Илбек Чиңіс. СВО тӧлеглерi. Хорғыс чох чуртас
12.03.2025
Хабарлар
Хакасия пазы Валентин Коновалов
Ӱлгӱ. Киҷее Хакасия пазы Валентин Коновалов республика правительствозының чыылиин иртірген
Чыылығның пастағы ӧӧн сурии – часхыдағы суғ тазарына паза ӧрттер сығызарына тимненіс. Пу сурығҷа сан пиріснең Хакасияның гражданскай арачыланысча, сағыбаан саайларҷа паза ӧрт полдыртпазынҷа хазна комитедінің кнезі Владимир Карамашев чоох тутхан.
– Хакас гидрометцентрнің искіриинең, пӱӱл суғларда пус халыны синнең 22 – 28 сантиметрге ас, – искірген ол. – Че іди дее полза, ӱс аал-город хыринда пус тығылызы поларынаң хорғыс пар. Ол Абаза город, Хубачар паза Кічіг Сии ааллар.
Аннаңар Ағбан суғда пус тығылызы полар орыннарда чара чачырастар иртірерге тимненчелер. Хакасияның резервтіг чыындызынаң ол кӧстеглерге 12 миллион 77 муң салковай позыдылтыр. Чара чачырастарны кӧрік айының ікінҷі чардығында иртiрерге пӧгiнчелер.
Хакасия пазы Валентин Коновалов специалисттер тағларда хар чатчатханын хайди паалапчалар тіп сурған. Владимир Карамашев хар чылларның ортымах синінҷе, пірее чирлерде нормадаң тӧбін тіп чоохтап пирген. Че кинетін чылып килзе, кӧрік-хосхар айларында хайзы аал-городтарзар тағлардаң инген суғ кірер тіп хорғыс парох. Муниципальнай пӱдіcтернің пастарына ол хорғысча чӧптер ызылтыр, олар азынада тимнен салар ӱчӱн.
Ағбан суғ чоғар тағларда хар ідӧк улуғ нимес, аннаңар часхыда суғ тазары амыр иртер тіп cахталча. Че наңмыр-хар кӧп чаап сыхса, Ағбан суғ паза андар хозылчатхан суғлар кӧдіріл сығарға айабас тіп таныхтаан Владимир Карамашев. Суғ кірерінҷе хорғыс республиканың 26 аал-городында пар осхас.
Ӧрт сығызарынаң хорғыстығ тус (ол 1 кӧріктең пасталча) ідӧк хайдағ кӱннер турарынаң палғалыстығ полча. Муниципальнай пӱдістернің ӧрттер сығызарына тимненізі график хоостыра сыныхталчаттыр.
– Ол сыныхтағларның салтарлары чағынғы туста республиканың сағыбаан саайларҷа комиссиязының чыылиинда ӱзӱрілер, – искірген Карамашев.
Сағыбаан саайларнаң кӱресчең кӱстер сыныхталтыр. Суғ тазарынаң кӱрезіге 3867 кізі паза 1235 техника тимде, ӧрттернең кӱрезіге – 3511 кізі паза 736 техника. Муниципальнай пӱдістернең хада ӱгредіглер паза тренировкалар иртірілче. 13 азығда прай муниципальнай пӱдістер араласханынаң андағ тренировка иртірілтір – суғ тазарынаң палғалыстығ.
Валентин Коновалов ӧрт полдыртпазынҷа республика ӱлгӱлеріне дее, муниципалитеттерге дее чуртағҷыларнаң чарыдығлығ тоғысты апарарын тыыдыбызарға киректелче тіп чоохтанған.
– Ӧрттер ӧӧнінде кізілер сылтаанда сығысчалар нооза, – таныхтаан ол. – Піс хаҷан даа кирек уйан парыбызарына тимде поларға кирекпіc, суғ тазарынҷа даа, ӧрттер сығызарынҷа даа.
Хакасияның ағас хонии министрі Олег Матвиенко республиканың арығ-тайғаларын ӧрттердең арачылирынҷа хайдағ тоғыс апарылчатханынаңар искір пирген. Ідӧк «Хумартхылас сады» часхыдағы чӧрiмнеңер чоохтап пирген.
– Часхыда кибірли «Хумартхылас сады» акция иртірілер, пӱӱл ол Илбек Ада чаадағы Чиңістің 80 чылына чарыдылча, – таныхтаан министр.
Ағастар одыртар чӧрiм Алтай аймаа чирінде иртер, анда «Россия» сӧс кӧрімніг геоглифті тӧстирінҷе тоғыс узарадылар – пӱӱл андар «Победа 80» сӧстер хозылар.
Чыылығның паза пір ӧӧн сурии – Илбек Чиңістің 80 чылын таныхтирына тимненіс. Ол танығлығ кӱнге чарыдылған хайдағ ӧӧн мероприятиелер иртердеңер Хакасияның культура министрінің орынҷызы Ирина Браим искірген.
– Чиңіс кӱні алнында, 6 сілкерде, Ағбандағы Чиңіс паркында «Чаа палалары» хумартхы тас азылар, – чоохтаан ол. – Скульптура тимнел парған.
Волгоградта «Мамаев курган» мемориал комплексі чирінде 1942-1943 чылларда Сталинградтағы чаалазығда чат халған Хакасия чааҷыларына хумартхылас тании азылар.
– Ол турғызыл парған, амды аны азарынҷа паза андар Хакасия делегациязы парарынҷа Волгоград облазы устағ-пастаанаң чӧптезіглер апарылча, – искірген министр орынҷызы.
9 сілкерде 11.00 часта Ағбанда пайрамнығ марш иртер, 14.00 частаң Пастағы май ачығында турғызылған экранда Москвада иртчеткен Чиңіс парады кӧзіділер. Аннаң пасха, тыл істенҷілеріне хумартхы тас турғызылар, ол Ағбандағы Чиңіс паркын нааҷылиры хоостыра тимнелген. Монумент Илбек Ада чаа чылларында Хакасияның чон хониинда матыр істенген ипчілерге, апсах-инейлерге паза саарбахтарға чарыдылар.
– Областьта заводтар, ит комбинады, орындағы промышленностьтың чӱзерлеп предприятиезі тоғынған, – таныхтаан Ирина Браим. – Олар фронтха 106 миллион салковайға чылығ ӧдік, кип-азах, ат тиріглерін пиргеннер. Ағбан станцияның паровоз депозында ӧнетін цех азылған, анда фронт заказтарын тимнеҷеңнер – миналарны паза снарядтарны. 1942-1943 чылларда 20 муңҷа мина тимнелген. Чаа чыллары тузына областьтың колхозтары паза совхозтары фронтха 7000 азыра ат, 235 000 тонна тамах, 20 000 тонна ит паза 50 000 тонна сӱт ызыбысханнар. «Красноярский рабочий» танк колонназына Хакасияның тыл істенҷілері 18 миллион артиинаң салковай чыып ызыбысханнар.
Ирина Браим алынҷа хайығ «Пабаларның махачылары – оолларының ханаттары» акцияа салған. Ол чӧрімге прай муниципалитеттернің чуртағҷылары ӧткін хабасчалар. Халых чон чыылысчатхан орыннарда искірігліг стендтер турғызыл парған. Культура учреждениелері, концерттер иртіріп, ол чӧрiмнi тыытчалар.
«Ура Победе!» тиксі Россиядағы акцияның искірігліг кампаниязы тоғынып пастабысхан. Полған на кізі, 1945 хысха номерҷе сығдырадып, чиңістіг 1945 чылның атмосферазынзар кірібізер оңдайлығ: саблығ Юрий Левитан хығырчатхан Совинформбюро искіріглерін алай чаа чылларындағы сарыннарны истіп аларға.
– Илбек Чиңістің 80 чылын таныхтиры хоостыра пу чыл пістің чуртағҷыларның сағызында халзын, – салтарлар иткен Валентин Коновалов. – Піс аны ӱзӱргебіс, наа акциялар хозылчатханы уғаа чахсы. Че пу ӧменең иділчеткен тоғыс, полған на министерстваа теелче. Аннаңар прайзын ӧткін аралазарға хығырчам.
Мының соонаң Хакасия пазы Валентин Коновалов ағаларының махачы кибірлерін узаратчатхан паза пӱӱн, СВО-да аралазып, хазнабыстың пос чуртазы ӱчӱн турысчатхан чааҷыларға паза оларның сӧбірелеріне хабазардаңар ундубасха кирекпіс тіп таныхтаан. Хакасияның істеніс паза социальнай арачыланыс министрі Татьяна Раменскаяны СВО араласчыларына тӧлеглернең палғалыстығ киректі чарыт пирерге сурынған. Чоох парча регион тӧлепчеткен ахчадаңар. Ӱр ниместе хайзы СВО араласчыларына ахча тӧлелбеен тіп республикада суум-саам кӧдірілген.
Хакасияның істеніс паза социальнай арачыланыс министрі Татьяна Раменская СВО тӧлеглерінеңер искірче
– СВО араласчыларына, оларның сӧбірелеріне хабазарына Хакасия правительствозы ӧӧн хайығ салча, – чооғын пастап, таныхтаан Татьяна Раменская. – Чыл пасталғанынаң сығара 10 кӧрікке читіре СВО чирінде контрактча чааҷы службазын иртчеткеннерге пір хати пирілчеткен тӧлеглерге паза ӧнетін чаа операциязында, хомзынысха, чуртазын пир салған чааҷыларның сӧбірелеріне ахчанаң хабазарына республика бюджедінең 280 миллион салковай ызылған. Андағ оңдайнаң, контрактча чааҷы службазын иртчеткеннерге пір хати пирілчеткен тӧлеглерні алза, ирткен чылның улуғ хырлас айы тоозылчатханда кірген списоктарҷа прай тӧлел парған. Кӱрген айында кірген списоктарҷа тӧлеглер иділ парған. Паза азығ айында кірген списоктағыларның чардығына тӧлел парған.
Амғы туста азығ айында паза пу айда кірген списоктарҷа тӧлеглер идері узарадылчаттыр. Списоктар республиканың чааҷы комиссариадынаң паза Ағбан городтағы чааҷыларны таллапчатхан пункттаң кірчелер тіп чарытхан министр.
– Чат халған чааҷыларның сӧбірелеріне ахчанаң хабазарын алза, позыдылған ахча хоостыра пір хати пирілчеткен тӧлег ідӧк читiрiлген, – искірген Раменская. – Ол сурығ тӧреміл сыныхтағда тудылча. Ол тоғыс тохтабаан, піс аны узаратчабыс паза узарадарбыс.
Валентин Коновалов республикада алылған СВО араласчыларына прай хабазығлар закон хоостыра кӧрілген тусча нимес, аннаң хай-хай чапчаң пиріл турарға киректер тіп таныхтаан.
– СВО араласчыларына тӧлеглер паза социальнай льготалар чал ахчазыох чіли пастағы теесте поларға киректер, – чоохтанған Хакасия пазы. – Аннаңар социальнай арачыланыс министерствозынаң паза финанстар министерствозынаң хати сурынчам: ол чахығ толдырылзын.
Валентин Коновалов аның ӱчӱн хатығ сурирбын тіп хосхан.
Хакасияның пӱдіріг министрі Виталий Пестриков «Городта истіг чуртас оңдайларын тӧстирі» программа хайди чуртасха кирілчеткенінеңер сан пиріс иткен. 2024 чылда проект хоостыра 29 тура ибiркiзi паза 61 халых орны иптелген. Позыдылған ахча 100 процентке тузаланылған. Республикада пу программа 2019 чылдаң сығара чуртасха кирілче. 2019 – 2024 чыллар тузына Хакасияда аның полызиинаң 218 тура ибiркiзi паза 325 халых орны иптел парған.
Чыылығның халғанҷы сурии – республикадағы прай объекттернің пӱдіриин сыныхтағда тударына пірге заказчик тӧстелгені. Ол Хакасияның тиксі пӱдіріг устанызының (УКС) базазында тӧстелген.
– Службаның пӧгіні – министерстволарның, ведомстволарның паза муниципалитеттернің тоғызын нииктирі, оларны профильліг нимес пӧгiннердең позыдыбызары паза пӱдіріг организацияларының тоғызын сыныхтағда тударын тыыдыбызары, – чарытхан Валентин Коновалов. – Ӧӧнінде ол регионның килкім объекттеріне теелче. Олар тузында пӱдірілер, часхы качестволығ полар паза прай кирексіністерге нандырар ӱчӱн.
Ол тоғыстаңар ідӧк Хакасияның пӱдіріг министрі Виталий Пестриков искірген.
– Хазна заказчигі полномочиелері УКС-ха 2022 чылда пирілген, – чоохтаан министр. – Сағам учреждение паазы 70 миллион азыра салковай полған республика объекттерінің, ідӧк муниципальнай объекттернің пӱдіриин сыныхтағда тутча.
Амғы туста УКС 13 объектче мероприятиелерні чуртасха кирчеттір. Нинҷе-де улуғ социальнай проект толдырылча. Кӧзідімге, «Демография» нацпроект хоостыра Ағбандағы ветераннар пансионадына хоза корпус пӱдірілче. Танығлығ объекттернің аразында ідӧк ӱс олған поликлиниказы пӱдірілчеткені, республиканың олған имнег туразы нааҷылалчатханы, Хубачарда 1000 орыннығ наа школа паза Таштып аймаандағы Арбыт аалда 150 орынға школа пӱдірілчеткені адалған. Хубачардох наа Культура туразы паза кӧп кӧстеглiг культура кіні пӱдірілче тіп хосхан министр. Аннаң пасха, наа объекттерге проект-смета пічіктерін тимнирінҷе тоғыс апарыл сыххан.
Валентин Коновалов сыныхтағ опыдын проект итчеткеннерге тарадарға, ідӧк ол тоғысты пӱдіріг организацияларынаң узарадарға чахығ пирген.
– Хомзынысха, піс чылдаң чылға марығларны тоғыстарын чахсы толдырбинчатхан алай пос кӱзіне иртіре ізенген подрядчиктер утып алчатханына урунчабыс, – таныхтаан Хакасия пазы.
Мыннаң правительство чыылии тоозылған.
Cомнар r-19.ru сайттаң
Автор :
Альберт Толмашов
| Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
| 24 | 25 | 26 | 27 | 28 | 1 | 2 |
| 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 |
| 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 |
| 17 | 18 | 19 | 20 | 21 | 22 | 23 |
| 24 | 25 | 26 | 27 | 28 | 29 | 30 |
| 31 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 |
Кӱн таңмазы
Хакасияда
Россияда
Тилекейде
