Ас-тамах туризмi тилiзiне чарыдылған фестиваль
30.10.2024
Хабарлар
«Кӧг» иб-комплекстің директоры Ольга Головкина паза посха тоғыс таапчатхан Дина Федотова
Тилiс чолынҷа. Чарыс айының 25-ҷi паза 26-ҷы кӱннерiнде Хакасияда танығлығ кирек полған – Л.Р.Кызласовтың адынаң Хакас национальнай чир-суғ ӱгренҷең музейде «Баран-Талган» Ӱстӱнзархы Сибирьнiң ас-тамах фестиваль-форумы ирткен
Фестиваль-форумны Хакасияның правительствозы, экономика тилiзi министерствозы хабазиинаң идiнҷек Елена Бурнакова, халыхчы Андрей Попков иртiргеннер.
Аның пастағы кӱнiнде «Природное гастрономическое наследие как основа устойчивой гастрономии» пленарнай сессия ирткен. «Сибирьнiң аал хонии комплексiнiң кресен (фермер) хоныхтары паза организациялары» ассоциациязының толдырығлығ директоры Андрей Попков пленарнай сессияның модераторы полған. Фестиваль-форумға чапсых аалҷылар килгеннер, ол санда Чоннар аразындағы этногастрономия кiнiнiң президентi Леонид Гелибтерман, «Гастроинкубатор» ас-тамах тимнеҷең устарны паза рестораторларны тимнеҷең школаның тӧстегҷiлерiнiң пiрсi паза бренд-шеф Николай Ильин, Россияның отельерлер паза рестораторлар федерациязы чӧбiнiң эксперттер кiзiзi, ресторатор Андрей Филатов.
Хакасияның экономика тилiзi министрi Роман Ковтун паза культура министрi Светлана Окольникова пленарнай сессияны асханнар.
– Пӱӱл пу иң татхыннығ мероприятие иртче тiзе, саба полбас. Мин республика пазы Валентин Коноваловтың паза Хакасияның правительствозы адынаң «Баран-Талган» ас-тамах фестиваль-форумында аалҷыларны удурлапчам. Халғанҷы пис чыл пiс iстiндегi туризм тилiзiне улуғ хайығ салчабыс. Ас-тамах туризмiне улуғ хайығ салар тус чит килген. Пӱӱнгi фестиваль-форум «Туризм паза аалҷыларны удурлир индустрия» национальнай проект чох иртпесчiк. Пу чылдаң сығара пiс туризмге теелчеткен тоғысха хабасчабыс, Хакасия правительствозы полызиинаң иртiрiлчеткен пу пастағы улуғ мероприятие полча.
Пiстiң пӧгiнiбiс – ас-тамах сығарчатханнарнаң, тайға ӧзімнерiнең чиис тимнепчеткеннернең таныстырары. Регионнар аразындағы фестиваль-форум iстiндегi туризмнi тилiдерге паза аны ас-тамах пастыра сабландырарға полызар тiп iзенчем, – таныхтаан Хакасияның экономика тилiзi министрi Роман Ковтун.
Пленарнай сессияда мындағ сурығлар ӱзӱрiлгеннер: аал хонии, ас-тамах промышленнозы паза туризмнiң тилiзi; регионда ас-тамах туризмiн тилiдерi; Хакасияны прайзы танир ӱчӱн, Россияның промышленность паза садығ министерствозы пастыра регионда сығарылған чиистi сабландырары; регионда ас-тамах сығарызына амғы тусха килiстiре тоғынҷылар тимнирi; кӧп чон азыранҷаң мобильнай кiннер тӧстирi.
Чоннар аразындағы этногастрономия кiнiнiң президентi Леонид Гелибтерман ас-тамах туризмi iстiндегi туризмге хайди тилирге полысчатханнаңар чоохтаан.
– Полған на регионда пос оңдайлығ ас-тамах полча. Ол анда ӧсчеткен ӧзiмнердең, чир тамаанаң паза ӧскiрiлчеткен мал-хустаң тимнелче. Кӧзiдiмге, Забайкальскай крайда торбас пар, хайзынаң чуртағҷылар варенье хайнатчалар. Хакасияда аймах чистектер паза пасха даа ӧзiмнер ӧсчелер. Тиксi Россияа саблан парған хой идi сығарылча. Паза пiр дее чирде андағ татхыннығ хой идi чоғыл. Мында уғаа кӧп татхыннығ чиис тимнирге чарир. Хакасияны татхыннығ ас-тамах картазынзар кирерге кирек, – таныхтаан Леонид Гелибтерман.
Хакасияның экономика тилiзi министрiнiң орынҷызы Ольга Кузьминаның чооғынаң, «Туризм паза аалҷыларны удурлир индустрия» национальнай проект полызиинаң Хакасияда мындағ улуғ паза танығлығ фестиваль-форум иртiрiлген. Ол ас-тамах туризмiнiң тилiзi, республикадағы чиис сығарызынаң айғасчатханнарны сабландырған паза рекордтар турғысхан сылтаанда республиканы сабландырча паза туристтернi тартарға полысча.
Фестиваль-форумда нинҷе-де площадка тоғынған. Л.Р.Кызласовтың адынаң Хакас национальнай чир-суғ ӱгренҷең музей фестиваль-форумның ӧӧн орны полған, хайзында ас-тамах паза пасха даа ниме-ноо сығарчатханнарның ярмарказы, «Ӱстӱнзархы Сибирьнiң иң чахсы кондитерi» марығ ирткеннер паза тӧрт рекорд турғызылған. Пастағы рекорд – «Хакасия – пис кӱс чирi» турист брендi оңдайынаң тимнелген, 300 килограмм кӧдiрiмнiг «Чафан» салат, iкiнҷiзi – 200 килограмм кӧдiрiмнiг Хакас Республиканың картазы оңдайынаң тимнелген торт, ӱзiнҷiзi – чатхан оңдайынаң салылған талғаннаң тимнелген 2024 конфет, тӧртiнҷiзi – 200 азыра кiзi чатханнаң ойнааны.
Ас-тамах паза ниме-ноо сығарчатханнарның ярмарказында кӧп чапсых ниме садызып алар оңдай полған. Посха тоғыс таапчатхан Дина Федотова чистектердең, фрукттардаң пастила паза чипстер тимнеп сатча.
– Пу кирекнең ӱс чыл мының алнында айғас сыххам. Ибде паланаң декрет отпускында одырыбысханда, пiрее кирекнең айғазарға сағыныбысхам. Хакасияның тайға-арығларында аймах чистектер ӧсчелер, кiзiлер садтарында фрукттар ӧскiрчелер, аннаңар олардаң пастила паза чипстер тимнир кӧңнiм пол килген. Пастап мин пастиланы позым тимнирге ӱгренгем. Че килiспинчеткен. Уғаа кӧп чистек паза фрукт ӱрет салғам. Анаң интернетте онлайн-ӱгредiг садызып алғам. Кирек килiс сыххан.
Iкi чыл мының алнында посха тоғыс таапчатхан чiли пiчiкке тур салғам. «Минiң пос киреем» кiн визиткалар паза буклеттер сығарарға полыс пирген.
Чистектер теерер тус чит килзе, туғаннарымнаң паза таныстарымнаң чистектер садызып алчам. Оларны тоңдыр салчам, ӱр тусха чидер ӱчӱн. Чистектернi паза фрукттарны дегидраторда хурутчам. Пастиланы яблокодаң паза чистектердең тимнепчем. Пастап яблоконы песте пызырчам, анаң чистек хозып, поралабысчам. Анаң дегидраторзар суғыбысчам. Пастилазар сахар алай мӧӧт хоспинчам. Палаларым чистектер чiбинчелер. Че чистектердең тимнелген пастилаға хынчалар. Ол татхыннығ паза кiзi хазиина тузалығ.
Вишнядаң пастила тимнирге иң сидiк полча. Аны хурутса, прай чiктел парча паза чарылча. Iдӧк арбузнаң айғазарға аар. Аны кисклезе, сӱзӱнi кӧп ах парча.
Пӱӱл 600 килограмм дынядаң паза 300 килограмм арбузтаң чипстер тимнеем. Пастилаға нинҷе чистек парыбысханын санабаам. Чистек теерер туста дегидраторны хараа-кӱнӧрте тоғындырчам. Маң чох полча. Чистектер паза фрукттар тоозыл парза, садығ туразынаң яблоколар садысчам. Чылда пiрее iкiҷе ай дегидраторым тоғынмин турча, – сағызынаң ӱлескен Дина Федотова.
Пiс чоохтасчатхан аразында кiзiлер, пастырып, пастилазар кӧзiдiп, пу ниме сурчатханнар, амзап, алып алҷаңнар. Дина Федотованың чооғынаң, кiзiлер ӧӧнiнде чачырғаннаң, тиин хадынаң паза ноңныхтаң тимнелген пастиланы садысчалар. Арбузтаң, дынядаң паза яблокодаң тимнелген чипстернi иң удаа алчалар.
Таныхтирға кирек, Дина Федотова чипстернi iдӧк помидордаң тимнепче. Андар прованскай оттар паза тус хозыбысча.
Ағбан чуртағҷызы Светлана Целищева чейлер, вареньелер, кип-азах чуғҷаң, чунынҷаң ниме-ноо сығарызынаң айғасча.
– Оттарны Хакасияда, Хызылчар крайында паза Тувада позым теерчем. Минiң ӧӧн сағызым – кiзi хазиина ӱрег ағылбинчатхан, кӱс пирчеткен нимелернең тузаланары. Кип-азах чуғҷаң нимелердеңер чоохтаза, олар чахсы арытчалар, че олох туста кiзi хазиина ӱрег ағылбинчалар. Мин оларны кокостаң, брокколидең тимнепчем. Пiс iдӧк аллергиянаң ағырчатханнарға кип-азах чуғҷаң паза чунынҷаң, сӱртiнҷең ниме-ноо сығарчабыс.
Пiс чейлер, хузухтар, вареньелер, пастила сығарчабыс. Вареньезер мӧӧт хосчабыс, сахарны кӧмес ле салчабыс, – теен Светлана Целищева.
Пӱӱл «Хакасияның иң чахсы 100 ниме-ноозы» марығда Светлана Целищеваның кип-азах чуғҷаң ниме-ноозы пастағы орынға турысхан. Идiнҷек iдӧк, «Турист сувенирi» марығда аралазып, «Хакасияның чахайахтары» чейi ӱчӱн iкiнҷi орын алған.
«Сибирский Добрыня» кондитер фабриказы ярмаркада аймах печеньелер, пряниктер, пирожнайлар, зефир сатхан. Пiстiң регионның садығ тураларында пу фабриканың ас-тамаа садылча.
– Хазнаның 45 регионында «Сибирский Добрыня» кондитер фабриказының ас-тамаа садылча. Ағбан городта цех парох. «Зебра королевская» прянигi иң кирексiнiсте. Пӱӱнгi ярмаркада кiзiлер пу пряниктi чахсы алчалар, – чоохтаан кондитер фабриказының кiзiзi Ольга Алещенко.
Хызылчар крайындағы Курагино посёлоктаң килген Олег Краснов ярмаркада мӧӧт, вареньелер, оттығ бальзамнар, чейлер сатхан.
– Мының алнында кiзiлер оттарнаң на имненгеннер. Оттар аптекадағы имнердең 10 хати кӱстiглер. Аннаңар мин оттарнаң на имненерге кӱстенчем. Оттарны позымох теерчем. Вареньеге сахар орнына мӧӧт салчам. Оларны час торымнардаң, харағай, сыбы, тiген хубахтарынаң тимнепчем.
Пӱӱн кiзiлер сыбыдаң тимнелген бальзамны чахсы алчалар. Ол кӧп ағырығдаң чахсы полысча, – теен Олег Краснов.
«Ӱстӱнзархы Сибирьнiң иң чахсы кондитерi» марыға килген Ағбан чуртағҷызы Лада Чебодаеванаң танызып алғам. Ол марығның «Посха тоғыс таапчатхан» номинациязында араласхан. «Хакасияның тадии» чизкейк тимнеп килген. Чизкейк ӱс хадыллығ полған. Пастағы хадылы – талғаннығ печенье. Талғаннығ печеньеге талған, мӧӧт, хайах паза нымырт хосхан. Iкiнҷi хадылында тиин хадынаң джем полған, ӱзiнҷiзiнде – крем-чиз.
– Пу рецепттi позым ӱс чыл мының алнында сағынып алғам. Пастап олаңай чизкейктер тимнирге ӱгренiп алғам. Ам мин орындағы ас-тамахтаң (мында ӧсчеткен чистектердең, хузухтаң) десерттер тимнирге сағыныбысхам. Ас-тамах тимнепчетсем, импортнай хузухтар орнына торым хузухтарын хосчам. Iдӧк тадылығ чиистерге орындағы мӧӧттi, нымыртты, талғанны хосчам.
Лада Чебодаева
Кондитерге курстарда ӱгренiп алғам. Талғаннығ чизкейк пiр дее чирде кӧрбеем. Ол уғаа тосхымнығ. Пiр килограмм кӧдiрiмнiг чизкейк 12 кiзее чидер. Мин чизкейктернi чахығлар хоостыра тимнепчем. Чон ӧӧнiнде олаңай чизкейктi алча. Талғаннығ чизкейктi тимнирге кӧп тус парыбысча – пiр сутка. Полған на хадылны пызырарға паза соодарға кирек, – теен Лада Чебодаева.
Ол iдӧк пахлава паза медовик тортты чахығ хоостыра тимнеп сатча. Кондитерлер мариинда Лада Чебодаева iкiнҷi орынға турысхан.
Сомнар Дмитрий Сунчугашевти, Оксана Челтыгмашевани
(Хакасия правительствозы, национальнай паза территориальнай политика министерствозы хабазиинаң сығарылған)
Автор :
Оксана Челтыгмашева
| Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
| 26 | 27 | 28 | 29 | 30 | 31 | 1 |
| 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 |
| 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 |
| 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 | 22 |
| 23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28 | 29 |
| 30 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 |
Кӱн таңмазы
Хакасияда
Россияда
Тилекейде
