҷызы Татьяна Курбатова чоох тутхан. Ол Хакасия пазының сағыс-кӧрізін хати читірген.
– Прай ӱлгӱ органнары, хайзылары ол закон проектінҷе право саринаң экспертиза иртіргеннер, оңнығ нимес паалағ пиргеннер, – таныхтаан Курбатова. – Ол федеральнай законодательстваа, ӧӧнінде Бюджет кодексіне, хыйыстыра полчатханы сылтаанда.
Хайди санапчалар правительстводағылар, пу закон кӱзіне кірібіссе, муниципалитеттернің устағҷылары, бюджет ахчазынаң тузаланып, посха чал ахчазын хорыхпин ӧскір поларлар, турғызылған нормативтердең хай-хай пӧзік идіп. Ӧӧркі Чӧп, пу законны алып, «хаңааны аттың алнында» турғыс саларға итче тіп таныхтаан Татьяна Курбатова. Аннаңар пу законны албасха хығырған.
Iкiнҷiзiн бюджетче комитеттің кнезі Валерий Марков ӱр паза чахсы оңарылыстығ нимес чоох тутхан. Салтарында ол комитет законны хати аларға чарадығ алғанынаңар искірген.
Мының соонаң депутаттарға сағыс-кӧрістерін искірерге оңдай пирілген. Ӧӧркі Чӧп кнезінің орынҷызы Григорий Назаренко (КПРФ) законнаң тоғыр ӱн пирерге хығырған. Ол законҷа чарғылас сағыпчатханын таныхтаан. Піди піс чонның кӱлкізі пол парарбыс теен.
Галина Кожевникова (КПРФ) Валерий Марковты регламентті сайбаанында пыролаан. Пу сурығны, тузазы чох тілбіреп, иртір парыбызарға кӱcтенчезер теен паза законда муниципалитеттернең хайди тоғынары читіре тимнелбеенін таныхтаан.
Олег Иванов (КПРФ) Ӧӧркі Чӧп кнезі Сергей Соколзар айланған.
– Сірернің холыңарға чахсы тоғынчатхан Ӧӧркі Чӧп пирілген, – таныхтаан ол. – Алексей Лебедьтің тузында даа, Виктор Зиминнің дее Ӧӧркі Чӧп тоғырланыстарға парбаҷаң, пір чӧпке киліп, сурығны пӧкчең.
Ивановтың кӧрізінең, ам Ӧӧркі Чӧп толдырығлығ ӱлгӱнең тоғырланыс пастирға сылтағлар ла таапча. Депутаттарның сурығларны пӧгеріне читкіҷе полномочиелері парын таныхтап, ах сағыснаң тоғынарға хығырған.
Михаил Молчанов (ЛДПР) республика правительствозының пастағызынаң сығара закон проектіне сурығлар пар полған, ноға андадох чӧптезігліг комиссия тӧстеп тоғынмааннар тіп сурған.
Че иң не тазылада чоохтаныбысхан Ӧӧркі Чӧпнең ӱр чыллар устаан Владимир Штыгашев (КПРФ).
– Аарлығ Сергей Михайлович, аарлығ депутаттар! Тӱрчедең сірерні «аарлығ» тібин сығам, – кӧнізінең чоохтанған Владимир Николаевич. – Хайдағ спектакль піс итчебіс? Нимедеңер? Прайзы пілче, пу закон Россия Федерациязының Бюджет кодексіне паза піcтің орындағы бюджет кодексіне хыйыстыра. Пу спектакльны тоозарға кирек тіп санапчам. Махачы поларға паза тоғыр ӱн пирерге.
Штыгашев ідӧк Ӧӧркі Чӧп президиумын тоғын полбинчатханында пыролаан паза акттарны закон хыйыстыра алчатхан Ӧӧркі Чӧп тарадыл парарға кирек тіп искірген.
– Сергей Михайлович парыбысхан, олар пір дее ниме ит полбинчалар, – таныхтаан ол. – Хайдағ-да тоғын полбинчатхан президиум. Президиум нимее табылча? Анда полған на депутат ӱн пирер оңдайлығ. Полған на депутат, Ӧӧркі Чӧп кнезі ле нимес. Мин сағынчам, мындағ Ӧӧркі Чӧп, закон хыйыстыра полчатхан акттарны алчатса, тарадыл парарға кирек.
Татьяна Янусик (КПРФ) ідӧк Ӧӧркі Чӧпті интригаларнаң на айғасчатханында пыролаан. Пу законны иртіріп аларына, ирткен сессияларда кӱн суриинаң суурып, пу сессияда «Единая Россияның» депутаттары паза оларның сарин алчатханнар читкіҷе поларын хайди полза сағып алғанын таныхтаан.
Халғанҷызын Сергей Сокол («Единая Россия») олаңай депутат чіли чоох тутхан. Ол аның паза Валентин Коноваловтың аразында пір дее тоғырланыс чоғыл тіп искірген. Ол сағынылған ниме тіп таныхтаан. Соколның таниинаң, пу законҷа муниципальнай пӱдістернің бюджеттеріне позыдылчатхан дотацияларны ӱлестірер сурығны хайди даа сессияда ӱзӱр турары кӧрілче.
– Ахча саринаң сайбағлар ӱчӱн муниципалитеттернің нандырығ тудары халар, – таныхтаан ол. – Улуғ хырлас айында піс сайбағҷыларны нандырыға тартар оңдайны, хайзы 2020 чылның кӱрген айынаң сығара тоғынған, айландырғабыс. Ирткен чылның 18 улуғ хырлазында Хакасия правительствозы аны алыстырыбысхан полған.
Ідӧк ол республикадағы муниципальнай пӱдістер пастарының паза депутаттар чӧптерінің кӧбізі пу законның ӱчӱн полғанынаңар искірген.
Ізіг ӱзӱріг соонаң ӱн пиріc ирткен. Аның салтарларынҷа (ӱчӱн – 36, тоғыр – 10, тудыныбысхан – 0) Хакасия пазының ветозы тобырылған – закон алыл парған. Республика законодательствозынҷа Хакасия пазы читi кӱн ирткенҷе ол законда хол салыбызарға кирек.
Анаң сессияның тоғызы амыр пар сыххан. Депутаттар наа ӱлӱкӱнні – Кӧп палалығ сӧбіре кӱнін – чарадыға алыбысханнар. Закон проекті кӧрік айындағы сессияда пастағы хығырығда алылған полған. Амды аны пӱкӱлее алыбысханнар. Республиканың наа ӱлӱкӱні 22 кічіг хырласта таныхтал турар. «Пу кӱнде Улуғ Хуртуйах тасты аарлирынҷа кибірлер иртче. Ідӧк хакас кибірінҷе, пу кӱнде хайди даа іҷе-пабазар ааллап пар килерге кирек. Паза 22 кічіг хырлас Ах чарых Московскай Матронаның тӧреен кӱні полча», – чоохталча закон проектінің чарыдығлығ пічиинде. Хакасияда 9561 кӧп палалығ сӧбіре санға алылған, оларда 33 муң артиинаң пала ӧсче. Кӧп палалығ сӧбіре кӱнін киргені кӧп палалығ полғанын сабландырарына, сӧбіре институдын тыыдарына, сӧбіредегі кибірліг аарластарны хайраллирына кӧстелген.
Ідӧк Ӧӧркі Чӧп тӧреелек паланы арған оңдайнаң чох идерге кӧӧктіргені, чӧптеені ӱчӱн административнай хатығлас кирчеткен закон проектін пӱкӱлее алыбысхан. Законны сайбаан ӱчӱн чуртағҷыларға ӱс-пис муң салковай штраф салыл турар, должностьтығ кізілерге – 10 – 20 муң салковай.
Паза депутаттар алынҷа категория чуртағҷыларына чир участогын тикке пирердеңер законзар алызығлар кирчеткен закон проектін пастағы хығырығда алыбысханнар. Закон проекті участок синінҷе наа нормаларны турғысча. Амды теесте турчатхан кізі чарасса, ағаа законодательствонаң кӧрілген 10 соткадаң тӧбін дее чир участогын пир турарлар.
Халғанҷы сурығлар санында хоза кирілген сурығ – Хакасия пазының сан пирізінеңер – ӱзӱрілген. Анда ӱн пирістің салтарларынҷа (ӱчӱн – 33, тоғыр – пис, тудыныбысхан – пис) Хакасия пазының республика правительствозының 2024 чылдағы тоғызынаңар сан пирізі турғызылған оңдайҷа иділбеен тіп санирға паза Валентин Коноваловха Ӧӧркі Чӧптің теестегі сессиялары аразында сан пиріс идер кӱнні таллап алардаңар чӧп пирерге чарадығ алылған.
Сессияның халғанҷы сурии «правительство чазы» полған. Анда Хакасияның юстиция паза регионда хорғыс чох полары киректерінҷе министрі Валерий Духно 2023-2024 чылларда халых чонның амырын хайраллирынҷа паза сайбағдаң тоғыр кӱрезерінҷе республикада хайдағ тоғыс апарылғанынаңар депутаттарға искір пирген.
Сом Дмитрий Сунчугашевти
Автор :
Альберт Толмашов
| Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
| 26 | 27 | 28 | 29 | 30 | 31 | 1 |
| 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 |
| 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 |
| 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 | 22 |
| 23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28 | 29 |
| 30 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 |
Кӱн таңмазы
Хакасияда
Россияда
Тилекейде
