Пилтір аалның пӱӱнгi чуртазы
03.04.2025
Хабарлар
Пилтiр аал чӧбiнiң кнезi Виталий Павлович Капустин
Чир-суубыс мында пасталча. Асхыс аймаандағы Пилтiр аал мының алнында город оңдайлығ посёлок полған. Амды ол иң улуғ ааллар санына кiрче, анда аймах нациялығ чон чуртапча
Аал чӧбi
Пилтiр аал чӧбiнiң кнезi Виталий Павлович Капустиннiң чооғынаң, пӱӱнгi кӱнде Пилтiр аалда 4635 кiзi чуртапча, ол санда 2159 кiзi тоғын полар частығ, 1350 – тынағдағы кiзi, 1179 – пала, 106 – кӧп палалығ сӧбiре, 340 – кинек чуртағҷы, 23 – кинек пала, 4 – тыл iстенҷiзi.
Аалда iкi школа, ӱс олған сады, олған искусство школазы, Культура туразы, iкi почта пӧлии, iкi библиотека, имнег туразы тоғынчалар.
– Мының алнында Пилтiрде ағас узурҷаң комбинат, автомобиль хонии тоғынғанда, ол город оңдайлығ посёлок полған. Комбинат ӱс сменанаң тоғынған, аннаңар чуртағҷы кӧп полған. Комбинат изел парғанда, чон мыннаң кӧс сыххан. Пилтiрнiң статузы аалға айландырыл парған.
Нинҷе-де чыл мының алнында аалда пис азыра муң кiзi чуртаан. Пилтiрде тоғыс киреенең сидiксiнiстер пол сыхханда, чуртағҷылар саны хызырыл парған.
Сағамғы туста, бюджет учреждениелерiнең пасха, чуртағҷылар iдӧк идiнҷектерде тоғынчалар, ол санда идiнҷек Иван Миндибековта, iкi пилорамада, ӱс пекарняда, садығ тураларында, аптекаларда. Пiреезi вахтанаң тоғынарға чӧрче, – таныхтаан Виталий Павлович.
Пилтiр аал улуғ даа полза (анда 51 орама саналча), чирi асхынах. Аннаңар от сапчаң чир чидiспинче. Че iди дее полза, чуртағҷылар iнектер, аттар, сосхалар, хустар тутчалар. Халғанҷы нинҷе-де чыл мал хадағҷызы чоғыл, че чайғыда маллар ӧӧн орамаларҷа чӧрбезiннер тiп, оларны сығара сӱрҷең кiзi пар.
– Аал чуртағҷылары, чирлер асхынах таа полза, маллар тударға кӱстенчелер. Аал чӧбiне кiрчеткен чир уғаа асхынах – Пилтiр станцияа читiре, Оңхак, Апчанай ааллар саринзар кӧмес чирлер пар.
Аал чӧбi специализi Надежда Николаевна Сысоеваның чооғынаң, аалда 2000 тӱнӱк саналча, оларның чарымы пос хониинаң айғасча. Пилтiрде пис кресен-фермер хонии пар, хайзының турлағлары пасха орыннарда орныхчалар. Фермерлер ӧӧнiнде аттар тутчалар. Покостар чохтаңар, отты садысчалар, мал хадарҷаң чирлер чоғыл даа. Пос хоныхтарында 880 пас iнек саналча.
– Пилтiр аал чуртағҷыларының кӧбiзi таңахтар, сосхалар, iнектер ӧскiрче. Посха итке мал-хус тударға кӱстенчелер.
Таныхтирҷыхпын, 1951 чылда пӱдiрiг пасталғанда, пеер хазнаның аймах пулуңнарынаң чон чыылысхан, ол санда Ленинградтаң, Москва алтынаң. Кiзiлер посёлокты, комбинатты пӱдiргеннер. Туралар пӱдiргенҷе, чир иблерде чуртааннар, – таныхтаан Надежда Сысоева.
Пилтiрдегi аал чӧбi аймах программаларда араласча. 2023 чылда «Хакас Республиканың транспорт системазының тилiзi» хазна программазы хоостыра Лениннiң, Вокзальнай, Школьнай орамалардағы чолларда асфальт тӧзелген. 2024 чылда чолларда сай урарынҷа, танығлар турғызарынҷа тоғыс апарылған.
Пӱӱл «Хакас Республиканың транспорт системазының тилiзi» хазна программазынҷа ӱс автомобиль чолы нааҷылалар.
2022 – 2025 чылларда Пилтiр аал чӧбi «Хакас Республиканың чарытхыны ӱзӱрлирiн паза чарытхыны читiрерiн чахсыландырарынҷа» хазна программазында араласча.
2023 чылда аал чӧбi, Хакасияның национальнай паза территориальнай политика министерствозының «Чонға тузалығ иң чахсы проекттер» мариинда аралазып, олған площадказы пӱдiрии проектiнiң чиңiсчiзi полыбысхан.
2021 чылдаң сығара аал чӧбi «Хакас Республиканың аал хонии промышленнозы комплексiнiң тилiзi» хазна программазында араласча. Аны хоостыра аалның орамаларында похсах чығҷаң орыннар тӧстелчелер.
2024 чылда «Аалларның тиксi тилiзi» программазар кiрiп алар ӱчӱн, Пилтiрдегi аал чӧбi Культура туразын тиксi тыхтирынҷа проект тимнебiскен.
Ӧткін чуртас
Пилтiр аалның Культура туразы улуғ ӱс хадыллығ турада орныхча. Пастағы хадылында чайаачы ӧме тоғынча, iкiнҷi паза ӱзiнҷi хадылларында аал чӧбiнiң ӧмезi iстен парча. Аалдағы Культура туразының тоғызынаңар аның устағҷызы тоғызын толдырчатхан Оксана Аблова чоохтаан.
– Пiстiң Культура туразының ӧмезi уғаа ӧткiн паза хынығ тоғыс апарча. Сыбыра аймах мероприятиелер, кружоктар иртiрчебiс. Чуртағҷылар оларға хынып чӧрчелер паза ӧткiн араласчалар. Ӱр ниместе пiстiң наа кружок азыл парған, анда хакас чонның кип-азаан тiгерге ӱгретчелер. Iдӧк «Ынархас» хор ӧмезi тӧстелген, аның устағҷызы Игорь Фёдорович Боргояков полча. Анна Николаевна Асочакова ипчiлернең хакас кӧгенектерiн, сигедектерiн тiгiп пастапчалар, поғо салчалар. Иң пастағызын хакас ансамбльына кип-азах тiгiлер, анаң садыға тiгерге пӧгiнчебiс, – чарытхан Оксана Васильевна.
Клуб устағҷызының тоғызын толдырчатхан Оксана Васильевна Аблова
Хайди чарытхан устағҷы, хакас кӧгенектерiн тiгерiне кирек ниме-нооны олар прай Культура туразында тоғынып алған ахчаа садызып алғаннар. Теелбектенҷең иирлер (дискотекалар) паза аймах мастер-класстар иртiрчелер, iдӧк аал чӧбiнең ахчалығ хабазығ идiлче. «Конфетюр» кружок апарылча, хайда ипчiлер ле араласчалар. Олар, килiп, чоох-чаахнаң одырып, чей iсчелер паза ибдегi хайыныстаң тынанчалар. Аймах ниме-ноодаң чахайахтар итчелер, чiбекнең хоостапчалар. Ойыннар турғызып, аймах марығларда араласчалар, чорыхнаң Ағбанзар даа чит пар килчелер. Сарнаҷаң кружок пар, аны олған искусство школазының ӱгретчiзi, килiп, иртiрче. Анда илееде кiзi араласча, олар марығларға удаа чӧрчелер, хаҷан даа сыйыхтығ орыннарға турысчалар.
– Теелбек кружоктарын мин апарчам. Пӱӱнгi кӱнде олғаннарның ноо даа нименең айғазар хайиин тартып аларға оой нимес. Олар, ибде одырып, компьютер кистiнде тус иртiрерге хынчалар, че теелбектенерге хынчатханнар табылча. Мин чыл сай, Наа чыл соонаң, школаларның 9 – 11 класстардағы ӱгренҷiлерiн чыып, оларны вальс толдырарға ӱгретчем. Олар прайзы даа Халғанҷы саң пайрамы иртiрiлчетсе, вальсировать поларға сағынчалар. Мин оларны андағ теелбекке ӱгретчем. Олар iдӧк 9 Майда Культура туразында вальс толдырчалар. Оларның теелбектенчеткеннерiн уғаа ӧкер кӧрерге. Пӱӱл вальсты пiстiң iкi школаның пис класстағы ӱгренҷiлерi толдырарлар, – ӱлескен устағҷы тоғызын толдырчатхан ипчі.
Халғанҷы туста Культура туразының тоғынҷылары СВО араласчыларына хабазарға кӱстенчелер. Олар, гуманитарнай полызығ чыырына хабазып, концерттер иртiрчелер. Анда школалар, олған садтары паза олған искусство школазы хада-пiрге араласчалар. Чыып алған ахчаны Ада чир-суубыс арачылағҷыларының сӧбірелері комитедінің Асхыс аймаанҷа пӧлиинең устапчатхан Сергей Токояковха пирчелер. Андағы волонтерлар ол ахчаа СВО-зар ысчаң чӱленҷең сеткалар тiгерiне, чылынҷаң свечiлер тимнирiне паза даа пасха киректелчеткен ниме-ноо алчалар. Прай ниме-нооны Пилтiрзер ағылчалар, анда психо-неврология интернадынзар паза волонтерлар чӧрiмiнзер пир салчалар. Аал чуртағҷылары, андар чӧрiп, чааҷыларға киректелчеткен ниме-нооны тимнепчелер. Ӧнетiн чаа операциязынзар гуманитарнай полызығны чуртағҷылар ынағ ӧменең сыбыра чыыпчалар паза аалдағы идiнҷектер консерваларны коробкаларнаң ағылчалар, аннаң пасха гуманитарнай полызыға имнер алылча.
– Пу чағында пiс госпитальға киректелчеткен ниме-ноо чыырбыс. Пiске хайдағ нимелер аларына пiчiк пиргеннер. Андар чорғаннар, чызынҷахтар, имнер,тапочкалар, тӧзек-частых, пеленкалар паза пасха даа ниме-ноо кірче. Аны пiс хандых айында ызарға пӧгiнчебiс. Таныхтирға сағынчам, пiстiң чуртағҷылар ӱндезерлер, анзында iкiнҷiлес чоғыл, гуманитарка чыыл парар, – чарытхан устағҷы.
Хығырығҷыларның кӧбiзi – пенсионерлер
Школадаң паза клубтаң ырах нимес iкi хадыллығ тураның iкiнҷi хадылында улуғларға паза олғаннарға библиотекалар орныхчалар. Ольга Тодинова библиотекада 1995 чылдаң тоғынча.
– Чол картазы хоостыра чыл сай хығырығҷылар саны ӧзерге кирек. Чылда 9765 хырығҷы пол килче, хайзы 13607 книга ал салча. Пу чахсы кӧзiдiг. Хығырығҷыларның кӧбiзi тынағдағы кiзiлер. Чииттер книга тың на албинчалар.
Ӱс айда пiр хати Пушкиннiң картазы хоостыра мастер-класстар иртiрчем. Кӧрiк айының пастағы кӱнiнде открыткалар тимнирiнҷе мастер-класс иртiргем, анда 14 – 20 частығлар араласханнар.
Пылтыр мин аниме танығларын тимнирiнҷе мастер-класс иртiргем. Олғаннарның ол кӧңнiлерiне кiрген. Киректелчеткен ниме-нооны пос ахчазына садысчабыс.
Азығ айының 27-ҷi кӱнiнде библиотекадағы хынған кирекче клуб араласчыларынаң хада Пилтiрдегi тыл iстенҷiлерiнең тоғасхабыс. Татьяна Николаевна Чипкасова килген. Ол Илбек Ада чаа араласчыларынаңар, позының сӧбiрезiнеңер чоохтап пирген. Клубсар тынағдағы ипчiлер чӧрчелер. Чыылызып, аймах сурығларны ӱзӱрчебiс.
Пiс iдӧк ӧнетiн чаа операциязында ӱреен чааҷыларға чарыдылған кӧзiдiг тимнеп салғабыс. Пicтiң аалдаң 13 чааҷы ӱреп парған.
Пӱӱнгi кӱнге Пилтiрдегi библиотека чыындызында 8200 книга пар. Оларның кӧбiзi книга хайраллалчатхан пӧлiкте. Ол хонҷых пӧлiкте орныхча, – чоохтап пирген Ольга Ивановна.
Библиотекарь Ольга Тодинова
Библиотекарьның чооғынаң, чуртағҷылар триллерлернi, бестселлерлернi аларға хынчалар. Улуғ класс ӱгренҷiлерi классиктернi алчалар.
Библиотекада iдӧк 2008 чылдаң сығара «Электронная Хакасия» программа хоостыра «Центр общественного доступа» кiн тоғын сыххан. Аны хоостыра библиотекаа ӱс компьютер, ксерокс, принтер пирiлген. Интернет майың даа тоғынза, чуртағҷыларға аннаң тикке тузаланар оңдай пар. Чуртағҷыларның кӧбiзi электроннай почтаҷа пірее ниме ызыбызарға алай пiрее статья таап аларға айланчалар.
2023 чылда библиотекаа 65 чыл толған. Асхыс аймааның устағ-пастаа 50 муң салковайға сертификат сыйлап пирген. Ол ахчаа тӧрт стеллаж, ол санда кӧзiдiглерге iкi стеллаж паза iкi стол алылған.
Имнег туразы
Пилтiрдегi имнег туразы Асхыстағы аймахтар аразындағы имнег туразының пӧлии полча. Аның устағҷызы отпускта полып, пiснең ӧӧн медсестра Марина Байкалова чоохтасхан.
Анда прай 59 кiзi iстенче: алты имҷi, 24 ортын имнег тоғынҷызы паза пасха 11 тоғынҷы. Улуғ нимес имнег туразында поликлиника, стационар паза табырах имнег полызиин пирҷең пӧлiк пар. Стационарда прай 20 орын кӧрiл парған, оларның 10 орғаны хараа-кӱнӧрте чадарына паза 10 орған кӱнӧрте ле чадарына кӧрiл парған. Имнег туразында тиксi 4871 кiзее имнег полызии пирiлче, ол санда 1300 палаа.
– Имнег учреждениезі иргi турада орныхча, ол 1976 чылда пӱдiрiлтiр. Анда тиксi тыхтағ тоғыстары хаҷан даа идiлбеен, че пӱӱл алай килчеткен чылда пiстiң имнег туразында тиксi тыхтағ тоғыстары идiлер тiп пӧгiн турча. Пiстiң имнег туразы Пилтiрдегi ле нимес чуртағҷыларны имнепче, пiссер iдӧк хости аал чуртағҷылары айланчалар, – чарытхан Марина Байкалова.
«Василёк» олған сады
Пилтiр аалдағы ӱс олған садының пiрсiнде, «Василёкта», пол килерге ӱлӱс тӱскен. Ол 2009 чылдаң сығара тоғынча. Алында анда олған туразы полған.
Олған садының устағҷызы Светлана Котлярова школа алнындағы учреждение тоғызынаңар чоохтап пирген:
– Олған туразы полғанда, мин анда психолог полып тоғынғам. Ол чабыл парғанда, мында олған сады тӧстелген. Минi аның устағҷызы поларға хығырғаннарында, мындох тоғынарға халғам. Олған туразында тоғынғаннарның чарымы мындох халған.
Пiстiң олған садынзар 1,5 – 6 частығ 55 пала чӧрче. Лицензия хоостыра «Василёксар» 75 олған чӧр полар оңдайлығ. Ол ӱс группа пол парча. Олған садында iкi группа. Пилтiр аалда наа, сiлiг паза улуғ олған сады азыл парған ӱчӱн, пiске группалар санын хызырыбызарға килiскен. Пастап пiстiң олған садында ӱс группа полған. Олғаннар читпинче. Аалда кӧп пала тӧрирiне iзенчебiс. Андада пiс ӱзiнҷi группазын азыбызарҷыхпыс.
«Василёк» олған садының устағҷызы Светлана Котлярова
Халғанҷы ӱс чыл аразына олған садынзар чӧрчеткен палалар саны хызырыл парған. Ипчiлер пала асхынах нимес тӧрiтчелер тирге чарир. Че олған садынзар пала асхынах чӧрче. Мин анзын палалығ сӧбiрелерге пiрге пособие тӧлелчеткенiнең палғалыстырчам. Пiс пала пар полған на чуртсар чӧрчебiс, iҷе-пабаларны палаларын олған садынзар пирерге чӧптепчебiс. Кӧп палалығ сӧбiрелер илееде, че оларның кӧбiзi палаларын олған садынзар ал чӧрерге ынабинча. Олар пособие алчалар, тоғынминчалар, палалары ибде одырчалар. Палаларны ӱгредердеңер, тилiдердеңер тың на сағыссырабинчалар. Олған сады палаларға кӧп ниме пирче. Олар мында пасха палаларнаң чоох алысчалар, пiс программа хоостыра оларны школаа тимнепчебiс, ӱлӱкӱннернi таныхтапчабыс паза ойнапчабыс. Олған садынзар ӧӧнiнде тоғынчатхан на iҷе-пабалар палаларын ал чӧрчелер.
Халғанҷы сан пирiстер саннарынҷа, Пилтiр аалда школаа парғалах 400 азыра пала саналча. Пiрее палалар школаа парарға тимненерге чӧрчелер, аннаңар олған садынзар чӧрбинчелер.
Пiстiң олған садында прай кружоктар тикке иртiрiлчелер. Iҷе-пабаларға олған сады даа ӱчӱн тӧлирге сидiк, кружоктар ӱчӱн тӧлег алзабыс, пеер пiр дее паланы ағылбастар. Полған на воспитатель кружок апарча. Театр, хоос паза хакас тiлi кружоктары апарылча. Ӱгредiг устанызы чыл сай пicке хакас тiлiнең литература пирче. Воспитатель Елена Александровна Топоева хакас тiлiнең кружокты неделяда пiр хати иртiрче.
Уғаа истiг паза чарых школа
Пилтiр аалда iкi дее ортымах школа. Пiс 2-ҷi школазынзар чол тутхабыс. Аның устағҷызы Валентина Петровна Байкалова пiстi чалахай кӧңнiлiг удурлаан. Ол позынаңар паза школадаңар илееде чапсых ниме чоохтаан. Валентина Байкалова пу аалда тӧреен-ӧскен, институт тоозыбызып, чирiнзер айланған. Пу школада 52 чыл тоғызын тӱзiмнiг апарча, устағҷы полып, 38 чыл iстенче. Аннаңар пу школаның кирексiнiстерiн паза сидiксiнiстерiн аннаң пасха пiрдеезi пiлбинче полар.
– Пiстiң школа 1956 чылда пӱдiрiлген. Ол 450 ӱгренҷее кӧрiлген, сағам пiстiң 433 ӱгренҷi саналча. Тиксi 33 ӱгретчi тоғынча, прайзы пӧзiк ӱгредiглiг. Оларның читi ӱгретчiзi, пу школаны тоозып, тӧреен чирiнзер айланып, iстен парча. Школа иргi дее полза, аның кӧрiмi чахсы, анзы аны чахсы хайығда тутчатханынаң палғалыстығ. Пу тус аразына тиксi тыхтағ тоғыстары апарылбаан. Тыхтағ тоғыстары кизекти ле толдырылған: пластик кӧзенектер турғызылған паза столовай нааҷылалған. Анда 60 азыранҷаң орын кӧрiл парған, наа оборудование паза столлар, одырчыхтар алылған. Уғаа чахсы идiл парған.
Пiстiң школада хакас тiлiн тилiдерiнҷе паза хакас кибiрлерiн хайраллирынҷа чахсы тоғыс апарылча. Ол кирекнең айғасча улуғ опыттығ ӱгретчi Лариса Чебодаева. Школада хакас тiлi 1990 чылдаң сығара апарылча, Лариса Александровна 1991 чылдаң сығара iстен парир. Пӱӱнгi кӱнде ол, хакас кибiрлерiн, кружоктар иртiрiп, олғаннарны кӧнiктiрче паза пiстi, улуғларны, оларнаң таныстырча. Школада хакас ӱлӱкӱннерi сыбыра иртiрiлчелер, оларны иртiрчетсе, iҷе-пабалар даа, аға-ууҷалар даа араласчалар.
Хакас тiлi урогы
Ағаа хоза Лариса Александровна олғаннарны хакас тiлiнiң марығларына паза олимпиадаларға чахсы тимнеп салча. Оларда ӱгренҷiлер постарын турыстығ кӧзiтчелер. Школаның алынҷа орныхчатхан спортзалы пар. Хаҷан-да аны ағас узурҷаң комбинатха пӱдiргеннер, анаң садығ туразына пирерге иткеннер, че оң полған школаа аны холға кирiп аларға. 2021 чылда федеральнай программаҷа спортзалда тиксi тыхтағ тоғыстары идiл парған паза спорт тирiглерi алылған. Амды анда аймах кружоктар, секциялар иртiрiлче. Ағбандағы спорт школазының тренерлерi грек-рим кӱрезиин паза боксты апарчалар, – чарытхан Валентина Байкалова.
Школа иргi дее полза, анда изелчеткен стенелер паза сайбалчатхан поллар чоғыл. Тастындағы кӧрiмi дее чахсы, iстiнзер кiрзе дее, арығ паза чарых тура. Аннаңар школа кӧңнiбicке кiрген.
Кондитер цеғы
Пилтiр аалда ӱс пекарня тоғынча. Оларның пiрсi идiнҷек Ольга Панишевани, хайзында халас сығарызынаң на нимес, iдӧк торттар, тадылығ халазахтар паза пасха даа чиис сығарызынаң айғасча.
Кондитер цеғынзар чол тутхабыс. Тоғынҷылар, улуғ маң чохха тӱзiп, тадылығ пирогтарны чазапчатханнар.
Кондитер Раиса Блинова О.В.Панишеваның кондитер цеғында тоғынча
Ольга Панишева пос киреенең 1996 чылдаң сығара айғасча. Пастап улуғ нимес садығ туразы полған. Амды аның пекарня, кондитер цеғы, садығ туразы паза кафе пар. Пос кирее чахсы тилiпче тiзе, саба полбас. Че аннаңар пiс алынҷа пас пирербiс.
Аал аразынҷа
Аал аразынҷа парчадып, Владимир Войлонаң танызып алғабыс. Ол Пилтiр аалда 1973 чылдаң сығара чуртапча. Позы Донецктең сыххан. 1970 чылларда Пилтiрдегi имнег туразы пӱдiриинде араласхан. Ағас узурҷаң комбинатта водитель полып тоғынған. Хада хонғаны Галина Александровнанаң iкi оол, пiр хыс ӧскiр салғаннар.
– Мин Камчаткада служба ирткенiмде, пiстi, солдаттарны, Шира аймаанзар тоңастығларны кизерге ызыбысханнар. Анда мин хыснаң танызып алғам. Тоңастығларны чыыр тус ирт парғанда, нандыра Камчатказар парғам. Служба тоозылғанда, Хакасиязар килгем, хысты чирiмзер апарыбысхам. Донецкте хоных хонғабыс. Че анда кӧп завод тоғынчатханнаңар, кии кiрлiг полған. Ипчiм ағырҷаң, аннаңар Хакасиязар айланғабыс. Пилтiрзер кӧскебiс.
Комбинат тоғынғанда, Пилтiрде чуртағҷылар саны 14 муң кiзее чит парған. Амды мында ӧӧнiнде улуғ частығлар чуртапчалар.
Пилтiрде чуртирға кӧңнiме кiрче. Чолларда асфальт тӧзелче. Имнег туразы пар, анда чахсы имҷiлер тоғынчалар.
Мының алнында маллар тутчаңмыс. Амды оларны хадарҷаң кiзi табылбинча, аннаңар оларның соонҷа чӧрерге аар полыбысхан. Пiрдеезi мал хадарарға хынминча. Хазиим полған полза, мин iнектер тударҷыхпын, аалдағы малларны хадарарҷыхпын.
Пiс хада хонғанымнаң чир тамаан салчабыс, пости ползын тiп. Амғы туста ас-тамахты нимедең тимнепчеткеннерiн истiп алза, ағаа ахча хорадарыбыс таа килбинче, – ӱлескен Владимир Петрович.
Тынағдағы садығҷы
Садығ туралары хыринҷа иртчеткенде, кiзiлер чуртапчатхан туралар аразындағы гаражтың iзии хазыра азыл парып турчатханы хайиимны тартхан. Хости кiзiлер турчатханнар. Сизiнгенде, анда садығ парча. Ниме анда садылчатханын кӧрiп аларға хынығ полыбысхан. Пастырғам, гараж істінде олғаннарға, улуғларға кип-азах ілілік. Садығҷы сала маңзыри миннең чоохтазып пастаан.
– Изеннер, Сiрер ниме аларға сағынчазар?
– Мин Сiрернiң ниме садылчатханын кӧрчем, – нандырғам.
Садығҷы, хайдағ кип-азах парын мағаа кӧзiдiп, чоохтап сыххан. Ольга Орехова, хаҷан-да садығ туразында орын паза пу гаражты арендаа алып, кип-азах сатчаң полтыр. Нинҷе-де чыл мының алнында садығ туразы кӧй партыр, аннаң сығара ол ниме-нооны гаражта ла сатчаттыр.
– Ӧӧнiнде иб аразында кисчең кип-азахтар: пӧрiктер, носкилер паза курткалар. Кiзiлер пiрееде ӧдiктер сурчалар, мин, Новосибирсксер парып, ағыл килчем. Iди чахаан ниме-ноо табырах садыл чӧрiбiсче. Мин, тынағдағы кiзi, нинҷе садыбыссам, пенсияма хоза парыс полча. Пархаларыма кип-азах сыйлап пирчем. Мындағ садығ тузалығ полча, – чоохтаан Ольга Орехова.
Аалдағы чон хайди чуртапчатханын паза нименең айғасчатханын чоохтап пирерге сурынғанымда, амғы туста чииттер арғаас полыбысханнар теен ол.
– Пiстiң илееде ипчi, тоғынмин, ибде одырча. Олар пала ахчазына чуртапчалар. Яблах таа одыртарға арғаастанчалар, садығ тураларында прай ниме пар, садызып алчалар. Олар постарын даа, палаларын даа тоғынарға кӧнiктiрбинчелер, анаң, тiзең, арғаас паза пiр дее ниме идерге пiлбинчеткен тӧл ӧсче, – хомзынған ипчi.
Аның кӧрiзiнең, аалда чуртап, ӱӱҷiк тамаан хайди даа саларға кирек паза, полған на кiзi тоғынып, парыстанарға. Пала ахчазы пӱӱн тӧлелче, таңда, тiзең, пiлдiзi чоғыл, ниме полар. Садығ тураларында пӱӱн прай ниме сатчалар, аннаң андар кем пiлче, хайди полар? Аннаңар ӱӱҷiк тамаан саларға кирек ле тiп сағыс-кӧрiзiнең ӱлескен садығ киреенең айғасчатхан тынағдағы Ольга Орехова.
Сомнар Дмитрий Сунчугашевти
Автор :
Оксана Челтыгмашева, Наталья Тюкпеева
| Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
| 31 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 |
| 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 |
| 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 |
| 21 | 22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 |
| 28 | 29 | 30 | 1 | 2 | 3 | 4 |
Кӱн таңмазы
Хакасияда
Россияда
Тилекейде
