Пос киреен азарға – тимде оңдайлар
29.11.2023
Хабарлар
«Ташеба» индустрия паркында сығарыс корпустары турғызылча
Тиліс чолынҷа. Хакасияда идінҷектерге, промышленностьха паза инвесторларға чахсы оңдайлар промышленность паза индустрия парктары пастыра тӧстелче
«Харатастағы» промышленность паркы
Парктың ады хоостыра пілдістіг: ол Харатас городта орныхча. 2012 чылда Хакасияда «Харатастағы» промышленность паркы федеральнай, регион паза муниципалитет бюджеттерінең ахча тартып тӧстелген. Пӱӱнгі кӱнде пу орында читі резидент экономиканың аймах кӧстеглерінҷе пос киреенең айғасча. Оларға пос киреен тӧстирге чир участоктары пирілген, чарытхы сетьтерін паза суғ тартчаң оңдайлар тӧстелген. Че мында чылығ пирҷең сетьтер чоғыл паза чарытхы кӱзі читкіҷе нимес. Аннаңар промпарк амғы федеральнай законнарға киліспинче.
«Харатастағы» промышленность паркын тилідер пӧгіннең Хакасия правительствозы Россияның экономика тилізі министерствозынзар инженер коммуникацияларын, хоза резиденттерге орын пирерге сығарыс пӱдіріглерін турғызарға федеральнай субсидияны 2025 – 2030 чылларға аларға сурыныс пічиин ысхан. Ол промпаркка аккредитация аларға полызар.
– Ідӧк піс парктың промышленность кӧстеен аал хонии промышленнозына алыстырарға пӧгінчебіс, – чоохтапча Хакасияның экономика тилізі министерствозының инвестиция паза промышленность инфраструктуразын тилідерінҷе пӧлік пастығы Анастасия Тропина. – Андағ оңдайнаң піс парктың экономика оңдайларын алғыдыбызарбыс, промышленностьта паза аал хониинда тоғынчатхан резиденттерні анда орныхтыр поларбыс.
Резиденттернің бюджеттегі нимес инвестициялары 2,6 миллион салковайға тиңнелче. Ікі пӱдіріг тимге сығарылбаан. Промпарктың 65%-інде кічіг паза ортын пос киреенең айғасчатханнар орныхча.
– Аннаң пасха, Хакасия правительствозы 2024 чылда «Харатастағы» промышленность паркының паза Хакасиядағы алынҷа экономика орнының устаҷаң компанияны тӧстиріне регион бюджедінде ахча кӧр салған, – чарытхан Анастасия Тропина.
Пӱӱнгі кӱнде резиденттер промышленность паркында консерва заводын, маллар ӧскірҷең паза азыраҷаң орынны, ағас кисчең паза арболит блоктарын сығарарынҷа цехтар, кірпис заводын пӱдірчелер.
Кірпис заводы промпаркта 3,4 гектарда орнығар. «Мир» кірпис заводы ООО-ның кізізі Василий Бодянның искіриинең, пӱӱнгі кӱнде кірпис сығарҷаң цехты паза песті пӱдірер орынзар чарытхы паза суғ тартыл парған. Ідӧк устағ-пастағ туразы паза гаражтар пӱдірілер. Пӱдіріге прай кирек ниме-ноо пар, чарадығ пічіктерін алған соонаң тоғыстар пасталыбызар. 2026 чылда завод кірпис сығарып пастирға кирек.
– Хысхызын пӱдіріг тоғыстары апарылар. Олох туста той аныҷаң орынға лицензия аларбыс. Карьер мыннаң ырах нимес, сигізінҷі шахтада орныхча. Піс чылда 50 миллион тонна сығарарға пӧгінчебіс. Завод толдыра кӱзінең тоғынып пастабысса, 260 тоғыс орны полар. Пу наада, тізең, пӱдіріг тоғыстарына тоғынҷылар аларбыс.
Чоохтирға кирек, идінҷек ідӧк кӧп квартиралығ туралар пӱдіриинең айғасча, аннаңар пӱдіріг киреене кірпис киректелчеткенін чахсы пілче. Сағам оларға кірписті хайдаң на аларға киліспинче: Кемеровтаң, Томсктаң, Новосибирсктең, Хызылчардаң, Сибирьнің пасха даа городтарынаң.
– Піс ӱлгӱлерге улуғ алғызыбыс читірчебіс, «Харатастағы» промпаркта прай ниме пар: чарытхы, суғ, канализация, асфальттығ чол, чир, хайзының арендазы ӱчӱн піс пір ахча даа тӧлебинчебіс. Ол уғаа чахсы хабазығ, – тіпче Василий Михайлович. – Андағ оңдайларны таап аларға сидік. Пӱӱнгі кӱнде идінҷектер пос киреен азар орынзар чарытхы тузында тартыр полбинчалар, пасха инфраструктурадаңар чоох таа чоғыл.
Харатас город пазының орынҷызы Наталья Торопованың искіриинең, промпаркта тиксі читі резидент санға турғызылған. Пӱӱнгі сидік оңдайларны санға алза, прайзы ла сағынған сағыстарын кӧрілген тусха чуртасха кир полбинча, че кӱстенчеттірлер. Резидент полыбызар ӱчӱн, идінҷек алай аның предприятиезі Харатас городта санға алыларға кирек. Пу атты алар ӱчӱн, ӧнетін тӧстелген комиссияда арачылағны иртерге кирек: бизнес-планны кӧртізерге, андағы саннарны киречілирге. Комиссияа город устағ-пастааның, республиканың экономика тилізі, тиліс чыындызының, инвестиция тилізі агентствозының, банктарның кізілері паза ӱр чыл пос киреенең айғасчатханнар кірчелер.
– Резиденттерге промышленность паркында сығарысты тузаланысха киргенҷе чир участогы тикке пирілче, ағаа хоза город устағ-пастаа инженер коммуникацияларын тартырған ӱчӱн хорадығларның 70 процентін субсидия пастыра айландырча, халған 30 процентті идінҷек алай предприятие позы тӧлепче, че хабазығның тиксі сині 500 муң салковайны аспинча, – чарытча Наталья Викторовна. – Субсидия ідӧк чир участогын арығлирына паза санитар зоназын тимниріне кӧрілген.
Идінҷектерге город устағ-пастааның ізіктері хаҷан даа азых. Оларға мында прай саринаң полызарға тимделер: сурығларына нандырығ тілирге, сидіксініcтерін пӧкчең оңдайларны табарға.
– Промышленность паркы пӧгіннерінің пірcі городты пір кӧстегнең палғалызын хыйа идерге, аннаңох палғалыстығ пасха пӧгін – наа тоғыс орыннарын тӧстирі, – таныхтапча Наталья Викторовна. – Кічіг паза ортын пос кирее чох улуғ предприятиелер тӧстелбес, аннаңар піс идінҷектерге пастағы хаалағларны идерге полысчабыс.
«Харатастағы» промышленность паркында хайдағ даа кӧcтегҷе пос киреен тӧстирге чарир, че сығарыс кӧстеглері пасхалалчатса, санитар зоналарын хайди даа тӧстирге киректелче. Кӧзідімге, кірпис заводы пӱдірігнең палғалыстығ сығарыстарнаң хости орныхча. Чол кизіре хара тасты, чыып, пӧлчеткен кін тоғынча, аның кистінде идінҷек ағастар кизерінең айғазар. Чоохтирға кирек, пу предприятиелер сығарыстарын тузаланысха кирерге пічіктерні пир салтырлар.
«Харатастағы» промпаркта кірпис заводын пӱдіреріне тимненіс парча
Хуруғ турчатхан чирлер ам даа пар. Пос киреен азарға сағынчатхан идінҷектерге Харатас городсар алай Хакасияның экономика тилізі министерствозынзар айланарға чарир. 2024 чылда Хакасияның экономика тилізі министерствозы паза Харатас город устағ-пастаа «Харатастағы» промышленность парктың аккредитациязын аларынҷа ӧткін тоғыс апарарға пӧгін турғысча, аны алып алза, идінҷектернің федеральнай хабазығларнаң тузаланар оңдай полар.
«Тазоба» индустрия паркы
2022 чылда Хакасия федеральнай бюджеттең субсидия аларына марығда араласхан. Россияның экономика тилізі министерствозының марии салтарларынҷа Хакасия хазнабыстың иң артых пис регионы санына кирілген паза 500 миллион салковай ахча алып алған.
«Тазоба» индустрия паркын тӧстирі» инвестиция проектінің тиксі паазы 1,2 миллиард салковайға паалалча. Проекттің пастағы теезінің паазы 830 миллион салковайға тиңнелче, ол марығда кӧзіділген.
Парктың чирі 13,8 гектарға тиңнелер, ол санда 3 гектар инженер паза транспорт инфраструктуразына кӧрілген, пасхазы – резиденттернің промышленность пӱдіріглеріне. Индустрия паркының резиденттері кічіг паза ортын предприятиелер пол полар. Олар айғасчатхан экономика кӧстеглері парктың специализациязына килізерге киректер. Таныхтирға кирек, ол Хакасияның ӧӧн экономика кӧстеглері: ниме-ноо тимнирі, сығарары, чир ис-пайынаң ниме-ноо сығарары, тимір-тиснең тоғынары паза аннаң палғалыстығ пасха даа киректер, ол санда оох материалларны ориры, хайраллиры, таарлиры. Ағаа хоза, оларның хорғыс сині 2-ҷі дее, 3-ҷі дее класстығ поларға айабас. Пеер ас-тамах промышленнозы ла кір полбас, ол кӧстеге индустрия паркының орныхчатхан орны киліспинче. Хости ТЭЦ турча, хара тасты чыырынаң паза ӱлестірерінең айғасчалар. Че кӧрілген дее кӧстеглер илееде идінҷекке пос киреен азарға паза тилирге чахсы оңдайлар пирче. Резиденттер сығарар прай ниме-ноо импортха алылчатхан нимелер орнына сығарылар паза промышленностьтың прай кӧстеглерінде – химия, нефть-газ, пӱдіріг – кирексініснең тузаланар.
Тиксі алза, индустриальнай паркта 15 кічіг паза ортын предприятие тоғынары кӧрілче. Олар 450 наа тоғыс орнын тӧстирлер паза бюджеттең нимес 1,2 миллиард азыра инвестиция тартарға киректер.
2023 чылда «Тазоба» индустрия паркы пӱдіріліп пастаан, 2025 чылға пӱдіріг тоозыларға кирек. Аның ӧӧн чахығҷызы паза устапчатхан компаниязы «ТрансАренда» ООО полча. Устағҷы орынҷызы Татьяна Субач піске индустрия паркында пӱдіріг тоғыстары хайди парчатханын чарыт пирген:
– Пӱӱнгі кӱнде ікі тураның тимір пӱдізі турғызылча: устағ-пастағ паза быт, сығарыс туралары. Аннаң пасха, оларзар чарытхы, суғ паза канализация сетьтері тартылча. Министерствонаң чӧптезіг хоостыра піс пу ікі тураны, туюхталған тимір чолны 2024 чылның чарыс айында тимге сығарыбызарға кирекпіс. Туюхталған тимір чол – предприятиелерге иң кирек инфраструктураларның пірcі. Аның проекті тимнелче.
Пӱӱнгі кӱнде пу паркта пос предприятиезін тӧстирге тимде пірігістер санына кірчелер «Алгоритм» ООО (тимір-бетон ниме-ноо сығарызын алғыдарға пӧгінче), «Боградхимагро» ООО (удобрение паза азоттығ пірігістернің наа сығарызын тӧстирге паза пар сығарызын алғыдарға сағынча), «Ремсервис» ООО (тастардаң гранула паза порошок сығарызын алғыдарға пӧгін турғысча). Ідӧк идінҷектер Хакасияның экономика тилізі министерствозында «Тазоба» индустрия паркынаңар сурастырчалар: хаҷан ол тимге сығар, хаҷан анда орын аларға чарир паза пасха даа сурығларҷа.
– Пӱдіріг парчатхан туста министерство паза устапчатхан компания республика ӱлгӱлерінең хада-пірге идінҷектерге, кем пу индустрия паркының резиденті полар, льготалар пирерін ӱзӱрче, – чарытхан Анастасия Тропина. – Піс оларны федеральнай паза республика законнарына килістіре чарадарбыс. Хазна хабазии, индустрия паркы аккредитация алған соонаң паза тузаланысха кирілзе, пирілер.
Аннаң пасха, Хакасияның экономика тилізі министерствозы Абазаның экономиказы алнынҷа тиліпчеткен орынның оңдайларын чахсыландырарынҷа паза кирексіністерні нииктирінҷе тоғыс апарча. Ідӧк Хакас технология ойымын тӧстирінҷе ӧткін тоғыс апарылча.
Сомнар Альбина Чистогашевани
(Хакасия правительствозы, национальнай паза территориальнай политика министерствозы хабазиинаң сығарылча)
Автор :
Наталья Сюптерекова
| Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
| 31 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 |
| 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 |
| 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 |
| 21 | 22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 |
| 28 | 29 | 30 | 1 | 2 | 3 | 4 |
Кӱн таңмазы
Хакасияда
Россияда
Тилекейде
