Иң пик хоныхтарның пірсі
28.03.2025
Хабарлар
Фермер Георгий Сагояков
Аал хонии. Георгий Сагояковтың кресен-фермер хонии Пии аймаандағы маңнаныстығ тоғынчатхан хоныхтарның пiрci полча. Фермер iнектер паза хойлар тутча
Пу кӱннерде Георгий Сагояковтың хониинда пол килгебiс. Фермер, маң чохха тӱccе дее, чоохтазып аларға кӧмес тус тапхан.
Георгий Сагояков Пии аймаандағы Салғын аалда тӧреен-ӧскен. Школаны тоозыбысханда, 45№ профессиональнай училищеде каменщикке паза тимiр хабыстырҷаң усха ӱгренiп алған, анаң армияда служба апарған. Служба иртiбiскенде, ӱр нимес тус Салғында чуртаан. Анаң Ағбанда водитель полып тоғынған.
Пабазы Пётр Дмитриевич Куйбышевтегi совхозта чабан полып тоғынған. Георгий ағаа хойларны хадарарға полысчаң. Сагояковтар сӧбiрезi маллар паза хойлар тутчаң. Iҷе-пабазы кресен-фермер хониин тӧстеен. 30 пас хойдаң пастааннар. Совхозтың хазаалары полған орында хазаа пӱдiр салғаннар. Георгий Сагояковтың таниинаң, совхозтың хазаалары чахсы полғаннар. Хости аалдағы чуртағҷылар оларны сайабысханнарында, фундаментi ле халған. Ол фундаментте пабазы хой хазаазын пӱдiр салған.
– Пабам тың ағырыбысханда, мин Ағбаннаң Салғын аалзар килiбiскем, ферманаң айғас сыххам. Пастап фермер хонииның ээзiне iҷем Валентина Егоровна саналған полған. Мин 2016 чылдаң сығара фермер полчам. Амды хониимда 114 пас мал, ол санда 78 iнек, 225 пас ине хой, пис хуча паза 70-ҷа пас хураған саналча.
Хойлар пiр ай мының алнында тууп пастабысханнар, сiлкер айына теере туурлар. Iнектернiң iдӧк туғҷаң тустары парча. Киҷее ле чазыда тӧрт iнек тууп алып, пызоларын ағылғабыс.
Кӧрiк айында тӧреен хурағаннар иң пик хазыхтығ полчалар паза чахсы ӧсчелер. Наа ла тӧреен хурағаннарның кӧдiрiмi 2,5 килограммҷа полча. Чахсы ӧссiннер тiп, пiс оларға витаминнiг укол турғысчабыс. Пiрее чылларда iкiстер кӧп тӧрiпче. Андада уламох кӧп тоғыс полча. Iкic хурағанның пiрсiн iнек сӱдiнең азырапчабыс.
Хойларның тӧлi чахсыланзын тiп, мин эдильбаев тӧллiг хучаларны садысчам. Амды минiң андағ пис хуча пар. Пӱӱл оларны алыстырарға сағынчам. «Мустанг» ООО-да тӧрт-писче хуча садызып аларға пӧгiнчем, – сағыстарынаң ӱлескен Георгий Сагояков.
Пылтыр фермер 100 хойдаң 89 хураған ӧскiрiп алған. Пу хомай нимес кӧзiдiге саналча. Хурағаннарға субсидия алар ӱчӱн, 100 хойдаң 80-наң асхынах нимес хураған аларға кирек. Пiр хураған ӱчӱн 50 салковай субсидия пирiлче.
Пӱӱнгi кӱнде фермерде пiр тоғысчы тоғынча. Ол iнектернi паза хойларны хада хадарча. Адайлар аның полысчылары полчалар. Тууп алған хойларны турлағда хурағаннарынаң хада пиктегде тутчалар, отнаң паза суланаң азырапча.
– Мин мында кӱннің тоғынчам. Сергей тоғысчымны тынағ кӱннерiнде позыдыбысчам. Малларны позым кӧрчем. Амды мин сӧбiремнең Аршаннар аалында чуртапчам. Хада хонғаным олған садында тоғынча. Хызым алты частығ. Алтай аймаанда чуртазам даа, турлағ Пии аймааның чирiнде орныхча.
Хысхы тоозыл парған даа полза, хыстағ ам даа парча. Малларны паза хойларны сiлкер айында даа азырирбын. От читпес, садызарбын. Олтырыхта ла от чахсы сыхча, анда аны маңат тоғынып алчабыс. Iдӧк мал тутчатхан, че техника чох кiзiлерге отты тоғын пирчем. Ол оттың 70 процентiн позыма алып алчам, пасхазын чирнiң ээзiне пирiбiсчем.
От хомай сыхчатханнаңар, паазы даа аарлығ – 2000 салковай пiр тӱрiм ӱчӱн. Мындағ пааҷа кӱскӱде садылған. Анаң 2500 салковайға теере кӧдiрiл парған, соонаң – 2700 cалковайға. Кӧп кiзiнiң оды халған, аннаңар паазы тӱзерiне iзенчем. Суланы мин Пии аймаандағы фермерлер Светлана Трейзедең, Виктор Баузердең садысчам.
Пӱӱл чахсы хыстап парирбыс – хысхы чылығ полды. Соох хысхыда мал азии илееде хорап парча.
От пилетир тусты иң аар тусха санапчам. Мағаа туған-чағыннарым полысчалар. Ӱс тракторнаң от пилетепчебiс.
Хойларны хырығарға кiзiлернi чаллапчабыс паза позым даа хырыхчам, – теен Георгий Сагояков.
Фермер хонии тилiзiне хазна хабазиин аларға кӱстенче. Тӧллiг пуғаларны паза хучаларны садысхан ӱчӱн ағаа хорадығларның чарымы айландырылча. Iдӧк техниканы алған ахчаның чарымы айландырылған. 2022 чылда Георгий «Беларус» трактор паза пресс-подборщик садызып алған. Аал хонии министерствозы хорадығларның 50 процентiн айландыр пирген.
Фермер малларны паза хойларны идiнҷек Иван Миндибековтың мал сохчаң цеғынзар садыбысча. Республикада узелковай дерматит чуғынҷах ағырығ сығысхалахха, Георгий Сагояков мал паза хой идiн хонҷых регионнарзар паза Владимир облазынзар даа садыбысчаң.
Пии аймааның аал хонии устанызының устағҷызы Галина Петрованың чооғынаң, Георгий Сагояков уғаа кӱстенҷiк паза кӱлӱк фермер полча. Аймахта аның хонии тилiпчеткен паза азахта пик турчатханнарның санында.
– Пии аймаанда тоңастығларны таарыпчатхан, маллар, аттар паза хойлар тутчатхан фермерлер илееде. Алахтайлар аал чӧбiне кiрчеткен чирлердегi фермерлер ӧӧнiнде маллар паза хойлар ӧскiрерiнең айғасчалар. Аттар даа тутчаң кӧңнiлiг кiзiлер пар, че оларны удаа оғырлап парыбысчалар.
Георгий Сагояков хониин чахсы тилiтче. Ол маллар паза хойлар санын ӧскiрерге кӱстенче. Чир читпинчетсе дее, арендаа алып алча. Пай чирлер ээлерiнең от тоғын пирерге чоохтазып алча. Хониина прай кӱзiн салча. Хурағаннарны паза пызоларны ӧскiрер планны толдырып, субсидия алып алча, – теен Галина Владимировна.
Пии аймааның аал хонии устанызының саннарынҷа, 2025 чылның кӱрген айының пастағы кӱнiне аймахта 41646 пас хой саналған, ол санда пос хоныхтарында – 20184 пас хой, кресен-фермер хоныхтарында – 20253 пас хой, аал хонии предприятиезiнде («Куйбышевское» ООО-да) – 1202 пас хой. Ирткен чылдағызынаң тиңнестiрзе, хой саны 4 муң азыра пасха хызырыл парған. Анзы ӱс кресен-ферма хонии чабыл парғанынаң паза узелковай дерматит чуғынҷах мал ағырии тараанынаң палғалыстығ.
Хакасияның аал хонии министерствозы искiриинең, 2025 чылның кӱрген айына республикада 340 муң пас хой саналған. Ирткен чылның кӱрген айында хой саны 353 муң пас полған. Министерство специалисттерi таниинаң, кӱскӱде, хурағаннар ӧс парзалар, хой саны алыс парар.
Сом Дмитрий Сунчугашевти
Автор :
Оксана Челтыгмашева
| Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
| 31 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 |
| 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 |
| 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 |
| 21 | 22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 |
| 28 | 29 | 30 | 1 | 2 | 3 | 4 |
Кӱн таңмазы
Хакасияда
Россияда
Тилекейде
