Оолларына турыстығ кӧзідім полча
13.10.2023
Хабарлар
Ӧнетін чаа операциязының араласчызы Степан Орешков
15 октябрьда – Паба кӱні. Пістің хазнада пу ӱлӱкӱн ӱр ниместе ле таныхтал сыххан. Россия президенті Владимир Путин аны официальнай ӱлӱкӱннер санына кирердеңер чарадығда хол салыбысханнаң ӱс чыл ирт парды. Ол чарыс айының ӱзінҷі позырах кӱніне килісче
Мааннап ӧскірчелер
Ынағ паза часкалығ сӧбірелерде іҷе-паба хаҷан даа пілізіп, ынағлазып чуртапча. Палаларын, иркеледіп, удур-тӧдір хабазып ӧскірчелер. Полған на ирепчінің ӧӧн кӧстее – турыстығ тӧл, ӧскіріп, чон аразына кир салары. Хакас чон хаҷаннаң ол кӧріске тудынып палаҷахтарын ӧскірче. Хыстарны іҷелер прай нимее ӱгретчелер, оолларға, тізең, пабалар хайығ салчалар, аннаңар пістің иркеҷектерібіс пістің поғдархазыбыс полчалар. Кічігде олар іҷе-пабаларға ӧрініс ағылчалар, ӧс парзалар, улуғлан парған чағыннарының чӧлее пол парчалар. Андағох оңдайнаң пала-пархаларын Степан паза Алевтина Орешковтар ӧскірчелер. Ирепчінің ікі оол. Сӧбіре пазы, турыстығ кӧзідім полып, сын иреннерні ӧскір салған. Кічии Антон ирткен чылда ӧнетін чаа операциязына мобилизациянаң хабылған. Анда чиит оол, позын турыстығ паза махачы тудынып, Суворов медальынаң таныхтатхан. Матырның пабазынаң танызып чоохтасханда, Степан Семёнович позы даа ӧнетін чаа операциязының араласчызы полчатханы ілезіне сығысхан. Аннаңар уламох чапсых пілдірген, аннаң танызып, сӧбірезінеңер паза позынаңар толдыразынаң піліп аларға. Орешков ирепчі постарынзар ааллап хығырған, анда оларнаң чоохтазып алғабыс.
Сӧбірезінеңер
Степан Семёновичтің тӧреен чирі Асхыс аймаандағы Казанов аал полча, олған тузы Ағбанда ирткен, тӧртінҷі школаны тоосхан. Алевтина Спиридоновнанаң, танызып, хоных хон салғаннар, ікі палаа чидінгеннер. Тун оолғы Денис Таштып аалда чуртапча. Ол 2002 чылда Чечня Республикада срочнай служба ирткен. Андартын айланып, Денис Хакас хазна университедінзер кіріп, агроном специальнозын алған. Кічігдең сығара ол аалда чуртир кӧңнінеңер чоохтаҷаң. Улуғ ӧс парғанда, сағынған сағызын толдырған, аалзар кӧзібіскен. Сӧбіре тӧcтеп, Анна хонғанынаң ікі пала тӧріткеннер. Амды Кирилл оолғы 10 класста, Даниил 5 класста ӱгренчелер. Денис Орешков пос киреенең айғасча, Таштыпта сантехник ниме-ноозының садығ туразын азыбысхан паза пӱдіріг бригадазын тӧстеп алған. Олар пӱдіріг тоғыстарын Таштып, Асхыс паза Пии аймахтарында апарчалар. Пу чағында ікінҷі садығ туразын азарға пӧгінче.
Кічіг оолғы Антон, школа тоозып, Хакас хазна университедінде «Физкультура ӱгретчізі» специальность алған. Институт соонаң армияа чӧрібіскен, ол Казаньдағы танковай войcкода пір чыл служба апарған. Армия соонаң Евгениянаң хоных хонғаннар. Антон олған садында специальнозы хоостыра тоғынған. Коммунисттер партиязына кіріп, халых тоғыстарда ӧткін араласчаң. Ол Ағбан пилтірі аймааның Тазоба пилтірі аал чӧбінің депутады полып істенген. Чиит ирепчі ікі пала ӧскірче. Тун хызы Дарья 6 класста ӱгренче, кічии Азария 5 частығ, олған садынзар чӧрче.
Мобилизацияа хабылған
2022 чылның 26 сентябрьында Антон хығыртығҷа военкоматсар парған. Мобилизация хоостыра ол ӧнетін чаа операциязына ызылған.
– Ол олаңай кип-азахтығ полған. Ағаа пір дее ниме тимнебеен полғабыс. Оларны военкоматтың хыриндағы 3-ҷі школазар кирібіскеннер паза сығарбааннар. Піс табыраанҷа киректелер ниме-нооны, садығ тураларынҷа чӧріп, ал сыххабыс. Улуғ оолғыбыс килген. Пістің іди кинетін ол син ахчабыс чох пол парған. Аннаңар Денис, киліп, кип-азахтар аларға полысхан. Хада чӧріп, алғабыс. Прай ниме кинетін полған, садығ тураларында чоохтаан ниме-ноолар табырах садыл парғаннар. Спорт паза турист магазиннерінҷе чӧргебіс, килістіре рюкзак, чылығ кип-азах паза даа пасха ниме-ноо алғабыс. Ікі сумка пол парған. Отыс муң хорап парған полар.
Анаң оларны чааҷылар частьының культура туразынзар апарғаннар. Анда Хакасия пазы Валентин Коновалов чоох тутхан соонда пістің чааҷыларны ӱдескеннер. Піс ибзер парғабыс, сала тынанып аларға тіп. Кӱн тооза чӱгӱр чӧріп, майых парғабыс. Хонғаным, ылғап, пичелленіп, сағ чохтанған. Чадыбысханда, узуп салыбысхан, мин аны усхурбин парыбысхам. Палабыс поездке одырып парчатханын кӧріп, уламох хомай полыбыспазын тіп. Поездке одыртар алнында палабыснаң тоғазып алар оңдай пирілген. Анда анымҷохтазып, хуҷахтазып алғабыс, – чоохтаан Степан Орешков.
Хайди сағысха кирген Алевтина Спиридоновна, пичелленіп, ол чоохтан таа полбиныбысхан. Хонғаны вокзалзар ол чох парыбысханы орта даа полған полар. Антон, іҷезін кӧріп, най хомзын парарҷых, неке. Аар чӱрекнең чӧрібізерҷік.
Ибде одырып, сыдаспаан
Степан Семёновичтең хайди ол ӧнетін чаа операциязының араласчызы пол парғаннаңар сурғам.
– Мин, ибде одырып, сыдаспаам. Чӱрееме аар полған. Аннаңар паламның соонҷа парарға сағыныбысхам. Пӱӱл 23 мартта мағаа 61 час толған, мин 22 мартта военкоматсар парып, пічіктерімні имнег сыныхтаан иртеріне пир салғам. Анда піс албин пол полбаспыс тееннер. Пічіктерні 23 март соонаң пирген ползам, албасчыхтар тіп чоохтааннар. Іди мин пос кӧңнімнең ӧнетін чаа операциязына парарға айланғам, миннең чӧптезіг ікі чылға иділген, – чарытхан сӧбіре пазы.
– Антон оолғыбыс ӧнетін чаа операциязына парыбысханда, Степан сым на чӧрҷең, сағысха тӱзібіскен. Чоохтан на салҷаң: «Мин паламның соонҷа парарбын, неке». Мин сағынҷаң полғам, пичелге іди чоохтанча полар тіп. Соонаң на, аны апарар алнында, мағаа чоохтап пирген. Мин аны апарбастар тіп ізенгем, ол 60 час ас парған нооза, – сағысха киріп, чоохтаан Алевтина Орешкова.
Чиитте Степан Орешков чааҷы поларға сағынған. Срочнай службаны Германияда апарған. Анда позын чахсы саринаң кӧзіткен, ол «Чаа службазының отличнигі» полған, аннаңар аны чааҷы поларға чӧптезіг идерге ӱс хатап хығырғаннар. Полған на сай парарға киліспин парҷаң, аймах сылтағлар сығысчаң. Чааҷы полар сағыс чуртасха кирілбин парған. Тайғаларҷа сыбыра чистек, миске тееріп чӧрген паза кӱреснең айғасхан, ол спорт саринаң чахсы тимнелген полған, че чааҷы полар сағызы толған. Ол 2023 чылның апрель айынаң сығара ӧнетін чаа операциязында араласхан. Ӱс ай службазын апарған, 4 июльда, палығлат салып, госпитальзар кір парған.
– Мин «Штурмовой отрядсар» кір парғам. Харьковнаң Красный Лиман аразында чааласхам. Анда пістің илееде чааҷы чат халған. Ӱс хати контузия полған. Пір хатап чара чачырас пол парғанда, мині оортах тастабысхан. Минің позывнойым «Айдо» полча. Оңарынзам, сырайымнаң наахтапчалар: «Айдо, вставай! Айдо!» Чадап ла оңарылып алғам.
Ыырҷылар снайперлерні, пулеметчиктерні, гранатометчиктерні атарға кӱстенчелер. Мин гранатометчик полчам, аннаңар оларның снайперлері тӧрт кӱн ат саларға кӱстенген, хомзынысха, тееп парған.
Палығлатханым ирт парза, аннаң андар службамны апарарбын, – теен Степан Орешков.
Чӧптезіг иткенде, Степан Семёнович танктар паза даа пасха техникаларны тыхтирға парар сағыстығ полған. Оолғы Антон танкта механик-водитель полчатхан, аның чооғынаң, техникаларны тыхтаҷаң кізілер чидіспинчеткен. Че палазына сағыссырапчатхан пабаа «Штурмовой отрядсар» кір парарға киліс парған. Амды Антон Орешков танк командирі пол парған. Пабазы чіли, службазын апарып, махтаға сыхча.
– Медаль ниме ӱчӱн читірілгенін чоохтирға хынмаан. Сурғанда, нандырған: «Іҷең, аннаңар чоохтабаза, пілбезе дее хайтпас. Син андағ-мындағ ниме ӱчӱн сағыссыраба, хазииңны хайралла. Мин пасха чааҷылар чіли пістіңнерні арачылирға кӱстенчем. Февральның халғанҷы кӱннерінде засадаа кір парғабыс. Позыбыстың тоғызыбысты толдырғабыс. Хайдағ-да хайхастығ ниме итпеебіс». Антон парар алнында піске піди теен: «Мин сірерні хаҷан даа уйатха кирбеспін паза хомзындырбаспын. Сірер минің ӱчӱн поғдархап ла турарзар». Мин, аннаң чоохтазып, ылғапчам, аның харахтарында харах чазы тол парча, – палазынаң чоохтасханын сағысха кирген Алевтина Орешкова.
Ӱр ниместе ибзер тынанарға позытханнар. Пір чыл аразына пастағызын на кил парған. Амды ол ӧнетін чаа операциязында аралазарға хатабох парыбысхан.
– Пістің оолларыбыс пабаларынаң кӧзідім алчалар. Улуғларны улуғлирға, кічіглерні айирға ӱгреткен пабалары. Хонғаным тамкы тартпинча, оолларыбыс таа тартпинчалар. Піс ирте хоных хонғабыс, оолларыбыс таа ирте хонғаннар. Пістің сӧбіреде ікі пала, олар даа ікілер палалығлар. Степан сӧбірезіне прай чӱреенең хайча паза палаларын кӧдірерге кӱстенче, ооллары ідӧк тудынчалар. Хонғаным оолларына турыстығ кӧзідім полча, аннаңар олар даа пабазына турыстыра поларға кӱстенчелер, – сағызынаң ӱлескен Алевтина Спиридоновна.
Сом Альбина Чистогашевани
Автор :
Наталья Тюкпеева
| Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
| 30 | 31 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 |
| 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 |
| 13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 |
| 20 | 21 | 22 | 23 | 24 | 25 | 26 |
| 27 | 28 | 29 | 30 | 31 | 1 | 2 |
Кӱн таңмазы
Хакасияда
Россияда
Тилекейде
