Наа ырҷылар ӧссiннер
18.12.2024
Хабарлар
Чарғыҷылар кнезі Мария Янгулова чиңісчі Кристина Кольчиковаа сыйых читірче
От ыры-2024. С.П.Кадышевтiң адынаң чон чайаачызының национальнай кiнiнде «От ыры» марығ-фестиваль 20-ҷi хати ирткен
Пiстiң чон «От ыры» ырҷылар мариина уғаа хынча. Пасха концерттерде кӧрiгҷiлер чарым на залға чыылыс парчатханнар. Мында, тiзең, билет паазы 500 салковайға читкен полза даа, национальнай кiннiң улуғ залына паза балконына кiзi толдыра полған. Кӧрiгҷiлер, Ағбан городтаң на нимес, чирiбiстiң ыраххы аалларынаң даа чиде тӱскеннер.
«От ыры» концерттi апарғаннар пiстiң чиит артисттерiбiс Каскар Чаптыков паза Мария Лукина. Олар пастап, хакас паза орыс тiлiнең чоохтанып, «От ыры» марығ-фестивальның тархынын хысхаҷахти чарыт пиргеннер.
Ол 33 чыл мының алнында, 1991 чылда, Ағбанда республиканың Культура туразында пiдиӧк Наа чыл ӱлӱкӱнi алнында пасталған. Марығ тӧстегҷiзi полған Культура туразының устағҷызы Антонида Тутатчикова. Пастағы ырҷылар, ӧӧнiнде, постарының сарыннарын олаңай гитара пастыра толдырҷаңнар. Иң пастағы эстрада ырҷылары аразында полғаннар Иван Штыгашев, Николай Канзычаков, Александр Киштеев, Игорь Боргояков паза даа пасхазы.
«От ыры» ӧделен сыхханда, чон концертке хынып чӧр сыххан. Андада «От ырын» регионнар аразындағы синге кӧдiрерге чаратханнар. Iди 1994 чылда Алтай, Тува паза Пӱрӱт чирлерiнең ырҷылар килглееннер. Сыйых ахчазы даа ӧс турған.
Анаң 1990 чылларның аар тузы полыбысхан. «От ыры» марығ ус парыбысхан. Аны иртiреріне ахча табылбиныбысхан. Прайзы сахтаан, хаҷан «От ыры» сарыннар марии тамыл килерiн.
Iди 2002 чылда «От ыры» чари тӱскен. Чон пазох концерттерге хынып чӧр сыххан. Пола-пола килгенде, «От ыры» марыға Росcиядаң на нимес, че iдӧк пасха хазналардаң чиит ырҷылар кӧг-сӧснең марығлазарға кил турғаннар. Ол тустаң сығара пу марығ-фестиваль азахха пик тур сыххан. Ыраххы даа чирлердегi ырҷылар Хакас чирiнде сарыннарынаң марығлазарға кӱстенчелер. Пiстiң дее республикада ырҷылар саны хозылча...
Анаң ойын апарчатханнар марығда араласчатхан ырҷыларны сценазар хығырғаннар, республиканың полған на аймаа ӱчӱн турысчатхан ырҷыларны адааннар. Пiлдiстiг, иң кӧбiзi Ағбан городтаң паза Асхыс аймаанаң полған. Ағбан пилтiрi, Орджоникидзе паза Боград аймахтарынаң пiрер ле кiзi полған.
Марығны чарғылааннар Хакасияның чон артизi Мария Янгулова (чарғыҷылар кнезi), Хакасияның чон артизi Кучен Ай Чарых Сайын, Хакасия культуразының саблығ деятельi Олег Токояков паза «Ӧтӱкен» саблығ этническай ӧменiң тӧстегҷiзi паза устағҷызы, Хызылчар городтаң килген аалҷы Андрей Чернецов.
Хакасияның культура министрi Светлана Окольникова, сценаа сығып, ырҷыларны улуғ марығнаң алғыстаан. Пу «От ыры» 20-ҷi хати иртiрiлчеткенiн таныхтаан. Аның чооғынаң, республикада халғанҷы чылларда эстрада паза фольклор сарыннары кӧрiндiре тилiпче. Аймах марығларда сарыннар, наа чиит ырҷылар тӧрiпче. Пӱӱн дее андағох ниме поларына iзенiс пар. «От ыры» ырах чирлерге сабланча. Амды килер чылның хандых айында «От ыры» тиксi Россия синiнде иртер. Кӧп саблығ ырҷы килер. Аннаңар пiстiң ырҷыларға, олардаң хомай кӧрiнмес ӱчӱн, амох чахсы тимненерге.
Iдӧк «От ырын» алғап, чир-чайааннаңар сарнаан Хакасияның чон артизi, региондағы композиторлар пiрiгiзiнiң кнезi, «От ыры» марығ-фестивальның тӧстегҷiлерiнiң пiрсi Герман Танбаев.
Марығ араласчылары частары хоостыра 16 – 35 частығларға паза 36 частығдаң улуғларға чарылғаннар. Ырҷыларға этническай эстрада паза патриот сарыннары номинациялары кӧрiл парған. «От ыры» ырҷылар мариин асхан Татьяна Балахчина (Алтай аймаа). Ол мындағ марығларда удаа араласча. Аннаңар аның узы ӧсчеткенi олаңай даа кiзiлерге кӧрiнче полар. Пу даа марығны ол пӧзiк синде пастабысхан. Соондағы ырҷылар аның соона халбасха кӱстенгеннер.
Минiң сағызымнаң, марығда араласчатханнар наа сарыннарнаң сых турарға киректер. Пу ойында пiреезi иргi сарыннарнаң сыххан. Концерт тузында хай пiрее таныс кiзiлер сценаа сыхханы чапсыстығ полған. Алында сарнапчатханнарын испеен-пiлбеен дее полғам. Сағын салчазың – сынап таа, полған на кiзiде хайдағ-да талант пар ла полча.
Пiрее чиит ырҷыларның фамилиялары таныс. Оларның паба-iҷелерi саблығ ырҷылар полчалар. Аннаңар анзы чахсы, хаҷан палалары паба-iҷелерiнiң чолынҷа парарға кӱстенчелер.
Чарғыҷылар иң артыхтарын таллирға парыбысханнарында, чыылған чонға постарының чайаачы устарын читiргеннер пiстiң саблығ ырҷыларыбыс Аржан Тодош паза Мирген Иргит. «От ырында» «Ӧтӱкен» этническай ӧменiң хыстары аалҷы полғаннар. Кiзiлер олар, сценаа сығып, сарнап пирерлер тiп сағынғаннар, че, хомзынысха, олар ынабин салғаннар. Килер чылның сiлкер айында улуғ ойыннаң килербiс тiп молҷааннар.
Анаң чарғыҷылар, сценаа сығып, марығда араласханнарға паза чиңiс тутханнарға дипломнар паза ахчалығ сертификаттар читiргеннер. Iди 16 – 35 частығ чииттер аразында пастағы орын алған Кристина Кольчикова (Отамай Сор) паза 36 частығдаң улуғларның аразында пастағызы пол парған Татьяна Балахчина. Патриотическай сарын номинацияда 36 частаң улуғлар аразында утхан Саяна Собурова. «Кӧрiгҷiлернiң кӧңнiне кiрген» ӧнетiн диплом алғаннар дуэтнең сарнаан ооллар Артём Саражаков паза Темир Янгулов. Андағох ӧнетін «Ізеніс» дипломны алған чиит ырҷы Екатерина Чебодаева паза «Дебют» дипломнаң сыйыхтатхан Владимир Мокану.
Сом Илона Каковани
Автор :
Илья Топоев
| Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
| 27 | 28 | 29 | 30 | 31 | 1 | 2 |
| 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 |
| 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 |
| 17 | 18 | 19 | 20 | 21 | 22 | 23 |
| 24 | 25 | 26 | 27 | 28 | 29 | 30 |
Кӱн таңмазы
Хакасияда
Россияда
Тилекейде
