Кізілерні ахча сурии сағыссыратча
31.01.2025
Хабарлар

Спорт министрi Сергей Кочан кӧнi эфир тузында
Кӧні эфир. Хакасия пазы Валентин Коновалов спорт министрі Cергей Кочаннаң хада стрим иртіргеннер
Пӱӱл кӧні эфир тузында пастыхтарның адына 20-ҷе cурығ кірген. Олар спорт сферазының аймах сариларына чарыдылғаннар. Сурығларның кӧбізіне министр нандырған.
– Пістің республикада наа спорт кӧрімнері тиліпче бе? Спорт федерациязын хайди азып аларға чарир?
– Чыл сай Хакасияда ӱс-тӧрт федерация тӧстелче. Пылтыр сумоҷа, каратэҷе пірігістер тоғынып пастааннар. Амғы туста республикада 62 федерация саналча. Пірігіcтерні азарға сағынчатханнарға спорт министерствозынзар айланарға кирек. Піс ӧткін чуртағҷыларнаң чоохтазарбыс, кирек пічіктердеңер искір пирербіс.
– Хакасияның правительствозы спортсменнерге хайди хабасча?
– Піс cпортсменнерге хаҷан даа хабазарға тимдебіс. Медальлар утчатхан улусха стипендия тӧлелче, чидіглер ӱчӱн пір хати пирілчеткен тӧлег кӧрілген. 2024 чылда министерство пу кирекке 30 миллион артиинаң салковай позытхан. Пылтыр пастағызын на ахчалығ сыйыхнаң «Азияның олғаннары» марығның призёрлары таныхтатханнар. 2025 чылдаң 14 час толдырғалах спортсменнер стипендия аларлар. Амды школалардаң паза федерациялардаң пічіктер сахтапчабыс. «Хакас Республика физкультуразының паза спортының саблығ тоғынҷызы» аарластығ атха турысханнарға ідӧк тӧлег пар. Тынағдағы улус ай сай пенсияа хоза пизер муң салковай алча, тоғынчатханнар – окладтарына хоза 15 процент.
– Марығларға Хакасия бюджедінің ахчазына хайдағ спортсменнерні ысчалар? Пу сурығны чарыт пиріңер.
– Арға-мӧрійлерге иң пурнада Россияның паза Хакасияның піріктірілген командаларынзар кірчеткен улусты ысчабыс. Пасха спортсменнернің чорыхтарына спорт школалары ахча позыдарға киректер. Ікінҷі чылы піс регламент пастыра тоғынчабыс. Аны хоостыра полған на спортсменнің, чоннар аразындағы класстығ спорт устары пеер кірчелерӧк, тимненҷең план поларға кирек. Ідӧк федерацияларның чахығлары санға алылча. Регламенттер прай даа регионнарда киріл парғаннар. Сибирь марығларына таллағны иртiбіскеннер ызылча. Ӧӧн cпорт кӧрімнерінҷе (Хакасияда андар кірчелер спорт кӱрезі, ниик атлетика, меспектіг хоккей, дзюдо, бокс, волейбол паза хазии уйан улустың спорты. – Авт.) – пастағы паза ікінҷі орынға сыхханнар, ӧӧн нимес спорт кӧрімнерiнҷе – чиңіc тутханнар ла.
Че піс прайзына удур парарға тимдебіс. Кӧзідімге, спортсмен, арға-мӧрійлерде кӱзiн сынап, Россияның спорт узы нормативін толдырыбызарға пӧгінче. Министерство чорыхха ахча таап пирер. Итсе, сӧс пиргенде, ибзер медальлығ айланарға кирек.
– Губернатор стипендиязының cині кӧдірілер бе?
– Стипендияны пис-алты муң салковайға кӧдірібізерге сағыс пар. Пічіктер тимнепчебіс. Кирек 2026 алай 2027 чылларда килізер.
– Харатаста ГТО ачыхтарын турғызарлар ба?
– ГТО ачыхтарын федеральнай программа хоостыра турғысчабыс, ол, тізең, аалларға ла кӧрілген.
Іди дее полза, узы-пазына сығып аларға чарир. Харатастың устағ-пастаа кирек пічіктерні тимнеп салза, аннаң андар тоғынарбыс.
– Пос туста хазиимны пиктир пӧгіннең тренажёр залынзар чӧрчем. Хорадылған ахчаның чардығын хайди айландырып аларға чарир?
– Физкультуранаң айғасчатханнарға хорадылған ахчаның 13 процентін айландырар оңдай пар. Итсе, аның сині 15 муң салковайға тиңнелче. Пу сурығнаң клубтың устағ-пастаанзар айланыңар. Организация Россияның cпорт министерствозында санға алыл парарға кирек. Пӱӱнгі кӱнге Хакасияда андағ 23 клуб.
– ГТО сыныхтағларын тудыбызарға пӧгінчем. Хайдар айланарға кирек?
– ГТО тутчаң кін полған на муниципалитетте пар. Ағбаннаңар чоохтаза, Олимп резерві училищезінде (техникумда) ГТО тутчаң ӧнетін зал тӧстелген. Город-аймахтарның устағ-пастаанзар айланыңар, олар полыс пирерлер.
– Оолғым ахча тӧлеп секцияа чӧрче. Ай сай 3000 cалковай парыбысча. Анзы пістің cӧбірее уғаа аарлығ. Хайди полҷаң?
– Иң пурун хорадылған ахчаның 13 процентін айландырып аларға чарир. Ідӧк тикке тоғынчатхан секцияны таап аларға чӧп пирерҷікпіс. Министерство «Хакасияның спорт картазы» телеграм-чат тӧстеен. Анда республикадағы прай тикке тоғынчатхан секциялар кӧзіділ парғаннар.
Пірее хазнани нимес клубтарда чон ӱзілбинче. Оларнаң социальнай чахығ хоостыра тоғынарға тимдебіc. 2026-2027 чылларда ахча саринаң кирек чахсы арах полза, андағ организацияларға субсидия пир турарбыс. Салтарында паба-іҷелернің хорадығлары хызырылар.
– Тура хыриндағы ачыхта тасхархы тренажёрлар турғыс саларға сағыс пар. Хайдар айланарға чарир?
Валентин Коновалов:
– Хакасияда спорт инфраструктуразын чахсыландырарынаң спорт министерствозы ла нимес, пасха даа ведомстволар айғасчалар. Кӧзідімге, сірернің проект «Городтағы истіг оңдайларны тӧстирі» программаа киліскек. Аның ӱчӱн нандырча республиканың пӱдіріг министерствозы. Чурт ээлеріне чыылығ иртiрiбізерге кирек. Чыып алған пічіктернең город устағ-пастаанзар айланыңар. Аалдағыларға национальнай паза территориальнай политика министерствозының марығларында аралазарға чӧп пирерҷiкпін. Утып алған ахчаа ідӧк тренажёрлар турғыс саларға чарир.
– Кибірліг спорт кӧрімнерін хайығда тутчазар ба?
– Санапчам, пылтыр тӱзiмніг тоғыныбысхабыс. Тобитче, кӱресче, ат чарызынҷа тренерлерні тимнеп салғабыс. Пӱӱл прай спорт кӧрімнерiнҷе марығлар иртер. Татарстаннаң, Бурятиянаң, Туванаң, Тағлығ Алтайнаң палғалыс пар. Оларнаң хада-пірге тудынып, регионнар аразындағы мероприятиелернi иртірерге пӧгінчебіс. Пастағы марығ кӧрік айында полар. 2024 чылда тобитче прай турнирлерде пір муңҷа кізі араласхан. Аймахтар чӧрімге ӧткін арах хозылған ползалар, уламох чахсы поларҷых. Оларға тренер киректелчетсе, Олимп резерві училищезінзер (техникумзар) айланзыннар.
– Ноға Хакасияның піріктірілген командалары тимненізінің кіні (ЦСП) пічіктерні азығ айынаң на алча? Піс чал ахчазын паза стипендияны 12 айның орнына 11 ла ай алчабыс. Россияның спорт министерствозы пірееде санға алылған улустың аттарын тузында сығарбинча. Анаң Хакасияның спорт министерствозы пір ай ол пічіктерні сыныхтапча.
Сергей Кочан:
– Алында андағ сидіксініс полған. Амды ахча 12 ай ӱчӱн тӧлелче. Пірее спортсменнің алнында алым халчатса, соонаң тӧлеп салчабыс.
Валентин Коновалов:
– Сергей Владимирович, сурығны пӧгібізерге кирек.
– 2021 чылда спорт имнег кінiнеңер чоох парған. Хаҷан ол тоғынып пастир?
– Я, піс спорт имнег кінін азарға пӧгінгебіс. Ахча чидіспинчеткенде, тоғысты тохтадарға киліскен. Че аннаңар ундубаабыс, кирек кадрларны тимнепчебіc. Спортсменге имнег полызии кирек полза, ағаа хабасчаң оңдай табарбыс. Кӧзідімге, Россияның піріктірілген командаларынзар кірчеткеннерні сыныхтанарға Хызылчарзар ысчабыс. Министерствозар алай ЦСП-зар айланыңар, полыс пирербіс.
– СВО араласчызы полчам. Анда палығлатхам. Спортнаң айғазарға сағынчам, ол санда реабилитация оңдайынаң. Хайдар айланарға?
Сергей Кочан:
– Министерствозар айланыңар, піс хайди даа полыс пирербіс. Хазииңар уйан полза, паралимп резерві школазында сірерге килістіре спорт кӧрімнерін таллап пирерлер.
Валентин Коновалов:
– Сергей Владимирович, СВО араласчыларын улуғ хайығда тудыңар. Город-аймахтарнаң пик палғалыс поларға кирек. Чааҷы администрациязар пу сурығнаң айланза, аны сах андох спортзалзар ызыбыссыннар, хайдағ cпорт кӧрімнерiнең айғазар оңдай пар тіп чоохтап пирзіннер. CВО араласчыларының піреезі спортнаң айғазып тынанча. Оларға хайди даа истіг оңдайлар тӧстеңер.
– Пылтыр кӱрес турнирлерiнеңер тылаас кӧп полған. Оларны иртiрібіскеннер. Пӱӱл марығлар тузында поларлар?
– Карамчаковтың, Чарковтың паза Боргояковтың турнирлері календарь планына киріл парғаннар. Россияның спорт кӱрезінҷе федерация оларны хайығда тутча. Кӧрілген туста олар иртерлер. Пӱӱл Хакасия 23 тиксі Россия мариин паза Сибирьдегі федеральнай округтың арға-мӧрійін удурлир. Кирек ахча позыдылча. Ідӧк піске инвесторлар хабазарға тимделер. Оларға улуғ алғыс.
Сом кӧзідігдең алылған
Автор :
Майя Кильчичакова
Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
27 | 28 | 29 | 30 | 31 | 1 | 2 |
3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 |
10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 |
17 | 18 | 19 | 20 | 21 | 22 | 23 |
24 | 25 | 26 | 27 | 28 | 1 | 2 |
Кӱн таңмазы
Хакасияда
Россияда
Тилекейде