Чидіглерібіске – поғдархас!
24.11.2023
Хабарлар

Валентин Коноваловнаң Юлия Исмагилова Хакасиядағы шеф-поварларнаң, ресторан тутчатханнарнаң, ас-тамах сығарчатханнарнаң паза артисттерібіснең хада
Кӧзідіг. Кічіг хырлас айының 21-ҷі кӱнінде ВДНХ-да «Россия» чоннар аразындағы кӧзідіг-форумда Хакасия, Тыва паза Алтай республикаларның кӱні таныхталған
Тоғыс салтары – кӧріндіре
Хакасия пазы Валентин Коновалов республикабыстың чидіглерінеңер чоохтаан:
– Пис чыл аразына минің устаанымнаң правительство регион бюджедінің парыстарын 2,5 хати ӧскіріп алған, хазна ӧдізіне хорадығларны 6,5 хати синдіріп алған, Россия президенті Владимир Путиннің пастаанынаң чуртасха кирілчеткен национальнай проекттерні паза хазна программаларын толдырарына 7,5 хати кӧп ахча тартып алған.
Аның сылтаанда піс алынҷа кӧстеглерге хабазығны пілдірте алғыдыбысхабыс. Іди 2017 чылдаң пасти піс чурт-коммунальнай хоныхха 8,5 хати кӧп ахча позытхабыс, чоллар пӱдіриине, тыхтирына паза алыстырарына хорадығларны 10 хати ӧскірібіскебіс, аалларға – 4 хати, хазых пиктиріне паза спортха – 3 хати, социальнай хабазыға – 2,5 хати, ӱгредіге паза культураа – 2 хати.
Халғанҷы пис чылға Хакасияда чонға кирек 70 азыра пӱдіріг турғызып алғабыс: школалар, имнег туралары, культура туралары, спорт пӱдіріглері. 300 азыра тураны тиксі тыхтап салғабыс.
Хакасия ікінҷі чылы изере хазнабыстың тӱзімніг тиліпчеткен 35 регион санына кірче. Піс ниме-ноо тимнеҷең сығарыста ӧзіске читкебіс. Ирткен чылда республика пу кӧзідігҷе СФО-да 2-ҷі орынға сыххан, Россияда – 13-ҷі.
Пӱӱнгі кӱнде Хакасияда инвестиция проекттері чуртасха ӧткін кирілчелер, чағынғы чылларда олар республикада муңар тоғыс орнын тӧстирге полызарлар.
Киртінчем, піс чуртағҷыларыбыстың чахсы чуртазынаңар прай чӱреебіснең паарсаснаң сағыссырап тоғынарын узаратсабыс, хайдағ даа сидік пӧгіннерге сыданарбыс. Халых тилізінің прай пӧгіннеріне чидінербіс, Хакасиябысха паза Россиябысха ӧңненіс тӧстирбіс.
Аннаң пасха, Валентин Олегович Хакасия кӱніне чарыдылған кӧзідігдеңер сағыс-кӧрізінең ӱлескен:
– Республикабысха хайығ айландырчатхан ӱчӱн улуғ алғыс президентібіске читірчем: піс ол хайығны сизінчебіс, Хакасияның тилізіне, прай пастағларыбысха хабасчатханын кӧрчебіс. Ідӧк полған на регионға чидіглерінең, тоғыс салтарларынаң, хынған чир-суубыстың тилізіне хозымынаң ӱлезер оңдай пирчеткен ӱчӱн «Россия» чоннар аразындағы кӧзідігні иртірчеткеннерге прайзына улуғ алғызым читірчем.
Хакасия «Россия» чоннар аразындағы кӧзідіге алғым программа тимнеп салған паза пасхалалчатханын чахсы кӧзіт пирген.
Аалҷылар санында полғаннар КПРФ ЦК-зының кнес орынҷызы, Хазна Думазының хорғыс чох поларынҷа паза туюххан ахча суғарынаң тоғыр комитет кнезінің пастағы орынҷызы Юрий Афонин, Хакасияның Ӧӧркі Чӧп кнезі Сергей Сокол, республикабыстаң сығарылған сенатор Олег Земцов, Хазна Думазының депутаттары Николай Харитонов паза Иван Бабич, Беларусьтың финанстар министрі Юрий Селивёрстов, Россия президентінің СФО-дағы полномочиеліг кізізінің орынҷызы Олег Денисенко паза пасхазы.
Регион пазы аалҷыларны Хакасияның – пис кӱс чирінің – интерактивнай кӧзідиинең таныстырған.
Беларусьнаң хайызығлар тыыдылча
Хакасия пазы Валентин Коновалов Беларусьтың финанстар министрі Юрий Селивёрстовнаң тоғасхан.
Олар нинҷе-де кӧстегҷе хада-пірге тоғынар сурығларны ӱзӱргеннер.
– Піс Беларусьнаң хада садығ-экономика, промышленность, наука паза культура кӧстеглерінҷе хада-пірге тоғынчабыс. 2022 чылның хандых айында пістің республиканың делегациязы Беларусьсар чӧр килген, соонаң андағы арғыстар нандырығлығ чорыхнаң пістің чирзер кил парғаннар. Ӱлгӱ синінде паза идінҷектернең хада тоғазығлар иртірілген.
Пӱӱл ікі республика правительстволары аразындағы садығ-экономика, наука-техника, культура паза полызығ кӧстеглерінде хада-пірге тоғынардаңар чӧптезиин чуртасха кирерінҷе 2023 – 2026 чылларда апарылар тоғыстар чарадыл парған.

Піс аал хониинда, сығарыс промышленнозында, машина пӱдіриинде экономика палғалыстарын алғыдарға сағынчабыс. Беларусьтағы предприятиелер пістің республиказар аал хонии паза чир ис-пайын сығарҷаң техниканы читірерге тимделер. Піс, тізең, Беларусьсар орында сығарылчатхан ниме-ноо экспортын ӧскірерге тимдебіс, – таныхтапча Валентин Коновалов.
Хакас кӧг-сарыннар чайылған
Культура программазы уғаа пай тимнелгеннеңер искірче Хакасия пазының орынҷызы тоғызын толдырчатхан Юлия Исмагилова. Теелбек, кӧг паза кип-азах пастыра артисттер хакас чонның культура кибірлерінеңер чоохтап пиргеннер. Сценаа сыхханнар «Ӱлгер» фольклор ансамбльы, Россияның саблығ артизі, хай толдырчатхан Евгений Улугбашев, «От ыры» чон эстрада фестиваль-марииның аймах чыллардағы чиңісчілері.

Чирібіс кинозы
ВДНХ-дағы Кино музейінде Хакасия кӱнінде кӧрігҷілер регионыбыснаң орындағы кинематографтарның тоғызы пастыра танысханнар.
Іди оларға «Хам арах» фильм пастағызын на кӧзіділген. Ол хысха метрліг психологическай триллер. Чиит хакас иренге таллап аларға киректелче: хам-имҷі полыбызарға алай нандырығ чох пос чуртирға. Пу фильмнің ӧӧн матырын Амаду Мамадаков толдырча.
«Хакасфильм» кино студиязы суурған «Белая дорога Эльзы» фильм кӧртізілген. Юрий Курочканаң Марина Канадакова аның полтазына Тывада сынында полған киректі алғаннар. 2017 чылда тӧрт частығ хызыҷах Саглана иң соох кӱннерде паза пӱӱрлернің тойы тузында алты час азыра хысхы арығҷа ағазына полызығ хығыртарға парған.
Паза пір документальнай кӧзідіг сығарылған. 2022 чылда «Хакасские Страдивари» суурылған. Ол хакас чонның кӧг тиріглерін чайапчатхан ікі усха – Сергей Чарковха паза Пётр Топоевке – чарыдылған. Олар, пу киректі нааҷылап, амғы тусха килістіріп, чон кӧг тиріглерін хайраллап халарына прай кӱстерін салчалар.
Татхыннығ чиизібіс
Программаның алынҷа чардығына хакас чонның чиизі сығарылған. ВДНХ-дағы Россия кухнязының туразында Хакасияның иң артых шеф-поварлар ӧмезі, ресторан тутчатханнар паза ас-тамах сығарчатханнар хакас чонның чиизін тимнирге ӱгреткеннер.
Хынған на кізее потхыны, ӱгрені, ханны, хакас хой идін, сойандағы хоораны, кӧптіргесті, талғаннаң конфеттерні, ирбен чейін паза пасха чиистерні посха тимнеп кӧрерге паза чіп кӧрерге оңдай пирілген. Олох туста республикабыстың кӧг-сарынҷылары ойнап турғаннар.
Ас-тамах кӧзідии улуғ хайығнаң паза кирексініснең тузаланған. Москваның чуртағҷылары паза аалҷылары хакас кухнязын пӧзік паалааннар, республиканың тӧлдең тӧлге читірілчеткен кибірлерінең, пай культуразынаң чағын танысханнар.

Сӧбіренең Хакасияда тынанар
Хакасия кӱніне республика ӱлгӱлері паза пір чапсых сыйых тимнеп салғаннар: «Тынағ кӱнге» паза «Хакасияда сигіс хынығ кирек» турист путёвкаларын, республика таңмалығ сувенирлер. Ӧӧн сыйыхты – 400 муң салковайға сертификатты чир-суғҷыбыс Олег Рудаков утып алған. Ол ахчаа тӧрт кізее «Хакасияда сигіс хынығ кирек» путевка читірілер. Олег Шира аймаанаң, че сағам Москвада чуртапча.

Пу путёвкаа прай ниме кірче: пір неделяа тохтағ орыннары, кӱнде ӱс хати азыранары, транспорт хорадығлары, чорыхтар паза экскурсиялар.
Чоохтирға кирек, «Россия» чоннар аразындағы кӧзідіг-форум ВДНХ-да 2024 чылның хосхар айының 12-ҷі кӱніне теере тоғынар. Анда Хакасияның чидіглерінең чағын танызып аларға чарир. Кӧзідіг тикке иртірілче.
Сомнар Хакасия пазының пресс-службазыни
Автор :
Тимнеен Наталья Сюптерекова
Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
27 | 28 | 29 | 30 | 31 | 1 | 2 |
3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 |
10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 |
17 | 18 | 19 | 20 | 21 | 22 | 23 |
24 | 25 | 26 | 27 | 28 | 1 | 2 |
Кӱн таңмазы
Хакасияда
Россияда
Тилекейде