Ноға имҷiлерзер кiрiп аларға сидiк?
09.04.2025
Хабарлар
Хакасияның хазых хайраллаҷаң министрі Олег Ананьевский
Кӧнi эфир. Теестегi кӧнi эфирде сурығларға нандырғаннар республика пазы Валентин Коноваловнаң регионның хазых хайраллаҷаң министрi Олег Ананьевский
Чуртағҷыларнаң кӧнi палғалысты пастабызып, Хакасия пазы Валентин Коновалов таныхтаан, халғанҷы чылларда республикада имнег кирее инфраструктуразын тилiдер ӱчӱн кӧп кӱс хорадылған. Ол санда тиксi тыхтағ тоғыстары идiлче, наа пӱдiрiглер апарылча паза имнег оборудованиезi алылча. Че хазых хайраллирында пӧгiлбеен сидiк сурығлар пар, пу кӱнде иң ӧӧн сидiксiнiс – кадрлар сурии. Итсе-де, халғанҷы туста пiстiң имҷiлерге паза пасха даа имнег тоғынҷыларына хоза он азыра хазна хабазиин кӧр салғабыс. Хайзы-да имнег учреждениелерiнде алынҷа специалисттер чидiспинче. Стоматологсар азынада пазын саларынҷа кӧп сурығ кiрче, хазых хайраллаҷаң министерство кiрчеткен айланыстарҷа тӧремiл тоғыс апарча.
Республиканың хазых хайраллаҷаң министрi 2024 чылда имнег киреенде ниме идiлгеннеңер хысхаҷахти искiр пирген. Имнег профилактиказы мероприятиелерi кӧп иртiрiлген. Диспансеризация иртiрерiнҷе улуғ тоғыс апарылған. Ам наа диспансеризацияда кiзiлернiң пала кӧрiн полар хазии сыныхталча. Iдӧк 18 – 40 частығ чиит улусха профилактикалығ сыныхтағлар апарылған, прай олғаннарның хазии сыныхталған. Иң не улуғ паза сидiк сурығ – имҷiлер чидiспинчеткенi. Пылтыр регионзар 200 имҷi iстенерге килген. Че олох арада имҷiлер тоғыстаң парғлапчалар. Ол санда тынаға сығып саназыбысчалар, ам имнег киреенде тӧл алысчатхан тус парча. Че министерство чиит специалисттернi тимнирге кӱстенче, сағам 700 кiзi имҷее кӧстегҷе ӱгренче, ӱгренҷiлерге имҷi профессиязына чарыдылчатхан «Чиит имҷi школазы» форум паза пасха даа мероприятиелер иртiр сыхты. Iди дее полза, сидiксiнiстер хайдар парбаан. Аны табырах пӧгер ӱчӱн, Хакас хазна университедiнде пӧзiк ӱгредiглiг специалисттернi тимнирiнҷе орыннар алғыдылча. Iдӧк ортымах ӱгредiглiг тоғынҷылар чидiспинче, аннаңар регион бюджедi ахчазына ортымах профессиональнай ӱгредiг учреждениезiнде хоза специальностьтарға орыннар азылча. Пылтыр «Ортопедия» хоза кӧстег азылған, пӱӱл фельдшер-стоматологтарны паза лаборанттарны тимнеп пастирлар.
Ирткен чылда ааллардаң парчатхан тоғынҷылар саны хызырылған. Имҷiлерге паза ортымах ӱгредiглiг имнег тоғынҷыларына пiстiң хазна правительствозынаң пирiлчеткен тӧлеглер сылтаанда аалларда специалисттер тоғыста тудылчалар.
Кӧнi эфирде чуртағҷылардаң 20-ҷе сурығ пирiлген, ол санда ӱс сурығ стоматология полызиина теелген. Пурун Абаза городтағыларның, соонаң ағбандағыларның суриина нандырғаннар.
– Городта стоматолог чоғыл. Хазнани нимес поликлиникаларда тiс имнеттiрерге килiсче.
– Пiр туста андар Таштыптағы имҷiлер чӧр турғаннар, олар кӧрiлген кӱннерде тiс имнеҷеңнер. Ам Асхыстағы имҷiнi андар ызарбыс, ол кӧрiлген не кӱннерде тоғынар. Кӧстеглiг ӱгредiгҷе пiр имҷi-стоматолог ӱгредиин узаратча, ол ординатураны килер чылда тоозар. Аның пеер килерiн сағыпчабыс. Ол читiре ӱгренiп алза, пу сидiксiнiс пӧгiлер.
– Чертыгашевтiң орамазы, 61 адресче орныхчатхан стоматологияның соона салдырбас полызии ноға ам, хараа-кӱнӧрте тоғынмин, 24.00 часха ла теере тоғынча?
– Пiс Россияның имнег полызиин пирерiнҷе законы хоостыра тоғынчабыс. Анда соона салдырбас имнег полызиин пирерi кӧрiлбеен. Ахча закон на хоостыра тӧлелче. Аннаңар пiс хараа-кӱнӧрте пирiлчеткен имнег полызии ӱчӱн ахча тӧлеп полбинчабыс, че кӱнӧрткiзiн пирiлчеткен имнег полызиин 24.00 часха теере узарадарға чаратхабыс. Аннаңар соона салдырбас имнег полызии службазы 24.00 часха ла читiре тоғынча.
– Че тiс тың ағырчатса чи?.. – министрге сурығ пирген Валентин Коновалов.
– Ол табырах имнег полызии службазын хығыртыбызар, ағаа им турғыс пирерлер.
– Олған стоматологынзар пазын саларға сидiк. Хайди андар пазын саларға чарир?
– Чоох парча республиканың стоматология поликлиниказынаңар, неке. Анда олған стоматологтары паза хирург-стоматологтар пар даа полза, че имҷiлер чидiспинчелер. Пу чыл андар алты профилактика стоматологын тоғысха алғабыс. Че имҷiлерзер пазын салҷаң теесте пос орын чоғыл. Регистратуразар айланарға чарир, анда «Лист ожидания» теесте тур саларға. Пос орын пар ползох, сiрерге аннаңар искiр пирерлер.
– Пӱӱл пу имнег туразынаң кӧстеглiг ӱгредiгҷе нинҷе чӧптезiг идiлген? Паза хаҷан пеер наа стоматологтар iстенерге килерлер? – сурған регион пазы.
– Стоматологияҷа андағ чӧптезiглер кӧп нимес, чыл сай – пис-алты чӧптезiг. Пылтыр пiске читi ле бюджет орны пирiлген. Пiлдiстiг, ӱгренерге кiрiп алған чииттер пис чыл пазынаң iстенерге килерлер. Пӱӱл Хакас хазна университедiнде наа факультет азылған, анда тiс имҷiлерiн тимнирбiс. Тiс имҷiзiне ӱс чыл ӱгренерлер.
– Пригорскта фельдшер пункты хаҷан чахсы тоғын сығар? Ол пiрееде тоғынча, анаң чабыл парча.
– Ол чабылбаан. Анда имнег тоғынҷылары ӱр нимес тус чох полғаннар, ағырған паза ӱгредiг ирткен сылтаанда тоғынмааннар. Фельдшер пункты Харатастағы имнег туразының филиалы полча.
– Харатаста Космонавттар орамазы адресче тоғынчатхан терапевтсер пазын полбинчабыс, iкi неделя сахтирға килiсче.
– Я, участковай имҷiлер чидiспинче. Че имҷiзер азынада пазын салып, кiрiп аларға чарир. Iдӧк дежурнай имҷi-терапевт ӧнетiн турғызылча, андар, азынада пазынмин, теесте турып, кiрiп алар оңдай пар.
– Чағынғы чылларда имнег учреждениелерiн тилiдерiнде ниме идiлер? 2030 чылға теере турғызылчатхан пӧгiннердеңер чарыда чоохтап пирiңер.
– 2025 чылдаң чуртасха кирiлче наа нацпроекттер, олар алындағы проекттердең кӧмес пасхалалчалар. Россияның хазых хайраллаҷаң министерствозынаң пiс Хакасияның тиксi имнег киреен, ревизия идiп, сыныхтаабыс. Прай аал-городтарда нинҷе имнег организациязы паза имнег тоғынҷызы киректелчеткеннеңер паза пасха даа сурығларҷа сыныхтағ апарылған. Хайди сананып алғабыс, республикада 65 фельдшер-акушер пунктын паза имнег амбулаториязын нааҷылирға киректелче, 35 стационарда паза поликлиникада – тыхтағ тоғыстарын иртiрерге. Олар пастағы имнег полызиин пирчеткен организациялар полчалар. Паза пу учреждениелерде имнег оборудованиезiн, санитарнай транспортты нааҷылирға кирек, пiс 3000 аппарат аларға чахыбысхабыс. Iдӧк Харатаста, Ағбанда хоза поликлиникалар пӱдiрiлер. Ағбанда – МПС-та паза пӱтчеткен наа микрорайоннарда.
Пiстiң наа проекттер – С гепатит, сахар диабедi паза пасха даа ағырығларнаң кӱрезерi. Ағаа ахча федеральнай бюджеттең позыдылча. Пӱӱл пiр миллиард салковай С гепатит, сахар диабедi, чӱрек-тамырлар ағырығларынаң ирееленчеткен кiзiлерге имнер, препараттар аларына хорадылар. Чӱрек-тамырларға операция идiлген чуртағҷыларға имнер ӱс чыл тикке пирiлче.
Онкология ағырығларынаң кӱрезерiнҷе хазна программазы iдӧк узарадылча. Хакасияда амды ядернай медицинаны тилiдерiнҷе сурығларны ӱзӱрчебiс. Ол ӱр тусха кӧрiлчеткен проект полча. 2030 чылға теере узарадылар. Iзенчебiс, ол проектке кiрiп аларбыс, анаң республикада андағ имнег полызии пирiлер. Я, имнег онкология корпузы пӱдiрiлер.
– Хонҷых улуғ городтарда операция иттiрерiне квоталар пирiлбинче тiп чоох тарапча. Анзы сын алай тайма чоох?
– Хазна гарантиялары программазы пар. Имнег организацияларына анда аралазардаңар Имнег страхованиезiн хайди даа итчеткен региондағы фондсар айланарға киректелче. Андар лицензиялығ ноо даа имнег организациязы айлан полар. Аның айланызынҷа чӧптезiг комиссиязы ахча позытча. Ахча имнег страхованиезiнҷе хорадылча, аннаңар ахча саринаң сидiксiнiс полбинча. Че пасха регионда имненердеңер имҷiлер пiчии олаңай ла пирiлбинче. Андағ пiчiк имнег полызиин тикке пирерiнҷе регионның программазында араласчатхан имнег организациязында имненерiне пирiлче.
Валентин Коновалов:
– Киректелчеткен имнег полызии пiстiң регионда пирiлбинчетсе, сынап имнег комиссиязы паза имҷi пас пирген пiчiктер пар полза, пiс кiзiлернi Хызылчарзар, Новосибирсксер, Москвазар даа имненерге ысчабыс. Мин орта оңарчам ма?
– Я, пiс iди ысчабыс.
– Астманаң ағырчатхан кiзiлерге льготалығ имнернi аларынҷа сидiксiнiстер пар ба?
– Пiр ле сидiкciнiс пар. Пiстiң нинҷе-де пациент пасха хан чирiнде сығарылчатхан имнернең не тузаланча. Россиязар ам андағ пiр-iкi имнi ағылбиныбысханнарында, оларны ӱр нимес тусха пасха имнерге алыстырарға килiсче.
– Хубачардағы реабилитация кiнiнде кемнерге хазиин пиктирге чарир? Андар хайдағ имҷiлернiң пiчии киректелче?
– Иң пурун травматология, неврология (пас миизiнiң тоғызы сайбалғаны), кардиология (инфаркт полған пациенттер) паза пасха даа кӧстеглерҷе имненчеткен улус пу кiннiң полызиинаң тузаланча. Ам пу чыл чарадығ алылған, анда ӧнетiн чаа операциязы араласчыларына имнег полызии пирiлер паза олар реабилитация иртерлер. Реабилитацияны ноо даа ағырыға пастырчатса иртерге чарир, имнепчеткен имҷi алай участковай терапевт анда хазыхты пиктирге киректелчеткеннеңер пiчiк пас пирерге кирек. Сағам пу кiнні читiре тирiндiр парирбыс, хоза оборудование аларына 30 миллион салковай позыдылған.
Валентин Коновалов:
– Хубачардағы кiннi пiс амғы тустағы оборудованиенең чахсы тирiндiр салғабыс, ол Россия синiнде дее уғаа турыстыра паалалча.
– Пiстiң городта полған на турада хазнани нимес клиникалар iкiлердең дее орныхча. Анда прай ниме пар, че полызығ ахчаа пирiлче. Имҷее бюджет ахчазына ӱгредiп алчалар, че ол анаң имнег кабинедiн арендаа суурча, аның пос кирее чахсы парча. Городтың ӧӧн поликлиниказында, тiзең, кардиолог чоғыл. Iди бюджет ахчазына ӱгредiп алғанда, аны бюджет учреждениезiнде тоғындырыңар. Ол анда 5 – 10 чыл тоғынарға кирек, – айланған Ағбан чуртағҷызы.
Валентин Коновалов:
– Тиксi алза, пiс пу кӧрiснең чарасчабыс. Пiс бюджет учреждениезiнде хайди даа тоғындырар пастағнаң федеральнай ӱлгӱлерзер айланғабыс. Федеральнай законны алыстырарға кирек. Арса, ол алыстырыл таа парар. Бюджет ахчазына ӱгренiп алза, кiзi ӱс-пис чыл орында хайди даа iстенерге кирек.
– Кӧстеглiг ӱгредiгҷе ӱгренчеткеннердеңер чоохтирға кирек. Пiс оларға республика бюджедiнең ахча хоратчабыс, ол – хоза стипендия, ординатурадағы ӱгренiзi. Iди ӱгренiп алған кiзi чӧптезiгнi толдырбинчатса паза хайди даа тоғынарынаң тоғыр полчатса, пiс аны ӱгредиине хорадылған ахчаны тӧлеттiрчебiс. Кӧзiдiмге, ординатурада специалисттернi тимнирiне илееде ахча хорадылча, 500 – 600 муң салковай. Прайзы ла ахчаны пос кӧңнiнең айландырарға хынминча. Че пiс андағларны чарғаа пирiбiсчебiс, іди бюджет хорадығлары айландырылча.
– Хакасияда олған онкологы пар ба? Паланың тӧрееннең сығара теерiзiнде миң пар, аны кемге кӧртiзерге?
– Амғы туста олған онкологы чоғыл. Ол Новокузнецксер тоғынарға парыбысхан. Миңні кӧртiзер ӱчӱн онколог киректелбинче. Участковай педиатрзар пар килерге кирек. Онкологсар рак ағыриина чiгленiс пар полза, прай iстезiглернi иртiбiссе ле айланарға. Хакасияда олған онкологы чохтаңар, пiс кiчiг пациенттернi Хызылчарзар ысчабыс.
– Хайди имҷiзер интернетче пазын саларға? Имҷiзер пазын салар ӱчӱн, хараа поларын сахтирға килiсче. Iди пазынарынҷа тусты алыстыр салыңар.
– Мында «Хазна полызығлары» пастыра имҷiзер пазынардаңар чоох парча. Пу портал пастыра чуртағҷыларны имҷiлерзер кӱнӧрте пас турғабыс. Минцифрадаң пiске сизiндiрiг идiлген. Тиксi хазнада имҷiзер пазынҷаң пiр тус кӧрiл парған – ол прай регионнарда пiр туста тиңе пасталча. Хакасияда ол 24.00 час хараазына килiс парча.
Валентин Коновалов:
– Олег Васильевич, пу сурығнаң федеральнай ӱлгӱзер сығарға кирек. Кӧзiдiмге, Сибирьде, Ыраххы Востокта час хоостыра тус саңай пасхалалча. Ағаа хайығ айландырар ӱчӱн позыбыстың кӧрiзiн читiрерге кирек. Мындағ киректе пос алынҷа чарадығны ал полбаспыс, «Хазна полызығлары» порталынаң устабинчабыс нооза.
Пастыхтар кӧнi эфирде пасха даа сурығларға нандырғаннар. Халғанҷызынзар регион пазы таныхтаан, пу кӱнде имнег киреенде ӧӧн пӧгiн – кадрлар сурии. Регионзар имҷiлернi, имнег тоғынҷыларын тоғысха кӧп арах тартып алзабыс, чуртағҷыларға имнег полызиинаң тузаланарға оой полар. Ол кӧрiгҷiлерге нандырығ пирiлбеен сурығларны мессенджерлер пастыра позына, iдӧк республиканың хазых хайраллаҷаң министерствозынзар пас пирерге сурынған. Полған на айланысча алынҷа тоғыс апарылар теен. Кӧнi эфирдегi хай пiрее сурығлар министерствода iдӧк алынҷа пӧгiлер.
Сом r-19.ru cайттаң
Автор :
Тимнеен Инора Боргоякова
| Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
| 31 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 |
| 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 |
| 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 |
| 21 | 22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 |
| 28 | 29 | 30 | 1 | 2 | 3 | 4 |
Кӱн таңмазы
Хакасияда
Россияда
Тилекейде
