Хыраларда тоғыс хайнапча
29.05.2024
Хабарлар
«Черногорский» ОПХ-ның хыраларында суланы таарыпчалар
Аал хонии. Хызылчардағы федеральнай істезігліг кіннің «Черногорский» опыттарнаң паза ниме-ноо сығарызынаң айғасчатхан хонии (ОПХ) таарығ тоғыстарын тоос парир
Ағбан пилтірі аймаандағы Солнечнай аалда орныхчатхан предприятие тоңастығларны таарирынаң паза інектер ӧскірерінең айғасча. Хоных таарығ тоғыстарын хосхар айының 25-ҷі кӱнінде пастаан. Пу кӱннерде предприятиенің хыраларында пол килгебіс. Пӱӱл ол суланы, пуғдайны, асты, кукурузаны таарыпча.
– Таарығны орай пастаабыс. Чир чылып парарын сағаабыс. Солярка паазы тың ӧс парған. Пістің бюджет организациязы, солярканы садығлар пастыра ла алар оңдайыбыс пар. Аннаңар таарығ тудыл парча. Россияның наукалар академиязының Новосибирсктегі пӧлии «Урал-2» суланы сығарыбысхан. Аны ӱренге ӧскір пирерге піске чахаан. Піс аны ікінҷі чылы таарыпчабыс. Пылтыр пір гектардаң 30 центнер «Урал-2» суланы чыып алғабыс. Ол 1,5 – 1,7 метр пӧзік ӧс парған. Ідӧк ікі сорт ас ӧскірчебіс. Хызылчардағы институт піске астың «Емеля» сортын ӧскір пирерге чахаан. «Такмак» асты таарып салғабыс. Амды «Саян» суланы таарыпчабыс. Ідӧк «Новосибирский» пуғдайны ӧскірчебіс.
530 гектарда тоңастығларны паза 300 гектарда мал азиин таарыпчабыс. Пістің чир асхынах, аннаңар тоңастығларны посха ла ӧскірчебіс. Пӱӱл наңмырлар чахсы чаапчалар. Олар піске киректер. Амды 20 ле гектарда таарып саларға халған, – теен Виктор Ваземиллер.
Предприятиеде пір «Кировец» таарығнаң айғасча. Пір кӱнге ол 25 гектарда таарып салча. Тоңастығлар сығызын чахсыландырар ӱчӱн сӱзӱнніг удобрениелер, гуматтар чайчалар.
Хыралар улуғ нимес, иң улуғ хыра 18 гектардаң аспинча, аннаңар таарығ комплекстіг «Кировец» тракторға хырада айланарға кӧп тус парыбысча.
Пӱӱнгі кӱнге «Черногорский» ОПХ-да 50 час ас парған на тоғынҷылар істенчелер.
Механизатор Борис Пушкарёв предприятиеде 19 чыл тоғын салған. Ол чыл сай таарығ тоғыстарында араласча.
– Техника иргі. «Кировец» 2010 чылда алылған. Аны позым тыхтапчам. Таарығ тохтағ чох парзын тіп, хысхы тооза аны тыхтапчабыс. Кӱннің 8.00 частаң 19.00 часха теере тоғынчабыс. Наңмырлығ ла кӱннерде тынанчабыс.
Таарығны тоос салзабыс, хыраларда хурт-хоостаң арачылир имнер паза удобрение чайарбыс, анаң от сабарға тимненербіс. Мал азиин пилетирінде «Полесье» комбайннаң тоғынарбын, силос тимнирбін, – теен Борис Пушкарёв.
Хыраларда отты чох идеріне пір хати химия чайчалар, анаң – сӱзӱнніг удобрениелер, гуматтар. Пір гектар чирге 1,5 литр гуматтар паза 2 литр удобрение чайылча.
Виктор Ваземиллер «Такмак» астың хулғаларын кӧзіт пирген. Хулғалар пір тиң ӧсчелер.
– Тоңастығлар сығызы хайдағ кӱннер поларынаң палғалыстығ. Пылтыр піс пір гектардаң 16 центнер тоңастығлар чыып алғабыс. Чылдаң чылға оларның сығызы тың на пасхалалбинча. Пірееде гектардаң 19 центнер чыып алчабыс. 2005 чыл иң хомай полған. Ол чыл пір дее ниме чығбаабыс. Прай ӧзімнер кӧй парғаннар, наңмырлар пір дее чағбааннар. Мал азиин садызарға киліскен. Прай республикаҷа азых тілеп чӧргебіс. Малларны ал халғабыс, – теен Виктор Ваземиллер.
Пӱӱнгі кӱнге «Черногорский» ОПХ-да 1040 мал саналча, 320 інек саалча. Сӱтті Минсуғдағы сӱт заводына садыбысчалар. Садыл парған сӱт ӱчӱн предприятиее республикадаң субсидия пирілче.
– Хости аалдағы маллар хыраларда матап чӧрчелер. Аннаңар піс оларны хадарчабыс. Хырада чӧрчеткен малларны пиктеп салчабыс, ээлеріне искірчебіс. Маллар пиктегде ӱр турбинчалар, олох кӱн ээлері сӱр парыбысчалар. Ээлеріне чарғы пастыра штраф салылча.
Тынағдағы кізі Сергей Семёнович Матвеев КамАЗ-та тоғынча. 19 чыл изере хыра тоғыстарында істенче.
– Мының алнында Багавдин Магомедовтың хониинда тоғынғам. Анда ідӧк водитель полғам. Ам ӱреннер таарлапчам. Кӱскӱде уламох маң чох полча, соохтар турғанҷа, прай ниме чыырға маңнанарға кирек. Кукуруза тооп парза, нимее чарабас.
Мині пеер хыра тоғыстарына чыл сай хығырчалар. Хынып килчем. Мында уғаа чахсы кізілер істенчелер. Прайзыбыс ынағ паза пілізіп тоғынчабыс, – сағыстарынаң ӱлескен Сергей Семёнович.
Сергей Матвеев тынағда даа полза, хырада тоғынча
«Черногорский» ОПХ республиканың аал хонии паза ас-тамах министерствозынзар грант аларына сурыныс пир салған. Хазна хабазиин утып алза, техника садызып аларға пӧгін тутча. Пӱӱнгі кӱнге предприятиеде иң наа техника 2010 чылда алылған.
Хакасияның аал хонии паза ас-тамах министерствозы искіриинең, пӱӱнгі кӱнге республикада таарығ тоғыстары 64 % толдырыл парғаннар, тоңастығларның 71 % таарыл парған.
Хакасияда 86648 гектарда аймах ӧзімнер таарыл парған, ол санда пуғдай – 44930 гектарда, ас – 4013 гектарда, сула – 15813 гектарда, гречиха – 700 гектарда, горох – 997 гектарда, мал азии – 5867 гектарда, хайахтығ ӧзімнер – 13860 гектарда.
Сомнар Дмитрий Сунчугашевти
Автор :
Оксана Челтыгмашева
| Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
| 30 | 31 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 |
| 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 |
| 13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 |
| 20 | 21 | 22 | 23 | 24 | 25 | 26 |
| 27 | 28 | 29 | 30 | 31 | 1 | 2 |
Кӱн таңмазы
Хакасияда
Россияда
Тилекейде
