Аалны артызыңар
11.08.2023
Хабарлар

Алексей Карамашев
Айланыс. Хакасия правительствозының Асхыс аймаандағы Сарығлар (Печин) аалын чох идерге сағызынаңар сурығҷа
Мин Россия Федерациязының кізізібін, Сарығлар аалында тӧреем паза ӧскем, аннаңар танығ паспортымда пар. Ам мин осхас кізілер Хакасияда, аның тастында даа 500-тең азыра полар. Мының алнында Сарығлар аалында 74 тура полған, В.И.Лениннің адынаң колхоз-миллионер маңнаныстығ тоғынған. Істенҷілер тоңастығларның паза чир тамааның пӧзік урожайын чыып алҷаңнар, ӧнетін орында еноттар ӧскірҷеңнер, фермада сағҷаң інектер паза чылғылар тутчаңнар, киндір, таарып, чығҷаңнар.
Сарығлар аалынаң сыххан прай кізілерні ах чарыхтаң парыбысхан паба-іҷелер тӧллерінеңер ундулбас хумартхылас піріктірче. Пістің аалда Илбек Ада чаа тузында чуртастарын пир салғаннарның чардығын аалдағы чуртағҷылар санынаң кӧрзе, ол чардых иң улуғ полған, аннаң улуғ полған Бурятияның пір аалында ла. Полған на турадаң пір кізі чаада чат халған, ол санда минің пабам ӱреен (сағба чох чіт парған). Аның бронь полған, мобилизацияа тартылбинчатхан, че ол позы, Чир-суубысты арачылирға чааға парып, Сталинградта чат халған. Аалда чаадаң айланмаан чир-суғҷыларыбысха мемориал пӱдірілген. Оларның худы Илбек Ада чааның фронттарында халған полар, че піске олар мындалар. Аал чох иділзе, мемориалны чох иткеніне санапчам, пабаларыбыстың хумартхызын, Чир-суубыстың тархынын чох иткеніне.
Пістің аалны чох идерге чарабас, аал чох мемориал даа чох пол парар, ол ызых орын, ағаа чуртирға кирек. Сағыстығ кізі хайдағ даа андағ аалны чох идерге тідінмес – ол тархыннығ орын, аның чуртағҷылары Чир-суубысты арачылааннар, олар тоғынған колхоз Сибирьде дее, Востокта даа кӧзідім полған. Ол туста прай ниме фронтха паза чиңіске иділген. Ас-тамахтаң пасха, еноттардаң чылығ пӧріктер тікчеңнер, киндірдең пағлар ӱрҷеңнер. Піс, чааласчатханнарның паза чат халғаннарның палалары, тооп парған яблах паза салғанах чіп, хазых халғабыс (ам салғанах прай аалда, ол санда мемориалда ӧсче).
Федеральнай законодательствозар айланарбыс. 6 октябрьда 2003 чылда алылған «Об общих принципах организации местного самоуправления в Российской Федерации» 131-ФЗ № (ред. от 10.07.2023) федеральнай законда пу сурығҷа ӧнетін статья пар: статья 134.1. Аалларны чох идері. Аның пастағы чардығында аалларны чох идер оңдайлардаңар чоохталча: «Аалларны чох идерге чарадылча, анда кӧп кізі чуртабинчатса паза чидерге сидік орыннарда полза, аалда чуртағҷылар саны 100 кізідең аспинчатса, паза аалны чох идердеңер чарадығ анда чуртапчатхан кізілернің чыылиинда алылған полза».
Хакасия пазының орынҷызы Ю.Н.Курлаев устапчатхан правительство комиссиязы паза субъекттің устағҷызы даа Сарығлар аалын чох ит полбастар мындағ сылтағларҷа:
1. Аалларны чох идердеңер чарадығ анда чуртапчатхан кізілернің чыылиинда алылча. Мында пілдістіг, аал чуртағҷылары андағ чарадығдаң тоғырлар.
2. Аалларны чох итчең нормативтіг акттар ам даа чоғыл. Россияның субъекттері полған на чох идер кирекче постарының законнарын алчалар «О порядке ликвидации населённых пунктов в районах Крайнего Севера и приравненных к ним местностях» федеральнай закон пістің чирібісте тузаланылбас.
3. Илбек Ада чаада чат халған чааҷыларға турғызылған мемориалға теңерге чарабас, ол хайраллалчатхан объект полча, кізілерні аннаң кӧзіргені аалны чох иткенге санирға чарир. Анзы, пісті арачылап, чуртастарын пир салған чааҷылардаңар сағысты чох ит салар. Ол, тізең, ыырҷаа пирінібіскеннең дее хомай полар.
Чахсы чарадығ аларына ізенчем.
Сом «Хакас чирі» газета архивінең
Автор :
Алексей Карамашев, техника наукаларының кандидады, Россияның спортча хазна комитедінің отличнигі, Хакасияның физическай культураҷа паза спортча саблығ тоғынҷызы
Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
27 | 28 | 29 | 30 | 31 | 1 | 2 |
3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 |
10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 |
17 | 18 | 19 | 20 | 21 | 22 | 23 |
24 | 25 | 26 | 27 | 28 | 1 | 2 |
Кӱн таңмазы
Хакасияда
Россияда
Тилекейде