Хайди Ӧӧркі чайааннар ӱгретчее полысханнар
27.03.2024
Хабарлар
Марығ чиңісчізі Денис Миндибеков
Тіл марии. Пу кӱннерде Хакасияның муниципалитеттерінде аймах предметтер ӱгретчілерінің марии иртче. Ирткен неделяда Алтай аймаандағы Аршаннар аалда «Иң артых хакас тілі ӱгретчізі» республика марииның аймах синіндегі чардығы ирткен
Марығда постарының устарын школаларның паза олған садтарының ӱгретчілері паза воспитательлері кӧзіткеннер. Тиксі алты кізі. Ол Денис Миндибеков (Аршаннардағы школа), Валентина Чебокчинова (Хубачардағы школа), Роза Кирилюк (Сартыхтағы пасталығ школа-олған сады), Анна Канысова (Ызыхтағы школа), Лариса Чертыкова (Хойбалдағы школа) паза Юлия Куломаева (Аршаннардағы олған сады).
Марығның пастағы чардығында хакас тілінҷе специалисттер уроктар паза занятиелер хайди иртірчеткенін кӧзіткеннер. Халғанҷы чардығы Аршаннар аалдағы Культура туразында ирткен. Анда олар постарынаңар чоохтааннар, тоғысты хайди апарчатханын кӧзіткеннер паза чайаачыларынаң сынасханнар. Оларның тоғыстарын чарғыҷылар паалааннар. Кнес Сергей Тодышев полған. Ол Аршаннар аалдағы тіл кінінің устағҷызы полча. Ідӧк ӱгретчілерні паалааннар: Хакасияның ӱгредіг паза наука министерствозының национальнай ӱгредіг пӧлиинің пастығы Ольга Доможакова, «Хакас чирі» республика газетазының ӧӧн редакторы, филология наукаларының кандидады Радион Сунчугашев, ХакНИИЯЛИ-ның тіл секторының улуғ наука тоғынҷызы, филология наукаларының кандидады Пётр Белоглазов, ХакИРО-ның хакас кафедразының уcтағҷызы, педагогика наукаларының кандидады Надежда Толмачева, Алтай аймааның профсоюзтар организациязының кнезі Наталья Ливандовская.
Денис Миндибеков Аршаннардағы ортымах школада хакас тілі паза литература предметтерін апарча. Ол марығ араласчыларының аразында иң опыттығ ӱгретчі полар, неке. Хайди тіпче Денис Александрович, мин ӱгретчілер мариинда читі хати араласхам, пӱӱл – сигізінҷі. Пу чыл ағаа талаан полар ни? Марығда ағаа хада тоғынчатхан арғыстары полысханнар. Олар улуғ нимес ойын турғысханнар.
– Мындағ марығда читі хати араласхам. Чарғыҷыларға ниме-де читпинче. Паза полбаста, пу чылда Ӧӧркі чайааннарзар айланарға сағыныбысхам. Тағ, суғ ээлері мағаа кӱс, хыйға сағыс пирзіннер, чолым ас пирзіннер. Пу марыға прай кӱзімні салчам, – теен марығ араласчызы.
Ӧӧркі чайааннарны чӧптеп аларға ниик ле полбиндыр. Олар чон тағ-суғ ээлеріне киртінминчеткен, пос тілінең чоохтаспинчатхан, кізілер оларны ундутчатхан, кибірлерге тудынминчатхан паза пазырбинчатхан ӱчӱн ӱгретчее дее полызарға ынабинчатханнар. Че Денис Александрович палаларны тӧреен тілге ӱгретчеткенін піліп алғанда, олар ағаа полызарға ынабысханнар паза «алтын» кинде сыйлап пиргеннер. Ол ӱгретчее чахсы тоғынарға, марығда утарға полыс пирер.
Сынап таа, хакас кинде ағаа кӱс пирген, сағызын алғытхан, кӧңнін кӧдірген. Ідӧк ӱгретчі піліп алған – марығда утып алары аның ӧӧн пӧгіні полбиндыр, че ӱгренҷілерге піліс пирері, хакас тіліне кӧніктірері. Анзы полған на ӱгретчі тоғызының ӧӧні полбас па?
Валентина Чебокчинова 40-ха чағын чыл школада тоғын парир. Улуғ опыттығ ӱгретчі сценаа пала-пархаҷахтарынаң сыххан. Олар метпеҷек ойын ойнааннар. Палаҷахтар, ойынға тирең тартыл парыбызып, сценада ойнапчатханын ундут таа салғанға тӧӧй полғаннар. Хатхы-кӱлкее кір парыбысханнар, ууҷаа оларны тохтадарға киліскен.
Валентина Чебокчинова палаларнаң сценада метпеҷек ойнапча
Иң чиит ӱгретчі Анна Канысова полған. Ол ӱгредіг киреенде ікінҷі ле чылы істен парир. Тархын паза обществознание предметтерні апарча, че ідӧк олғаннарға хакас тілінҷе класстағы нимес тоғыс иртірче. Тӧреен-ӧскен чирі – Полтах аал.
– Ӱгретчілер мариинда пастағызын на араластым. Чочыныстығ полған. Тоғынарға паза чайаачы марыға тимненерге улам аар. Улуғ алғыс хонғаным Айатха. Ол мағаа чахсы хабас пирген. Мин, «Кӱн чахайағы» ансамбльға чӧріп, удаа сценаа сых турҷаңмын, че амды ӱгретчі чіли сыххам. Анзы улам нандырығлығ. Мындағ улуғ опыттығ ӱгретчілернең марығлазарға аар. Денис Александрович, кӧзідімге, гимназияда минің ӱгретчім полған. Амды піс аннаң пір сценада турчабыс. Сағынчам, пу марығ мағаа иң пастап опыт алынып аларға оңдай пирген. Чиңіс соонҷа сӱріспинчем, –тіпче Анна Петровна.
Юлия Куломаева Аршаннардағы «Торғайах» олған садының «Тииніҷек» группазында воспитатель полып тоғынча. Сценада ол ӧмезінең хада «Сӧбіре ибде чыылысханда» ойын кӧзіткен. Роза Кирилюк ӱгретчілер мариинда иң пастап 2011 чылда араласхан. Аның соонаң аймах чылларда араласханох, сыйыхтығ орыннарға турысчаңох. Лариса Чертыкова школада олғаннар театрын тилітче, хакас кибірлеріне кӧніктірче.
Алтай аймаанда ирткен марығ соонаң мындағ cағыс халған. Марығ хакас тілін апарчатхан ӱгретчілер аразында ирткен, олар олған садтарында паза школаларда палаларны тӧреен тілге ӱгретчелер, ағаа кӧніктірчелер. Че постары сценадаң орыс тілінең суулапчалар. Пос тілінең уйан чоохтанчатхан ӱгретчі, республика синіне сығып алза, пасхаларын хайди чиңіп аларға сағынча ни? Паза хайди олар олғаннарны тілге ӱгретчелер?
Алтай аймаанда ирткен «Иң артых хакас тілі ӱгретчізі» марығда ӱс ле ӱгретчі тӧреен тілнең матлама чоохтасхан. Оларның аразында чиңісчі полыбысхан Денис Миндибеков. Ідӧк чарғыҷылар ікінҷі чиңісчіні адааннар. Ол Роза Кирилюк. Марығ араласчыларына паза чиңісчілеріне дипломнар, сыйыхтар, сертификаттар паза чахайахтар читірілген. Тӱрче полза хакас тілінҷе марығның республика синіндегі чардығы иртер. Ізенербіс, анда даа Алтай аймааның хакас тілінең матлама чоохтасчатхан ӱгретчізіне Ӧӧркі чайааннар хабазарлар...
Сомнар Альбина Чистогашевани
Автор :
Оксана Сунчугашева
| Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
| 25 | 26 | 27 | 28 | 29 | 30 | 1 |
| 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 |
| 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 |
| 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 | 22 |
| 23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28 | 29 |
| 30 | 31 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 |
Кӱн таңмазы
Хакасияда
Россияда
Тилекейде
