Спорт. Пiстiң республикада «Парасибириада-2024» марығ иртче. Ол хазии уйан спортсменнерге кöрiлген.

Пу кӱннерде Хакасия «Парасибириаданаң» чуртапча тирге чарир. Анда 100 артиинаң спортсмен кӱзiн сынапча. Олар Ағбанзар 14 регионнаң килгеннер. «Парасибириада» – кибiрлiг марығ. Хакасия турнирнi iкiнӌi хати удурлапча. Алында «Парасибириада» Ағбанда 2015 чылда ирткен. Илееде тус арға-мöрiйде Сибирьдегi ле спортсменнер араласчаңнар. Че халғанӌы чыллар анда пасха даа регионнарның командалары кӱстерiн сынапча. Кöзiдiмге, пӱӱл турнирге Якутияның, Еврей автоном облазының спортсменнерi хозылғаннар.

«Парасибириаданы» иртiрерi – нандырығлығ кирек. Хазии уйан спортсменнер улуғ хайығ кирексiпчелер нооза. Аннаңар марығны иртiрерiнде улуғ öме араласхан: Хакасияның правительствозы, Тиксi Россиядағы кинектер пiрiгiзiнiң орындағы пöлии, республиканың спорт, icтенiс паза социальнай арачыланыс министерстволары. Программада пис спорт кöрiмi: ниик атлетика, суғӌа чӱзерi, пауэрлифтинг, стол теннизi паза одырып волейбол ойниры. «Парасибириадада» 18 частаң 55 часха теере аралазарға чарир. Турнир спортта пастағы хаалағлар итчеткен улусха кöрiлтiр, ол сылтағнаң Россияның пiрiктiрiлген командазынзар кiрчеткеннерге арға-мöрiйде кӱс сынирға чарадылбинчаттыр.

Марығ 22 сiлкерде Ағбандағы ниик атлетика манежiнде пайрамни азылған. Араласчыларға чылығ сöстер читiрген Хакасия пазы Валентин Коновалов. Валентин Олегович таныхтаан: – Арға-мöрiй ӱс кӱн парар. Сiрерге марығ тузында чиңiс тударға, араласчыларның аразында наа арғыстарны таап аларға алғапчам.

Iдöк чоох тутханнар Тиксi Россиядағы кинектер пiрiгiзiнiң орындағы пöлиинiң кнезi Вера Туник паза Ööркi Чöп депутады Андрей Алеев. Аарлығ аалӌыларның санында полғаннар спорт министрi Сергей Кочан, социальнай арачыланыс министрi Татьяна Раменская паза Хакасияның Халыхтар палатазының кнезi Ольга Левченко.

Программа хоостыра пастап ниик атлетикаӌа марығ ирткен. Кинек спортсменнер пис дисциплинада – ядроны iдерi, 60 паза 200 метрге чӱгӱрiс, узунға сегiрерi, эстафета – устарын кöзiткеннер. Чоохтирға кирек, «Парасибириадада» оорха-сööк ағырығларынаң ирееленчеткен улус араласча. Спортсменнернiң аразында хол-азах чахсы тоғынминчатхан (ДЦП), оорха, мойын сындырған, азах алай хол кинеп парған паза пасхазы пар. Чарғыӌылар оларны диагноз хоостыра класстарға чарчаттырлар. Аймах диагнозтығ спортсменнерге хада марығлазарға чарадылбинчаттыр. Аннаңар ядроны iдерiнӌе iкi сектор полған. Пiрciнде коляскалығ улус кӱзiн сынаан, iкiнӌiзiнде – пасха диагнозтығ.

Сизiнгенде, араласчыларның илеедезi ӱр ниместе ле спортнаң айғазарға пастаан, че прайзын даа чемпионнарға санирға чарир. Ноғадаңар? Олар, кинеп парып таа, сидiксiнiстерге тöдiр пазынминчалар, таңдағызынзар iзенiснең кöрчелер. 47 частығ Александра Слепцова – якут чонның хызы. 2003 чылда ол кинетiн не чадыға кiр парған, аның ит-сööктерi тоғынминыбысханнар. Ол чоохтапча:

– Ӱс чыл пазынаң на мағаа Москвада диагноз турғыс пиргеннер. Ағыриим «нижний парапарез» адалчаттыр. Пiр туста идi-сööгiмнiң тоғызон процентi тоғынмаан. Пос салынмаам. Коляскалығ чöрерге ӱгренiп алғам, анаң азахха турып алғам. Кiзiлер тың ағырчатханыма киртiнминчелер.

Александра позын часкалығ кiзее санапча. Ол хада хонғаны Гаврил Слепцовнаң пiлiзiп чуртапча. Ирепчiнiң iкi оолах. Сашаның чооғынаң, ол имнег полызиин тузында алча. Спортсменге iкi неделя сай аарлығ им турғызарға кирек. Им чох ол пазох чадыға кiр парар тiп чочыныс пар. Хол-азахтары тоғынчатханда, тыс пiлбес Саша стол теннизiнең айғазарға чаратхан. Якут абахайы тренер Валентин Борисовтың холында узын таптапча. Тренировкалар неделяда iкi-ӱс хати иртчелер. Марығлар алнында спортсменнер тренировкаларға кӱннiң сай чöрчелер.

«Парасибириадада» хайди даа öнетiн чаа операциязының (СВО) ветераннарын араластыртчалар. Марығда Хакасия ӱчӱн Cорығның чуртағӌызы Андрей Парилов турысча. Спортсменнiң тайылары – Алжибаевтер, аннаңар ол позын тоң хакасха санапчаттыр. Хада хонғаны Людмила Михайловна – Кирбижековтар хызы. Ирепчi ӱс паланы, азахха пик турғызып, чон аразына кир салған. Пöзiк сыннығ, пик хуйахтығ Андрей Борисович 2022 чылда пос кöңнiнең СВО-ға парыбысхан. Махачы чааласхан ӱчӱн ол «За отвагу» паза «За боевые заслуги» медальларнаң таныхтатхан. Азаанаң тың палығлатпаан полза, амға теере чаалазарӌых. Ол таныхтапча:

– Пудымдағы нервiм кинеп парған, аннаңар азахтарыма кӱс читпинче. Ахсабин пас чöрчеткенiме öрiнчем. Марығда iкiнӌiзiн араласчам. Пылтыр минi «Ада чир-суубыстың арачылағӌыларының кубогына» ысханнар. Ол Кемеров облазында ирткен. Спорт министрi Сергей Кочан полбаан полза, ынабасчыхпын, неке. Улуғ пастых ибзер килiп, чöптепчетсе, сағаа киртiнчетсе, марыға хайди парбассың. Пистолеттең атарында паза пауэрлифтингте кӱмӱс медальлар холға киргем. «Парасибириадада» ядроны iдерiне паза пауэрлифтингке пазын салғам. Сыйыхтығ орынға сығарыма iзенiс пар.

Андрей Борисович хазиинаң уйан полза даа, Магадан облазынзар вахтанаң тоғынарға чöрчеттiр. Ол бульдозернiң пöзiк устығ машинизi полча. Ағаа хол кӱзiнең тоғынчатхан машина пиртiрлер. «Парасибириада - 2024» марығ 24 сiлкерге теере парар. Андада Хакасия нинӌе медаль утып алғанын пiлiп аларбыс. Итсе, араласчыларны азынада даа сыйыхтабызарға чарир. Олар, сидiксiнiстер тобырып, кӱннiң сай чиңiс тутчалар нооза.

Cом Дмитрий Сунчугашевти

Сомда: СВО-ның ветераны Андрей Парилов ядроны iтче