Наа устағҷынаң – наа хаалағлар
19.12.2024
Хабарлар
Училище директоры Вера Сазанакова тыхтағ тоғыстары апарылчатхан пӧлікте
Ӱгредiг. Таштыптағы 16№ профессиональнай училище аймахта ӱгредiг организациялары аразында иң улуға саналча. Iкi-ӱс чыл мының алнында ол чабыл парар тiп хорғыс полған
2023 чылдаң сығара аннаң Вера Сазанакова устап сыххан. Устағҷы тоғызынаң чахсы таныс, аал чӧбi пазы, аймахтағы депутаттар чӧбi кнезi полған. Ол училищенең устап сыхханда, алызығлар кӧрiндiре, олардаңар училище тоғынҷылары паза Вера Дмитриевна чоохтап пиргеннер.
Столовайзар минi приёмнайда iстенчеткен Лариса Тыгдымаева апарған. Кiр килзең – азыранҷаң алғым зал, анда иптiг столлар, одырчыхтар, прай стенее iкi саринаң чир-чайааннығ баннерлер, полда чахайахтығ кадкалар турчалар. Оларзар кӧрчеткенімні сизiнiп, Лариса Павловна теен:
– Пiс оларны постарыбыс арған ротангтаң итчебiс, анзына пiстi Вера Дмитриевна ӱгрет салған, пу кадкаларның кӧбiзi аның холынаң идiлген.
Чиис тимнеҷең пӧлiксер кiрiбiскенде, студенттер ӧмезi палыхнаң айғасчатхан, кисклеп, арығлап, обедке тимнепчеткен. Столовайның чиит устағҷызы Оксана Иванова чарытхан:
– Ас-тамах тимнеҷең усха ӱгренчеткеннер практиканы iкiнҷi курстаң сығара иртiп пастапчалар. Пӱӱн программа хоостыра палыхты тимнирге ӱгренчелер.
Ас-тамах тимнеҷең усха ӱгренчеткен студенттер
Пӱӱл пiс прай пищеблокта тыхтағ тоғыстарын иртiргебiс паза наа вытяжка, вентиляция турғызылған. Пiди кӧрзе, практика иртчеткен студенттерге прай ниме читкiҷе, чиис тимнеҷең столларны ла алыстырыбызарҷых.
Анаң Оксана Владимировна ӱр ниместе азылған сыныхтағларға тимненҷең площадказар апарған. Iкi хости кабинет, пiрciнде мини-кухня. Училище тоғынҷылары постары анда тыхтағ тоғыстарын апарғаннар. Киректелчеткен оборудование алылған: пароконвектомат, индукционнай плита, мойка, миксер, электроннай весы. Андағ орын хаҷанох кирек полған, пасха техникумнарда пар. Ас-тамах тимнеҷең усха ӱгренчеткен олғаннарға сыныхтаға тимненерге оңдай пол килдi, андох тударға. Мының алнында ӱгренҷiлернi городтағы алай пасха аймахтағы училищелерзер апарарға килiсчең, наа орында, пасха техникаа кӧнiгерге маңнанмин, олғаннар чiдiрiнҷеңнер. Ам, тiзең, прай ниме пости. Олаңай кӱннерде мини-кухняда iкi-ӱс палаа чиис тимнирге чарадылча, экзамен тузында пiр ле кiзее.
Вера Дмитриевна наа площадкаа хайдаң ахча таап алғаннаңар чоохтаан:
– Чыл сай Сбербанк прай регионнарда ӱгредiг учреждениелерiне хабазығ пирче. Полған на регионға – 500 муң салковай, полған на училище 10 – 15-муң салковай алып алҷаң. Пӱӱл Хакасияның ӱгредiг министерствозы чӧптезiг соонаң ол 500 муң салковай хабазығны пiске пирiбiзерге чаратхан. Училищелер аразында пiс иң уйан тирiглiгбiс. Ол ахчаа ас-тамах тимнеҷең мастерскойны азыбызарға чаратхабыс. Пос кӱзiнең кӧп тоғыс идiл парған, училище туразы 1974 чылда пӱдiрiлген, стенелер, поллар пiлдiрте иргiлен парғаннар. Улуғ алғызым производственнай ӱгредiг устарына читiрчем: Владимир Леонидович Лалетинге, Александр Анатольевич Тиниковха, Оксана Владимировна Ивановаа паза пӱдiрiгҷее ӱгренчеткен олғаннарға.
Iдӧк Таштып аймаа устағ-пастаа пiске тадар иб комплексiн пирiбiскен, пiс аннаң ӱгредiг-производство саринаң тузаланарбыс. Пӱӱл аны азыбызарға пӧгiнчебiс. Ас-тамах тимнеҷең усха ӱгренчеткен олғаннар улуғлар хабазиинаң анда чиис тимнирлер, Таштып аал чуртағҷыларын азырирлар. Студенттерге ол уғаа чахсы ӱгредiг хозымы, анда олар ниме-ноо садарға, кiзiлернең чоохтазарға, аймах чиистер тимнирге ӱгренерлер. Паалар закусочнайдағызынаң пасхалалар, андағ пӧзiк полбас. 2024 чылны кӧрзе, кӧп ниме идiл парған. Пылтыр, тыхтағ тоғыстарынаң пасха, котельнайны тиксi тыхтаабыс, пис миллион салковай хорат салғабыс, училищедегi, общежитиедегi тизiктернi туйухтаабыс. Пӱӱл, тiзең, пӱдiрiгҷее ӱгренчеткен студенттерге сыныхтағ иртірҷең орын асчабыс. 18 – 20 улуғ хырласта олар анда промежуточнай экзамен тударлар.
Ол площадканы кӧзiдер пӧгiннең Вера Дмитриевна минi тастыхти турчатхан корпуссар апарған. Улуғ пӧлiкте ӱс студент хайынчатхан, ниме-де чуунып, сырлап, матап сiренчеткен. Iкi чардыхтығ пӧлiкте нинҷе-де кабинка кӧрiнген.
– Поллар ла сырлап саларға халған, – теен директор, – мының алында хорғыстығ даа кӧрерге полған: иргi ағас кӧзенектер, изелчеткен штукатурка, соох.
– Полған на кабинкада ӱгренҷiлер сыныхтағ тударлар, – чоохтаан директорның ӱгредiг-производство тоғызынҷа орынҷызы Марина Чебодаева, – пу «Малярные и декоративные работы» мастерскойда пiс кӧзiдiглiг сыныхтағ иртірер кiн азыбысхабыс. Мында олғаннар промежуточнай паза итоговай экзаменнер тударлар. Тирiглернi читiре турғыспаабыс. Прай тирiглер инфраструктурнай лист хоостыра алылчалар, ол федеральнай синнең пiске ызылча.
– Хайдағ-да аккредитация иртерге кирек пе мындағ мастерскойнаң тузаланар алнында?
– Я, кирек сыныхтағларны иртiбiскебiс. Полған на сыныхтағ алнында хатабох иртерге кирек, анзы профессиянаң палғалыстығ, ниме-де хозыбызарға, ниме-де хыйа алыбызарға кирек. Сомға суурып, ысчабыс, прай ниме ырахтын идiлче.
Пу мастерскойны училище пос ахчазына тӧстеен, 600 муң салковайҷа парыбысхан, наа кӧзенектернi санабаза. Хайдаң ахча? Училищеде ахчаа ӱгренчеткен олғаннар пар, ол парысха аймах нааҷыластар чуртасха кирiлче.
Олох корпустың пасха пӧлиинде студенттер ӱгретчi Александр Анатольевичнең хада, хымысхалар чiли, хайынысчатханнар: ниме-де тазыпчалар, тоорчалар. Пӧзiк потолоктығ улуғ пӧлiктi беспилотниктернi ӱгренчеткен олғаннарға тимнепчелер.
– Пӱӱл азылған «Ағас паза парк киректерi» кӧстегҷе ӱгренчеткен олғаннар пилот чох учух чӧрчеткен аппаратнаң тузаланып пiлерге киректер паза снегоходтығ чӧрерге. Ол сурығларны пӧкчебiс. Паза олох кӧстегҷе iкi профессия алылча – лесовод паза В,С, Е категориялығ тракторист-машинист. Пӱӱл «Ағас паза парк киректерi» кӧстегҷе 25 кiзi бюджет орыннарында ӱгренче паза пис кiзi ахчаа. Анзы наа специальность киректелчеткенiн кӧзiтче. Пiс школадаң сығара олғаннарнаң тоғынчабыс, 6-7 класс ӱгренҷiлерi пiссер профпробаларға, мастер-класстарға килчелер. Пӱӱл, Хакасияның ағас хонии министерствозынаң, аймах устағ-пастаанаң чыылызып, чабых теплица пӱдiрерiнеңер сурығ кӧдiргебiс. Ол теплицада ағас хорбыларын ӧскiрерге чарир, анаң садарға, пiстiң республикада оларға кирексiнiс пӧзiк. Амғы туста ол сурығҷа пiлiстерiбiстi алғытчабыс, пiске хынығ. Килчеткен чылда пӱдiрiп пастирға сағыс пар, пазох прай нимені пос холынаң идербiс, пу проектке ӱс миллион салковай таап аларға кирек. Хорбылар ӧскiрерiнде ағас саринаң паза «Ағас хонии тоғынҷызы» специальностьча ӱгренчеткен студенттер аралазарлар, практика иртерлер. Тоғынған ӱчӱн, тадар иб комплексiндегi чiли, оларға чал ахчазы тӧлелер. Хорбылар одыртпинчатхан тусха теплицада ӱгӱрсӱ-помидор паза пасха даа ӧзiмнер ӧскiрербiс.
Ӱр ниместе пiстiң ӱс ӱгренҷiбiс Аал хонии тоғынҷылары кӱнiнде алғыстас пiчiктерiнең таныхтатхан. Чайғызын олар аал хониинда постарын тӱзiмнiг iстенҷiлер чiли кӧзiт пиргеннер. Аал хонии ӧмелерiнде практика иртчеткенде, олар тракторда, комбайнда тоғынарға маңнанғаннар. Iди чииттер ахча тоғынып алғаннар, сыйыхха турысханнар паза наа пiлiстерге пайып парғаннар.
2025 чылда садығҷы профессиязына ӱгредiп пастирға пӧгiнчебiс. Таштып аймаандағы идiнҷектер маңат садығҷылар кӧмес тiп хоптанчалар. Постарың даа кӧрче поларзар, пiрее садығ туразында садығҷы кiзiлернең сала-сула тоғынча, иптiг чоохтас полбинча. Пiс, тiзең, iкi ле чылға продовольственнай паза промышленнай товарлар сатчатхан садығҷыларны сығарарбыс.
Пӱӱл Таштыптағы 16№ училище, В, С, Е категориялардаң пасха, А1, F, D категорияларға ӱгрет сыххан. Водительге, студенттердең пасха, олаңай чуртағҷылар ӱгренерге килчелер. Пос комбайны паза D категориялығ транспорт чохтаңар, училище Таштыптағы чоллар тыхтаҷаң устаныснаң паза фермерлернең чӧптезiп алча.
Ӱгредiгде дее чидiглер кӧрiндiре. Директорның ӱгредiг-методика тоғызынҷа орынҷызы Римма Cыргашева чарытхан:
– Хосхар айында республика синiнде иртiрiлчеткен «Абилимпикс» марығда пiстiң ӱгренҷiбiс Иван Барбояков «Ландшафтный дизайн» кӧстегҷе пастағы орын алып алған, Анастасия Асочакова «Малярно-декоративные работы» кӧстегҷе ӱзiнҷi орында пол парған. Чайғызын Ширадағы техникумда ирткен «Агроспециалист» марығда тӧртiнҷi курстың студентi Андрей Боргояков iкiнҷi орынға сыххан, Аарластығ пiчiктең пасха, оолға 12 муң салковай сыйлап пиргеннер, уғаа ӧрiнген. Iдӧк Евгений Тимошин «Пастағылар чӧрiмi» хоостыра Ыраххы Востоктағы «Океан» олған лагерьiнде тынанған.
Часхызын училище 200 муң салковай ахчалығ сыйыхты «Пастағылар чӧрiмi» мариинда утып алған. Республикада ол училищелер аразында чалғызан на чиңiсчiлер санында пол парған. Премия медиакiн паза «Пастағылар чӧрiмi» тилiзiне хорадылар. Пу тусха хай пiрее тирiглер пар – камера, ноутбук, звукозаписывающай станция, анзын «Полған на паланың чидии» программаҷа утып алғаннар.
Училищенiң устағ-пастаа ӧме тархынын матап хайраллапча, коридорларның стенелерiнде наа стендтер пол килген, анда аймах сомнар, училище тархыны. Амғы чуртасха чарыдылған стендтер парох: «Училищенiң поғдархазы», «Чиит профессионаллар», «Вестник училища». Iдӧк ӧнетiн чаа операциязында чат халған, училищені хаҷан-да тоосхан оолларның сомнары хызылых, чуртас чоллары хысхаҷахти пирiлче, прай 12 ат. Амғы чииттерге олар турыстығ кӧзiдiм полчалар.
Вера Дмитриевна тоғын сыхханда, училищенiң стадионы нааҷылалған. 500 муң салковай Хакасия Ӧӧркi Чӧбiнiң депутады Василий Шулбаев таап пирерге хабасхан, ол, алтын аныпчатхан «Ойна» артельнең чӧптезiп, ахча сурап алған. Пиломатериал алып, трибуналар, сиденнер нааҷылааннар.
– Прай ниме олғаннарға идiлче, – чоохтаан Вера Дмитриевна, – оларның ӱгредии хынығ, прай саринаң толдыра иртерге кирек. Сiренчебiс, паза хайди? Пасха училищелердең халбасха, ӱгренҷiлер чуртазын чахсыландырарға тартынчабыс.
Сомнар авторни
Автор :
Тарина Бутонаева
| Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
| 27 | 28 | 29 | 30 | 31 | 1 | 2 |
| 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 |
| 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 |
| 17 | 18 | 19 | 20 | 21 | 22 | 23 |
| 24 | 25 | 26 | 27 | 28 | 29 | 30 |
Кӱн таңмазы
Хакасияда
Россияда
Тилекейде
