Олғаннарға чапсых кинде
07.02.2024
Хабарлар
Наталья Албычакова, Алексей Сагатаев, Мария Чаптыкова
Презентация. «Читiген» Хакас национальнай драма паза чон кӧглерi театрында «Сизiктiг Акун» кинденең таныстырғаннар
Нымахты драматург, «Читiген» театрның артизi Алексей Сагатаев пасхан, книганы сiлiг хоостарнаң А.М.Топановтың адынаң Хакас драма театрының хоосчы-постановщигi Мария Чаптыкова чазаан.
2022 чылда Мария Чаптыкова Хакасияның культура паза экономика тилiзi министерстволарының креатив индустрия мариинда араласхан. Анда «Издательская деятельность» номинацияда iкiнҷi орынға турысхан, iди 300 муң салковайға тиңнелген грант утып алған.
– Мин Хакасияа чарыдылған открыткаларны хоостаҷаңмын. Анаң чарых ӧңнiг, сiлiг хоостығ улуғ книга сығарыбысса, чахсы полар тiп сағыныбысхам. Алексейнең пiс хада тоғынчабыс, ол пьесалар пасча, мин хоосчыбын. Хада «Кiчиҷек Чилбiгенек» паза «Санкун – iзiг чӱрек» нымах-ойыннарны тимнеебiс. Оларны сценада режиссёр Каскар Чаптыков турғысхан. Аннаңар грант мариинда аралазарға сағынғанда, Алексейде пiрее нымах хайди даа пар полар тіп iкiнҷiлебеем. Ол пар теен. Андада кинде хайди чарыхха сығарылчатханын пiлбеен полғам, че, харын, прай ниме килiс парды, – кӧңнiнең ӱлескен Мария Сергеевна.
– Мин Марияның пiр чапсых открытказын кӧр салғам, анда хойлар хыринда турчатхан оолағас чайал парған. Ол хоос кӧңнiме кiрген, аннаңар Акун оолахтаңар нымах пазыл парған, – теен драматург Алексей Сагатаев.
Iкi хакас театрның артисттерi удур-тӧдiр пик ынағласчалар, хада пiр тоғыснаң айғасчалар. А.М.Топановтың адынаң Хакас драма театрының артизi Наталья Албычакова чапсых тоғазығда iдӧк араласхан. «Сизiктiг Акун» нымах аудиоға пазылған. Анда Наталья Альбертовна Акунның чооғын ӱннендiрче.
– Хакасияны сабға сығарчатхан чайаачы чииттернең хада тоғынарға, наа сағыстарны чуртасха кирерге хынчам. Нымах пазыл парғаннаңар, хоостар чайалчатханнаңар паза наа киндені чарыхха сығарарға тимненчеткеннерінеңер искен полғам. Анаң материалны аудиоға пасчатханда, Мария, миннең хости одырып, ниме-де хоостапчатханын кӧрерге чапсых полған. Кӧнi чоохтаза, мин оолахтарны ойнирға хынчам, аннаңар аудиоға Акунның чоохтанғанын пазарға пiр дее тоғыр полбаам. Пу проектте аралазарға хығырғаннарың ӱчӱн улуғ алғызым читiрчем, – таныхтаан Наталья Албычакова.
Аудиоға пазылған нымахты А.М.Топановтың адынаң Хакас драма театрының артизi Виктор Сагалаков хығырча. Ол драматург Алексей Сагатаевтiң чир-суғҷызы полча, iкӧлең Пии аймаандағы Хызыл хара суғ аалдаңнар.
Чапсых тоғазығда проекттiң авторлары Мария Чаптыкованаң Алексей Сагатаев наа кинденi Хакас Республиканың олған библиотеказына паза Н.Г.Доможаковтың адынаң республиканың ӧӧн библиотеказына сыйлааннар.
– Нымах хакас чонның кип-чоохтарына тӧстене пазылған. Хакасия искусствозының саблығ деятельi Александр Саможиков пicке хынығ чоохтар чоохтаҷаң. Пiрсiнде ол мағаа пiди чарытхан. Пурунғыда полған на хакас аал пазында улуғ тас чатчаң. Пiстiң чонның «Хапчаң тас» марығ полҷаң нооза. Марығда утып алған иң кӱстiг оол аар тасты аал пазында артыс салҷаң одыр. Анаң чалаң аттығ оол, аал хыринҷа ойлатчадып, тасты кӧр салып, кӧдiр кӧрзе, че орнынаң тибiрет полбаза, «мин пу аалзар кiрбеспiн, мында миннең дее кӱстiг алып чуртапча» тiп сағын салҷаң. Алай ба кӱресчi, кӱзiн сынирға аалзар парза, пастап тасты хапчаң, аны кӧдiрiп алза, аалзар кӱснең марығлазарға кiрҷең, – чоохтаан драматург Алексей Сагатаев.
Книга орыс тiлiнең 500 экземпляр тиражтығ сыххан. Хығырығҷылар саны кӧп ползын тiп iди тимнелген. Нымахты хакас тiлiнең аудиода истiп аларға чарир. Проекттiң ээлерi ам даа сағынчалар, хайди ӱннендiрген нымахты хығырығҷыларға читiрерге. Презентацияа килген аалҷылар киндезер QR-код хос саларға чӧп пиргеннер, аны пастыра хығырығҷылар нымахты пос тiлiнең истерлер.
– Кӧбiзiне хынығ, ноға книганың тастында андағ хоос – Акунның чамдых ла сырайы. Ол флешмоб оңдайынаң iди сығарылған, полған на пала позын Акуннаң тиңнестiрзiн тiп. Олғаннар даа, улуғлар даа, кинденi сырайларына чаба тудып, сомға суурынарға хынчалар, – чарытхан Мария Чаптыкова.
Презентацияда аалҷылар iдӧк ноға ӧӧн матырның ады Акун тiп автордаң сурғаннар.
– Прайзы писатель Михаил Коковтың «Акун» пьесазын таныпча паза «Акунның ыры» сарынны искен полар. Акун – ол чонға истiлдiре ат, аннаңар нымахты «Сизiктiг Акун» адап салғам, – нандырған Алексей Сагатаев.
Наа кинденiң редакторы Ирина Царёва iдӧк позының кӧңнiнең ӱлескен:
– Амғы туста чоныбыс чара чуртапча. Пу нымах чонны ынағ чуртирға, хада-пiрге тудынарға ӱгретче, пiр чӧпке килерге кӧнiктiрче. Аалдағы чон, улуғлар паза кiчiглер, удур-тӧдiр полызызып, хомай кӱcтең тоғыр кӱресчелер. Чуртаста чахсы ниме хаҷан даа утып алча. Мының алында кiчiг аалларда ынағ чуртаҷаңнар. Ол тус пӱӱнгi кӱнге айланзын тiп, «Сизiктiг Акун» нымахта чахсы кӧзiдiлче. Анзы пу кинденiң ӧӧнi полча. Книга уғаа сiлiг хоостал парған. Тасты халын паза хатығ, тударға даа истiг. Сағамғы туста пiстiң Хакас чирiнде асхынах автор олғаннарға кинде сығарча.
Чапсых тоғазыға Мария Сергеевнаның iҷезi Алевтина Афанасьевна килген. Ол хызының пӧзiк чидiглерiне прай чӱреенең ӧрiнче.
– Книга уғаа хынығ, аны хығырарға оой. Маша хызым кiчiгдең сығара хоостирға хынҷаң. Олған садындағы воспитатель аны хоос школазына пирерге чӧп пирҷең. Анаң мин хызымны музыка паза хоос школаларына ал чӧрҷеңмiн. Сағынғам, палам ӧс парза, пу школаларға чӧрген пiлiстерi, арса, тузалығ полар. Ам хызымның ӱчӱн ӧрiнчем.
Маша школа соонаң Санкт-Петербургтағы хоос академиязынзар «Художник-постановщик кино и театра» специальностьха ӱгренерге кiрген. Аны тоозыбызып, пӱӱнгi кӱнде Хакас драма театрында тоғын парча. Iдӧк ол «ЧеКаго» паза «Кто убил шамана?» киноларны суурарында араласхан, – ӧрiнiзiнең ӱлесче Мария Чаптыкованың iҷезi Алевтина Афанасьевна.
«Сизiктiг Акун» нымахты авторлардаң садызып аларға чарир.
Сом Элина Кичеевани
Автор :
Татьяна Тютюбеева
| Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
| 30 | 31 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 |
| 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 |
| 13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 |
| 20 | 21 | 22 | 23 | 24 | 25 | 26 |
| 27 | 28 | 29 | 30 | 31 | 1 | 2 |
Кӱн таңмазы
Хакасияда
Россияда
Тилекейде
