Уйбат чазызында хойлар ӧскірерге чахсы оңдайлар
29.03.2024
Хабарлар
Фермер Сергей Чистанов
Аал хонии. Пӱӱл малларны паза хойларны тутчатханнарның уғаа аар хысхы полған. Узелковай дерматит чуғынҷах ағырығ тараанынаң пасха, мал азии чидіспинчеткенінең сидіксіністер пар
Часхы тус чит килген дее полза, мал ӧскірчеткеннернің хыстағ узарадылча. Кӧк от ӧзібіссе ле, ниик тыныбызарға чарир.
Амды хойлар паза маллар ӧскірчеткен кӧбізі фермерлернің маң чох тус пасталыбысты – хойлары паза маллары тууп сыхханнар. Че Ағбан пилтірі аймаандағы Чарков аалдағы фермер Сергей Чистановтың пу тус кӱрген айындох пасталған. Пӱӱнгі кӱнде фермернің хониинда киректер хайди парчатханын піліп алар ӱчӱн, андар чол тутхабыс.
Турлағзар чит париғанда, тағ тӧзінде інектер паза хойлар нимістенчеткені паза оларны ах-хара ӧңніг адайлығ чабан хадарчатханы кӧрінген. Адай, таныс нимес машина килчеткенін кӧр салып, малларын, хойларын тасти, чӱгӱр сыххан, че чабан ағаа ниме-де аахтаанда, ээзінзер айланған.
Хоных ээзі Сергей Валерьевич пісті ачых-чарых кӧңніліг удурлаан. Мал турчатхан орынзар кіргенде, хойлар хурағаннарынаң хада, піссер чӱгӱріп, маарасчатханнар.
– Оларның ам азыранар тузы чит килген, аннаңар сірердең чиис сурчалар. Пӱӱл азыхнаң сидіксіністер, аннаңар отты кӧмес ӱзӱрлепчем.
Чыл сай хойларым кӧрік айы ортызында тууп пастаҷаңнар. Пу тус сілкер айына теере иртчең. Хысхы туста пір-пис хой тууп алҷаң. Че пӱӱл кӱрген айында пастап пис хой тууп алған, анаң кӱнде онар хой тууп сыхханда, прай пілдістіг пол парған. Чайғыда от тоғызында маң чохтанып, хойларымны чахсы кӧрбеем, чабанға ізенібіскем. Хойларым іди ирте туурын сағыбаам.
Пӱӱнгі кӱнге ине хойларның чарымызынҷа, 200-че пас, тууп алған. Оларны хадарарға сығарзам на, хурағаннарны санирбын. Халғанҷы хурағаннар ікі неделя мының алнында тӧрееннер. Пір неделя пазынаң хойларның ікінҷі чардығы туур.
Пӱӱл ікістер тӧрееннер, че оларның кӧбізі кічиҷек полған, аннаңар пірер ле хураған халған. Пылтыр ікі хой ӱзер хураған ағылған, оларның прайзын хойлар постары азырап алғаннар.
Мин турлағда чуртапчам тирге чарир. Пеер 6.00 часха килчем, 21.00 часта ла парыбысчам. Прайзын азырап суғарғанҷа, кӱн ирт парча.
Пӱӱл хысхызын хойлар хараа туупчатханда, хурағаннарны чахсы кӧрерге киректелген. Соох харааларда наа ла тӧреен хурағаннарның азахтарын чахсы чысхлирға кирек. Оларны кӧрбин халза, азахтарын тоңдыр салҷаңнар. Амды чылығда хайтпинчалар. Тууп алған ине хойны хурағанынаң хада пасха хойлардаң алынҷа ікі кӱн тутчам, анаң палалығ пасха хойларнаң піріктірібісчем.
Хой хысхыда тууп алғанының чахсы даа сарилары пар. Ине хойлар тӱрирге маңнанминчалар, хурағаннары даа пик хазыхтығ полчалар. Олар ӱртӱн айына 20 килограммға теере ӧс парарлар. Хысхының пір ле читпес сари – соох. Кӧрік айында тӧреен хурағаннарның кӧдірімі ӱртӱн айында 15-ер килограмм полар, – теен Сергей Чистанов.
Оттаң пасха, хойларны чарбанаң паза морковьнаң азырапчалар. Чир тамаан пірееде кізілер тикке пирчелер. Хучаларны суланаң азырапчалар.
Хар хайыл парза, фермер хойларны хурағаннарынаң хада чазызар сығарарға пӧгінче. Амғы туста хоныхта ідӧк інектер тууп сыхханнар.
Сергей Чистановтың іҷе-пабазы ӱгретчі полып тоғынған, пос хониин тутхан. Інек саны 10 пастаң асхынах полбаҷаң. Отты холнаң тоғынҷаңнар. Сергей Чистанов іҷе-пабазының чолын пасхан. 30 чыл Чарков аалдағы школада физика паза информатика ӱгретчізі полып тоғын салған. Пос хониин алты пас хойдаң пастаан. Маллар паза хойлар саны ӧзібіскенде, орындағы фермерлерге кӧрерге пирібісчең. Анаң позы малнаң айғасхан. Соонаң ӱгретчі полып тоғынарға паза малнаң айғазарға аар полыбысхан, пір ле киректі таллирға кирек полған. Ӱс чыл мының алнында наа ла тоғынып пастапчатхан фермер чіли пічікке тур салған, «Агростартап» грант алып аларға ӱлӱс тӱскен. Хазна хабазии ахчазына трактор, сапхы, тырбос паза хазыралар садызып алған. Ідӧк турлағзар чарытхы тартыбысхан. Аның бизнес-проекті малларны итке ӧскіреріне кӧстелген.
– Мының алнында отты холнаң на тоғынҷаңмыс. Амғы техника полызиинаң отты табырах тоғыныбысчабыс. Кізӧм чахсы полысча, ідӧк тоғынҷыларым пар.
Хойларны тударға оой арах, малларнаң тиңнестірзе. Оларны чыл ибіре хадарарға чарир, от асхынах хорапча. Мындағы чир-чайаан хойлар хадарарына килістіре. Інектерге от кӧп киректелче. Че хойларны чахсы кӧрерге кирек. Чазыда хайығ чох артызарға чарабас. Наа ла фермер полып тоғынчатханымда, чабаннарым хойларны чазыда артыс салтырлар, постары чей ізерге чӧрібістірлер. Андада хойлар інектернең хада чӧргеннер. Нинҷе-де хой алынҷа парыбысхан. Оларны пӱӱрлер тут салғаннар. Мында пу ачын аңнар сыбыра чӧрчелер. Тағдаң китенчелер. Аннаңар хойларны тударына уғаа ізестіг кізілер кирек, – таныхтаан Сергей Чистанов.
Амғы туста Сергей Валерьевич малларны паза хойларны тутчатхан кізілерге турлағда тура пӱдірче паза техниказын от тоғызына тимнепче. Сілкер айында тура істін иптебіссе, анда чуртирға чарир. Тураның пір чардығында позы чуртир. Фермернің чооғынаң, мының алнында турлағ турчатхан орында совхозтың уғаа чахсы хазаалары паза туралар полғаннар. Совхоз изел парғанда, хазааларны кем-де ӧртебіскен, чарытхы столбаларын сайабысханнар, аллюминий эмектерні сайап, садыбысханнар. Ол орында суғ скважиназы ла халған. Амды ол фермерге туза полча. Сергей Чистанов хой паза мал санын ӧскірерге пӧгінче. Анзына аның прай оңдайлар пар.
Сом Станислав Побеляевти
Автор :
Оксана Челтыгмашева
| Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
| 31 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 |
| 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 |
| 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 |
| 21 | 22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 |
| 28 | 29 | 30 | 1 | 2 | 3 | 4 |
Кӱн таңмазы
Хакасияда
Россияда
Тилекейде
