Бюджет пӱкӱлее алыл парды
13.12.2024
Хабарлар

Бюджетче комитет кнезi Валерий Марков бюджеттiң ӧӧн санарынаң таныстырча
Ӧӧркі Чӧп сессиязы. Улуғ хырлас айының 11-ҷі кӱнінде Хакас Республиканың Ӧӧркі Чӧбі теестегі сессиязын иртірген
Сыйыхтас паза фракциялар чоох тутханы
Сессияны Ӧӧркі Чӧп кнезі Сергей Сокол апарған. Сессия тоғызында Хакасия пазы Валентин Коновалов, аның орынҷылары, республика правительствозы кізілері, аймах-пасха ведомстволарның устағҷылары, муниципальнай город-аймахтарның пастары паза депутаттары араласханнар.
Сессия тоғызы пасталар алнында хабарҷылар паза СМИ-лар аразында иртірілчеткен «Хрусталь парыс-2024» марығның чиңісчізі адалған. Ӧӧн чиңісчіні кибірли Ӧӧркі Чӧп сессиязында сыйыхтапчалар. Пӱӱл «Хрусталь парыс» Гран-при сыйиина «Хакасия» ГТРК-ның хабарҷызы Пётр Пермяков турысхан.
– Журналист позының кӧзiдиинде СВО араласчыларына полызығны тимнепчеткен депутаттарның паза халыхчыларның тоғызын чахсы чарыт пирген, – таныхтаан марығны иртірчеткен комитеттің кнезі, Ӧӧркі Чӧп кнезінің пастағы орынҷызы Петр Воронин, чиңісчіні чарлап. – Автор стандарттар хырығларынаң хыйа парыбысхан паза кӧзіткен: Хакасия чуртағҷылары, партия алай пасха саринаң пасхалалчатханына хайбин, пірге чиңіске чидер ӱчӱн пірікчелер.
«Хрусталь парысты» чиңісчее Ӧӧркі Чӧп кнезі читірген.
– Мындағ тоғыстар кізілернің хылиин, оларның сағыс-кӧрізін, СВО-ға хайди хайчатханын кӧзітчелер, – теен Сергей Сокол. – Анзы пӱӱн уғаа кирек, ооллар пілерге киректер – кічіг чир-суунда оларны ундубааннар, піс оларны сағыпчабыс паза Чиңісті чағыннадар ӱчӱн оларға хабасчабыс.
Сергей Сокол ідӧк Ӧӧркі Чӧп аппарадының устағҷызы полған Светлана Могилинаа кізі праволарынҷа уполномоченнайның удостоверениезін читірген. Ирткен сессияда депутаттар аны республиканың омбудсменіне турғыс салғаннар нооза.
Анаң кибір хоостыра фракциялар чоох тутханнар. Пастап чоох тутхан ЛДПР фракцияның устағҷызы Михаил Молчанов. Ол пазох ла Хакасия правительствозы тоғызын хомайлаан. КПРФ фракциядаң чоох тутхан депутат Галина Кожевникова чарытхынаң палғалыстығ сидіксініске хайығ айландырған – пос тураларында чуртапчатханнар амды кӧп приборнаң пір саңай тузалан полбинчатханына: чарытхыны ӱзіре пазыбысча осхастар. «Единая Россия» фракциядаң Олег Гавловский, чоох тудып, туризм налогына теелген, республика чуртағҷылары паза алынҷа категориялар (спортсменнер, СВО араласчылары, кӱс структураларының командировкаа килген тоғынҷылары) ол налогты тӧлебеске киректер тіп таныхтаан. Ирткен сессияда Михаил Молчанов аннаңарох чоохтанған – олар, таң, теестезіп, ол сурығны кӧдірчелер, республикада пасха сидіксіністер чоғыл осхас.
Сын оңдайлығ бюджет
Сессияның пастағы сурии «Хакас Республиканың 2025 чылға паза пландағы 2026-2027 чылларға республика бюджедінеңер» закон проекті полған. Ирткен сессияда ол пастағы хығырығда алыл парған, амды аны пӱкӱлее алыбызары киректелген. Закон проектінҷе бюджетче паза налог политиказынҷа комитет кнезі Валерий Марков чоох тутхан, ол аның ӧӧн саннарын на чарлаан. Ирткен сессиядағы закон проектінең тиңнестірзе, парыстар паза хорадығлар пілдірте ӧс парғаннар – 9,3 миллиардча салковайға. Анзы федеральнай бюджеттең ахчалығ полызығ нинҷе пирілері пілдістіг пол парғанынаң паза кирілген тӱзедіглернең палғалыстығ полар.
Пу оңдайнаң 2025 чылға бюджет мындағ кӧрімніг пол парған:
парыстар – 57,4 миллиард салковай;
хорадығлар – 63,8 миллиард салковай;
дефицит – 6,3 миллиард салковай.
Депутаттар саринаң сурығлар чох полған. Депутат Олег Иванов, ла чоох тудып, Шира аймааның устағ-пастаан бюджетче ӱзӱрлес тузында постарына чал ахчазын ӧскірерінең не айғасча, чылығ пирерінең палғалыстығ сурығларны, тізең, ол санда хара тас аларынҷа, республика правительствозына пӧгерге килісче тіп пыролаан. Салтарында, 2025 чылға паза пландағы 2026-2027 чылларға республика бюджеді пір ӱннең алыл парған.
Хакасия пазы Валентин Коновалов правительство паза Ӧӧркі Чӧп сын оңдайлығ бюджетті алар пӧгінге сыданғанын таныхтаан.
– Пу оой нимес пірге тоғыс, ахчанаң палғалыстығ сурығларны ситкіп ӱзӱргені паза иң ӧӧні Хакасия чуртағҷыларына туза ағылчатхан, чахсы сағынылған чарадығлар алғаны ӱчӱн прайзына алғызым читірчем, – чоохтанған Хакасия пазы.
Ӧӧркі Чӧп кнезі Сергей Сокол бюджет алыл парғаны хоостыра ідӧк алғызын читірген.
– Прайзына пу тоғыс ӱчӱн хати алғызым читірчем, піс пӱӱн республика законын алыбысхабыс, хайзын хайди даа толдырарға кирек, – таныхтаан парламент устағҷызы. – Піс Валентин Олеговичнең чӧптес салғабыс, кирек парғаны хоостыра законзар алызығлар кир турарбыс.
Кӧп палалығларға хабазығдаңар закон
Депутаттар пу сессияда кӧп палалығ сӧбірелерге социальнай хабазығ пирердеңер законзар алызығлар кирібіскеннер. Закон проектінең хазых хайраллирынҷа паза социальнай политикаҷа комитеттің кнезі Людмила Кауфман таныстырған.
Алызығларның пірсі кӧп палалығ сӧбірелерге пирілчеткен удостоверениелернең палғалыстығ, Россия правительствозы ол пір кӧрімніг поларын чарадыға алыбысхан. Ідӧк кӧп палалығларға наа социальнай хабазығ кирілче – хазна музейлерінзер тӧлебин чӧрері. Паза республиканың іҷе капиталын тӧлирі 2026 чылның 31 улуғ хырлазына теере узарадылған.
Закон проекті ирткен сессияда пастағы хығырығда алылған, амды депутаттар аны пӱкӱлее алыбысханнар.
Мировой чарғыҷыларға чал ахчазы ӧскірілер
Закон проектінҷе Хакасияның юстиция киректерiнҷе паза регионда хорғыс чох поларынҷа министрі Валерий Духно чоох тутхан. Хайди ол таныхтаан, федеральнай законодательство хоостыра мировой юстицияның тоғызын тимнирі ӱчӱн регионнар нандырығлығ полчалар.
Халғанҷы чылларда республикада мировой чарғыҷылар системазында тоғынҷылар (ӧӧнінде хачылар паза полысчылар) чидіспин сыххан. Ӧӧн сылтағ – чал ахчазы тӧбін полғаны. Пірее муниципальнай пӱдістерде, тоғынҷаң кізілер чохтаңар, мировой чарғыҷылар участоктары чабыл партыр. Кадрлар чидіспинчеткені сылтаанда ол тоғысты пасхазы аразында ӱлестірчелер, іди оларға улам сидік чухча – айда пір мировой чарғыҷаа 450 кирек кӧрерге килісчеттір.
Киректі тӱзедер ӱчӱн, республика ӱлгӱлері мировой чарғыҷы аппарадының тоғынҷыларына 2025 чылның 1 кӱргенінең чал ахчазын ӧскірерге чаратханнар. Депутаттар закон проектін пӱкӱлее, пастағы паза ікінҷі хығырығда, пір ӱннең алыбысханнар.
Хакасияның Ӧӧркі Чарғы кнезі Олег Нарожный, закон алыл парғаны ӱчӱн депутаттарға паза республика правительствозына алғызын читіріп, олох туста сурыныснаң айланған.
– Амғы туста вакансиялығ орыннар кӧп, ол ӱзӱрлелген ахчаны тоғысты толдырчатхан хачылар, полысчылар аразында ӱлестір турарға чӧп пар, – сағыс-кӧрізін искірген ол.
Бизнеске налог льготалары узарадылған
Ӧӧркі Чӧп депутаттары пу сессияда ідӧк кічіг паза ортын пос киреене налог тӧлирінҷе льготалығ оңдайларны 2025 чылға узарадардаңар закон проектін ӱзӱргеннер. Хакасияның финанстар министрі тоғызын толдырчатхан Александр Коробицын, закон проектінең таныстырып, пӱӱнгі санкциялар хыза пасчатхан оой нимес туста республиканың чуртас-экономикалығ тилізін хайраллирына ол уғаа кирек полчатханын таныхтаан.
Іди пірге аал хонии налогынҷа, налог тӧлирінің нииктелген системазынҷа тӧбін турғызылған ставкалар узарадылчалар. Паза налог саларының патенттіг системазынҷа 0,7 коэффициент артызылча.
– Пу хабазығлар экономикаа полызарлар паза регионда пос киреен тилідеріне истіг оңдайлар тӧстирлер, – чарытхан Александр Коробицын. – Льготалар мының алнында тоғынғаннар, аннаңар олар 2025 чылдағы бюджеттің парыстарын тӧбін итпестер. Кічіг паза ортын бизнеске налог льготаларын узаратханы тоғыс орыннарын хайраллап халарға паза экономикаа ӧзерге оңдай пирер.
Депутаттар тоғыр полбааннар, закон алыл парған.
Сом Дмитрий Сунчугашевти
Автор :
Альберт Толмашов
Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
27 | 28 | 29 | 30 | 31 | 1 | 2 |
3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 |
10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 |
17 | 18 | 19 | 20 | 21 | 22 | 23 |
24 | 25 | 26 | 27 | 28 | 1 | 2 |
Кӱн таңмазы
Хакасияда
Россияда
Тилекейде