Чыылығ. Пу наада Хакасияның правительство туразында «Чиңiс» комитедiнiң теести чыылии ирткен. Анда республика ӱлгӱлерi пӱӱл Илбек Чиңiстiң пайрамнығ 80 чылы хайди иртiрiлерiн ӱзӱргеннер.

Чоохтирға кирек, мындағ комитет чыл сай, Чиңiс кӱнi алнында чыылызып, ӱлӱкӱнге теелчеткен аймах сурығларны ӱзӱрче. Пӱӱл олар тоғыстарына уламох нандырығлығ хайчалар. Анзы пiлдiстiг ноға, 2025 чылда пiстiң ағаларыбыс фашизмнi ханнығ чаада утып алғаннаң 80 чыл таныхталча. Пу тус аразына нинҷе тӧл алыс парған. Че ағаларыбыстың Чиңiзi чиит тӧлде чуртирға кирек.

Аннаңар Хакасия пазы Валентин Коновалов, теести чыылығны азып, Илбек Чиңiс ӱлӱкӱнiн таныхтирына ӱс ле ай халды тiп танығнаң прайзынзар айланған.

– Россия президентi Владимир Владимирович Путин пiстiң алныбыста турғысхан пӧгiннернi пiс толдырчабыс. Чир-суубыс арачылағҷызы чылын Илбек Чиңiстi пiске сыйлап пирген тӧлнең палғалыстырчабыс. Чоохтирға кирек, «Пабаларның махачылары – оолларының ханаттары» чӧрiмде араласчатхан улусха iдӧк амғы матырларның, тылда iстенген аға-ууҷаларының, хурчағда полған Ленинградтың паза чаа палаларының сомнарын кирерге чарир, – таныхтаан Валентин Олегович.

Теестегi чыылығда аймах хазна ведомство-министерстволарының кiзiлерi араласхан. Пастап сӧс алған Хакасияның чаа, iстенiс ветераннарының халых организациязының кнезi Галина Трошкина. Ол пӱӱл Илбек Чиңiстiң пайрамнығ чылында пiстiң саблығ чир-суғҷыбыс Василий Архипович Угужаковха 100 час толча тiп искiрген. Василий Архипович iдӧк Илбек Ада чаа ветераны полча. Азығ айының 20-ҷi кӱнiнде национальнай музейде халых чуртазында ӧткiн араласхан паза чир-сууның таңдағызынаңар сағыссыраан Василий Угужаковтың пайрамнығ чазына чарыдылған тегiлек стол иртер тiп искiрген Галина Алексеевна.

Хакасияның ӱгредiг министрi Анатолий Бутенко 2025 чылның сiлкер айының 28-29 кӱннерiнде «1941 – 1945 чыллардағы Илбек Ада чаа: тархын хумартхызы паза тӧллер палғалызы» тиксi Россия синiндегi наука-практикалығ конференция иртер тiп чоохтап пирген. Анда пасха хазналарның даа учёнайлары аралазар осхас. Илбек Чиңiске чарыдылған конференция соонаң, аны хоостыра алынҷа чыынды чарыхха сығар тiп таныхтаан министр. Республиканың школаларында даа ӱгредiг министерствозы олғаннарға аймах мероприятиелер иртiрерге пӧгiнче.

Республиканың культура министерствозы даа мындағ танығлығ чылға кӧп аймах кӧзiдiг иртiрерге пӧгiн салтыр. Аның пiрее тоғыстарынаң чарыс айында танызар оңдай полар. Хакасиядағы кинокомпаниялар Илбек Чиңiстiң пайрамнығ чылына удур аймах хоос паза документальнай фильмнер суур салтырлар. Iди чарыс айының 20-ҷi кӱнiнде «Наутилус» кинотеатрда «Воины Южной Сибири» документальнай фильмнiң пастағы кӧзiдии иртер. Анаң аны республиканың прай кинотеатрларында чонға тикке кӧзiдерлер.

Хайди таныхтаан Хакасияның культура министрi Светлана Окольникова, iдӧк пӱӱл «Фронттаң пiчiктер» книганың iкiнҷi чардығы чарыхха сығар. Ол пiчiктер аразында хакас тiлiнең пазылған пiчiктер парох. Аның презентациязы пу чағында иртер.

Iдӧк пӱӱл Хакасияда «Пабаларның махачылары – оолларының ханаттары» алғым чӧрiм иртче. Анда республиканың полған на чуртағҷызы аралазар. Iдӧк алынҷа организацияларның стендтер тимнирi кӧрiл парған. Хайди таныхтаан регионның чииттер политиказынҷа министр Евгения Майнагашева, ол стендтер сiлкер айының пастағы кӱннерiнде Чиңiс паркында турғызыларлар.

Чыылығда Илбек Ада чаадаң айланмаан чааҷыларны Чиңiс кӱнiнде хумартхылирдаңар чарадығ алылған. Паза кибiр хоостыра олох кӱнде пайрамнығ марш иртер. Пӱӱл ағаа iдӧк Юнармия паза СВО араласчылары хозыларлар. Аның пастағы репетициязы кӧрiк айының 27-ҷi кӱнiнде иртер тiп кӧрiл парған.

Cом Илона Каковани

Сомда: «Чиңiс» комитедiнiң теести чыылии тузында