Тӧреен тiлнi пiлгенi – улуғласта
14.05.2025
Хабарлар
Тiл марииның чиңiсчiлерi
Тiл марии. Хакасия правительствозында тӧреен тiлнi иң артых пiлчеткен республиканың 5-ҷi класстардағы олғаннарға ахчалығ сертификаттар читiргеннер
Пӱӱл марығда 90 азыра пала араласхан. Иң кӧп ӱгренҷi Асхыс аймаанаң полған, анаң – Ағбаннаң, Пии паза Таштып аймахтарынаң. Кибiр хоостыра олғаннар пастап хакас тiлiнең диктант пасханнар, анаң эксперт комиссиязы кiзiлерiнең чоох алысханнар.
Марығда араласханнарның алтоны ахчалығ сертификатха турысхан. Пастағы орында Эвелина Пахтаева (Асхыстағы лицей-интернат), Тимир Саражаков (Казановтағы школа), Оскар Чебодаев (Пилтiрдегi школа) пол парғаннар. Олғаннар 87-ер балл чыып алғаннар.
Тимир Саражаков Асхыс аймаандағы Казанов аалдаң. Оолах, хакас тiлiнең чахсы чоохтазарынаң пасха, iдӧк диктантты чахсы пазыбысхан. Тимирнiң iҷезi Анастасия Саражакова оолғынаң поғдархапча.
– Палам диктантты пас полар ба, чох па тiп, аны ибде сыныхтап кӧргем. Иптiг, пiр дее алҷаас чох пас салған. Аннаңар диктантты чахсы пазыбызарынаңар сағыссырабаабыс таа. Аның пасталығ класстар ӱгретчiзi Валентина Иннокентьевна Майнагашева полған, сағынчам, пала иптiг пасханы аның сылтаанда полар. Амды ол хакас тiлi паза литература ӱгретчiзi Тамара Митрофановна Чебодаеваның холында тӧреен тiлнi ӱгренче. Тиксi алза, ол прай предметтерҷе тӧрт-пистерге ӱгренче, – чоохтапча iҷезi.
Тимир – уғаа кӱстенҷiк паза ус холлығ пала. Телефонға, компьютерге тың тартылбинча. Пос туста ағаснаң алай ба тимiрнең узанарға, охчаа идерге хынча, палыхтирға, ӧркелер тударға пар килче. Паба-iҷезi палыхтаҷаң тирiглер ал пиртiр, ам оолах хармахтир тус чидерiн чидiкпин сахтапча.
Тимир кӧп палалығ сӧбiреде тӧреен. Саражаков ирепчiнiң ӱс оол, Тимир iкiнҷiзi.
– Тимирнi мин позымның родыма тӧӧйлепчем. Омазынаң даа, тастындағы кӧрiмiнең дее, хылиинаң даа пабама тӧӧй. Пабам кӧп чоохтанмас, пик хылыхтығ кiзi полған. Аалдағылар ағаа матап паарсаҷаңнар. Тимир сах андағох. Пiрее ниме идерге тыыныбысса, аны ӱр идер, че иптiг паза сiлiг, – чарытча Анастасия Саражакова.
Казановтағы олғаннар тiл мариинда сыбыра араласчалар паза чиңiсчiлер санында полчалар. Хайди тiпче Анастасия Саражакова, сыйыхтығ орыннарға турысхан ӱгренҷiлернi школада пайрамнығ линейкада чеестепчелер паза кӧзiдiмге турғысчалар. Сағыс анда пiр – тӧреен тiлнi пiлгенi – ол улуғлас ла нимес, iдӧк сӧбiрее парыс ағылча. Амды Тимир дее пасхаларына кӧзiдiм полар паза аны iдӧк пайрамнығ линейкада алғыстирлар.
Iкiнҷi орында полыбысханнарның аразында – Алина Сунчугашева (Н.Ф.Катановтың адынаң хакас национальнай гимназия-интернат) паза Тагир Бурнаков (Полтахтағы школа). Хызыҷахнаң оолах 85-ер балл чыып алғаннар.
Алина Сунчугашева Н.Ф.Катановтың адынаң хакас национальнай гимназияда пастағы чыл ӱгренче. Тӧреен-ӧскен чирi – Асхыс аймаандағы Индiркi Паза аал.
– Хакас тiлiн маңат пiлчем, аннаңар мағаа марығда аралазарға аар полбаан. Пiс ибде саңай пос тiлiнең чоохтасчабыс, аннаңар кiчiгдең тӧреен тiлнi чахсы пiлчем. Мин хомыснаң ойнирға ӱгренчем, ол кӧг тирии минiң кӧңнiме кiрче, – чоохтапча Алина.
Ӱзiнҷi орында Тимирлан Тюмереков пол парған. Ол Асхыстағы лицей-интернатта ӱгренче. Оолах 84 балл алған.
«Иң артых диктант» номинацияда «5» паалағ Эвелина Пахтаева (Асхыстағы лицей-интернат) паза Екатерина Торбастаева (Таштып пилтiрiндегi школа) алғаннар.
Марығда чиңic тутханнар 25-ер муң салковай алғаннар, iкiнҷi орындағылар – 23-ер муң салковай паза ӱзiнҷi орын ӱчӱн – 22 муң салковай. Номинацияда артых полыбысханнарға хоза 10-ар муң салковай тӧлелген. Прай тӧлеглердең налог тудыл халған.
Хакасияның правительство туразынзар чалтырама чоохтасчатхан паза диктантты чахсы пазыбысхан 10 азыра пала хығыртылған. Оларзар Хакасия пазы Валентин Коновалов айланған:
– Пiстiң республика хакас чонның кибiрлерiн, культуразын хайраллапчатхан регион полча. Аннаңар ӱлгӱ синiнде пiс хакас тiлi тилир ӱчӱн улуғ хозым итчебiс. Ол ӱгредiгде, культурада, халых чуртаста. Че иң ӧӧн тоғысты сӧбiреде паба-iҷелер апарарға киректер. Аннаңар чиңiс тутхан олғаннарның паба-iҷелерiне, аға-ууҷаларына, ӱгретчiлерiне алғызым читiрчем, – таныхтаан чооғында Валентин Олегович.
Хайди искiрген Хакасияның национальнай паза территориальнай политика министрi Лев Сафьянов, пӱӱл министерство чиңiс тутхан олғаннарны, олар ӱгренчеткен школазар парып, таныхтирға, алғыстирға паза сыйыхтирға пӧгiн тутча.
Тiл марии «Хакас тiлiн хайраллиры паза тилiдерi» республиканың хазна программазы хоостыра 2022 чылдаң иртiрiлче. Аның пастағҷызы Хакасия пазы Валентин Коновалов полча.
Сом Илона Каковани
Автор :
Оксана Котюбеева
| Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
| 26 | 27 | 28 | 29 | 30 | 31 | 1 |
| 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 |
| 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 |
| 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 | 22 |
| 23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28 | 29 |
| 30 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 |
Кӱн таңмазы
Хакасияда
Россияда
Тилекейде
