Чайаачы тоғыс чӱреене чағын
08.03.2025
Хабарлар
«Читіген» Хакас национальнай драма театрының артизі Евгения Костякова
Ипчiлернiң чоннар аразындағы кӱнiне. Хынчатхан киреенең айғасчатхан кiзi часкалығ поладыр. Ағаа хоза, тоғыста, сӧбiреде паза халых чуртаста маңнаныстығ хайынчатса, чуртаста позын таап алған тiпчелер. Андағ кiзее «Читiген» театрның артизi Евгения Костякованы санирға чарир
Абахай, ачых-чарых паза иптiг тудыныстығ Евгения Вячеславовнаны прайзы даа таныпча полар. Чайаачы кiзiлер прай даа саринаң чайаачы поладырлар, анзы орта танығ. Ол «Читiген» театрда аймах матырларны толдыразынаң киртiстiг ойнапча. Iдӧк аны аймах мероприятиелернi иртiрерге хығырчалар. Ағаа хоза, Евгения Костякова сарнапча, теелбектенче паза аймах кӧг тирiглерiнең ойнапча. Чайаачы абахайнаң, тоғазып, чуртазынаңар, тоғызынаңар чоохтазып алғабыс.
– Евгения Вячеславовна, постарыңнаңар чоохтап пирiңер.
– Мин тӧреем Ағбанда, кічігдӧк iҷе-пабам Асхыс аймаандағы Калинин аалзар кӧзібіскеннер. Пабам Вячеслав Михайлович Боргояков илееде чыл Асхыс посёлокта тимір чолда істен салған. Тынаға сығар алнында почтада экспедитор полып тоғынған. Амғы туста ол тынағда. Iҷем Галина Васильевна Боргоякова Калининдегi ортымах школада орыс тiлi паза литература ӱгретчiзi полча паза школадағы музейнең устапча. Iдӧк «Аскизский труженик» газетаның хабарҷызы полча. Iҷем – уғаа ӧткiн, тыс пiлбес кiзi, ол аймахтың халых чуртазында сыбыра араласча.
Хонғаным Дмитрий Костяков, пiс 2001 чылда сӧбіре тӧстеебіс. Мин институтта ӱзiнҷi курста, колледжте iкiнҷi курста ӱгренчеткем. Дмитрий позы Харатастаң, андағы тағ техникумын тоосхан. Амды чааҷы частьында МЧС тоғынҷызы полча, iдӧк пос туста автомобильлер тыхтирынаң айғасча. Тун оолғыбыс Данил 20 частығ, политехникум колледжiн тоос салып, чааҷы службазына тартылған. Хызыбыс Айана 14 частығ. Ол Ағбандағы 32№ школада ӱгренче. «Айас» теелбек студиязынзар хынып чӧрче.
– Сiрер хайда ӱгренгезер?
– Школа тоозыбысханда, мин Сойан-Алтай тюркология институдынзар кiрiп алғам. Пасталығ класстар паза хоза англия тiлi ӱгретчiзiне ӱгренгем. Пастағы курсты тоозыбысханда, хоза ӱгредiг аларға сағыныбысхам. Мин искусстваа тартылғам, аннаңар музыка колледжiнзер кiрерге чаратхам. Анда вокал пӧлиинде ӱгренгем. Пастағы чарым кӱн институтта ӱгренгем, iкiнҷi чардығын колледжте иртiрҷеңмiн. Институтта даа, колледжте дее очно ӱгренгем, ӱгретчiлер удур парҷаңнар. Колледжте хай пiрее алынҷа занятиелернi иирде иртiрҷеңнер алай институтта ирткен предметтернi хатап ӱгренмин, паалар турғыс пирҷеңнер. Институтты паза колледжтi мин пiр чылда тоосхам.
– Ноғадаңар Сiрер хоза ӱгредiг аларға сағыныбысхазар?
– Школада ӱгренгенiмде, аймах мероприятиелерде, марығларда ӧткiн араласчаң полғам. Удаа ырлаҷаңмын алай кӧг тирiглерiнең ойнаҷаңмын, анаң, институтта ӱгрен сыхханда, мағаа ол айғасхан киреем чидiспинiбiскен. Мин чайаачы кiзiбiн, сцена тартхан полар тiп сағынчам. Аннаңар даа музыка колледжiнзер ӱгренерге кірерге чаратхам.
– «Читiген» театрзар чолыңар хайди салылған?
– Институт тоозыбысханда, мин Ағбандағы 28№ школазар пасталығ класстар ӱгретчiзi полып тоғысха кiргем. Пiрее пiр чыл чарым тоғынғам, че сидiк пiлдiрген. Палаларны хатығлап полбаҷаңмын, хылиим нымзах полған полар. Чӱреем минi чайаачы саринзар тартчаң, школада даа тоғынып, андағы мероприятиелерде араласчаңмын. Оларны иртiрҷеңмiн алай сарнаҷаңмын. Анаң хада тоғынчатхан ӱгретчi Татьяна Даниловна Топоева минi кӧӧктiрiбiскен, сценада тоғынарға кирек тiп. Iди театрзар тоғынарға парарға сағыныбысхам, итсе, драма артизі поларға сағынмаан полғам. «Айланыс» ӧмезер тоғынарға кiрерге парғам. Тоғысха кiрер алнында сыныхтағ ирткем. «Читiген» театрның директоры полған Виталий Канзычаков сыныхтағны иртiрген. Мағаа сарнирға, теелбек саларға паза чатханнаң ойнирға киректелген. Мин маңат тимнен салғам, сарнабысхам, анаң чатханнаң ойнаам. Теелбек саларға маңнанмаам, тохтадыбысханнар, алчалар тееннер. Театрда 2007 чылдаң сығара тоғынып пастаам. Ӱр дее полбин, минi,ойында аралазып, матырны ойнирға чӧптееннер. Чочыныстығ пiлдiрген, че ойнап кӧрерiм килген. «Хаңза-Пиг» ойында мин Ай Сiлии полғам, аннаң сығара аймах матырларны ойнапчам.
– Сценазар иң пастағызын хаҷан сыххазар, сағысха кир поларзар ба?
– Iҷе-пабам кiчiгдең сығара минi аймах клужоктарға, секцияларға ал чӧрҷеңнер паза аймах марығларда араластырҷаңнар. Минi ӧткiн тудыныстығ паза прай даа саринаң тилiзiн тiп сағынғаннар. Теелбек кружогына чӧргем, аны Степанида Саможикова апарған. Асхыстағы олған музыка школазында домранаң ойнирға ӱгренгем, анда пис класс тоос салғам. Асхыстағы Культура туразында Вениамин Боргояков гитаранаң ойнирға ӱгретчең, андар чӧрҷеңмiн, каратэ секциязына чӧргемӧк (Кӱлiмзiрепче. – Авт.). Каратэ секциязын Александр Саможиков иртiрҷең. Владимир Доржуның кружогына кӧглирге чӧргем. Прай ол кружок-секциялар кӧңнiме кiрҷеңнер, iҷе-пабама iди хайығ салған ӱчӱн алғызым читiрчем.
Пасталығ класстарда ӱгренчеткенде, сценаа сыххам. Школада «Абахай кӧклӧ» марығ ирткен, анда, кӧклӧмнi ӧкер чазап, кӧрiгҷiлерге чиркеен ойнаҷағымнаңар паза аның кип-азаанаңар чоохтирға киректелген. Кiчiглерге «Мисс Абахай» марығ андағ оңдайнаң иртiрiлген. Анда минi ӱгретчім Любовь Тормозакова араластырған. Пастағы марығ кӧңніме кiрбеен, мин уйатхам. Iҷем минiң чайаачы оңдайымны сизiнген одыр, аннаң сығара чайаачы саринзар кӧнiктiрген.
– Артисттерге гастрольларға чӧрерге килiсче. Сiрер андағ чорыхтарға парчатсаңар, палаларыңны кем кӧрче?
– Минiң хонғаным iзестiг кiзi, ол хаҷан даа мағаа чӧлег полча. Дмитрий полған на сай мағаа хабасча. Иң пастағы ырах чорых Башкириязар полған, пала кiчiг арах полған. Ӱрге чорыхха парыбызарға чӱреемде изi чох пiлдiрген, че Дмитрий минi амыратхан. Орта сӧстер таап, чоохтасхан. 2008 чылда театр ӧмезiнең ӱс неделяа гастрольларға парыбысхабыс. Пастап Барнаулзар фестивальға парғабыс, аннаң сығара Башкириязар чол тутхабыс, аннаңар андағ узун чорых килiс парған. Минiң ирiм паланаң халған, ибдегi тоғыстарны толдырарға, пала кӧрерге паза тоғысха чӧрерге киректелген. Чалғызанға прай ниме идерге сидiгӧк нооза, аннаңар ағаа хазинем Жанна Марковна полысчаң. Амғы туста андағ ӱр тусха чорыхтар полбинча, пiс, фестивальға парзабыс, спектакль ойнабысчабыс, пасхаларын кӧрбин дее айланчабыс. Анзы ахча тың хорадылбас ӱчӱн iди иртiрiлче полар. Мының алнында фестиваль неделя иртсе, ол тоозылғанҷа анда чуртапчазың, прай араласчыларны кӧрiп алчазың. Пасха театрларның ойыннарын кӧрерге хынығох полҷаң. Оларның ойыннарын тиңнестiрчезiң, ӱзӱрчезiң паза актерлар ойыннарынаң позыңа тузалығ ниме алып алчазың.
– Тоғыстаң паза ибдегi хайыныстардаң пасха, пос туста нименең айғазарға хынчазар?
– Мин пос туста кип-азах тiгерiнең, чiбекнең хоостирынаң паза нинҷідең аймах ниме-ноо идерiнең айғасчам. Ол нимее ӧнетiн ӱгренмеем, че кӧңнiме кiрчеткенiнеңер айғасчам. Пасталығ класстарда «Рукоделие» кружокка чӧрҷең полғам, анаң труд уроктарында ӱгреткеннер. Труд уроктарын Александра Карташова апарған, ол уғаа ус холлығ полған. Ол мағаа холнаң узанарына хыныс пирген. Коронавирус ағырығ тың тарап сыххан туста мин ол кирекнең тың айғазып пастаам. Полған тус, хаҷан ибдең сығарға даа чарадылбаан, итчең ниме чох полған, посха айғасчаң ниме киректелген. Нинҷiдең поғоҷахтар, чазанҷыхтар паза даа пасха нимелер иткем, соонзар чахсы килiс сыххан. Анаң тiгiп пастаам, интернетте видеоуроктар таап алҷаңмын. Раиса Абдинаның кип-азах тiгерiнҷе киндезi холыма кiрген, анаң видеоурогын таап алғам. Iдӧк Тамара Абдинаның сигедектер тiгерiнҷе видеоурогы тузалығ полған. Мин хызыма хакас кӧгенеен, сигедек паза пасха кисчең чазанҷыхтар тiк пиргем, аның кӧңнiне кiрген. Хынған киреемнең айғассам, мин тынанчам тирге чарир, ол чӱрееме чатча.
Пiрсiнде миннең мероприятие иртiрерге сурынғаннар, анда амғы тусха килiстiре хакас кӧгенеен кизерге чахааннар. Минiң андағ килiстiре кип-азах чох полған. Анаң мероприятие иртiрерiне андағ кип-азахты прокатха аларға сағынғам. Пiстiң андағ оңдай чох полтыр, аннаңар сағыс пар ол кирекнең айғас кӧрерге. Кӧгенектер, сигедектер, поғолар паза пасха даа национальнай ниме-нооны прокатха пирiп айғазарға.
– Хайди Ciрер халых чуртаста, тоғыста паза ибде прай ниме идiп маңнанчазар? Хайди прай нимее кӱс читче, пiстiң хығырығҷыларыбысха хайдағ-да чазыт чӧптер, арса, пирерзер?
– Мин сағынчам, хаҷан кiзi хынған тоғызынаң паза кӧңнiне чатчатхан киреенең айғасча, аның кӧңнi хаҷан даа чалахай полча паза тоғызы даа маңнаныстығ парча. Артист полары кӧңнiме кiрче, аннаңар тоғысха чалахай кӧңнiлiг чӧрчем, мероприятиелер апарарға хынчам, аннаңар ағаа тус табылча. Тiкчетсе паза нинҷiнең айғасчатса, мин тынанчам, аннаңар иирде пiрееде орайға теере одыр салчам. Часхызын хынғанымнаң, ӱӱҷiкнең айғазып, чахайахтар одыртчабыс паза пос садында хайынчабыс, ол даа кирек кӧңнiбiске кiрче. Кiзi айғасчатхан киректi алыстырып одырза паза аймах ниме-ноонаң айғасса, ағаа ирiгерге, чарханарға маң чох полча. Ӧӧнi – айғасчатхан кирек кiзiнi ӧрiндiрзін. Iдӧк тынанарға ундубасха кирек. Мин, оңдай полза, кӱнӧрте пiр час узып алчам, андада иирде ӧткiн тудыныстығ полчам.
Сом паза коллаж Дмитрий Сунчугашевти
Автор :
Чоохтасхан Наталья Тюкпеева
| Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
| 31 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 |
| 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 |
| 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 |
| 21 | 22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 |
| 28 | 29 | 30 | 1 | 2 | 3 | 4 |
Кӱн таңмазы
Хакасияда
Россияда
Тилекейде
