Аның тоғызы – тимір чолны тыхтиры
05.08.2023
Хабарлар
Владислав Табаев машинистке сағба пирче
Орғах айының 6-ҷы кӱнінде – Тимірчолҷы кӱні. Ағбандағы чолның 2 № хозылған бригаданың монтёры полып істен парча Владислав Табаев. Ол Россияның тимір чолларына тиксі 32 чыл пир салған
Ізіг бе, соох па, наңмыр ба, хар ба – пасхазы чоғыл, хараа-кӱнӧрте чол монтёрлары тоғысха сығарға тимделер! Тимір чолда ол иң аар тоғыс, неке. Іди мин сағын салғам, Владислав Ильич Табаевнең чоохтасхан соонаң. Пу тоғысха ол 1992 чылның хосхар айында килген. Чиит ирен наа ла хоных хонған, час палалығ полған. Ізестіг тоғыс тілеп, ол тимір чолзар килген. Пастап Кирбі станцияда тоғынған, анда хости іҷе-пабазы чуртаан. Анаң Хааң кӧл станцияда 17-ҷе чыл істен салған, халғанҷы чылларда Владислав Ильич Тазоба станцияда тоғынча. Оларның бригадазы Тайшет – Ағбан – Междуреченск тимір чолның 367 – 380 километрі ӱчӱн нандырча. Позы сӧбірезінең хаҷанох Ағбан городсар кӧзіп алған.
– Мин пу чыллар аразына чол монтёры, монтёрлар бригадирі паза участок мастері полып істенгем. Чол монтёры позының участогында тимір чол паза аның хыриндағы чир ӱчӱн нандырча. Піс рельстерні, шпалаларны алыстырчабыс, оларны тутчатхан чардыхтарны тыыдып одырчабыс. Чайғы-хысхызын чолны паза аның хырин арығ тутчабыс, – тоғызынаң таныстырған Владислав Ильич.
Тоғасхан кӱн аның бригадазы тимір чол хыриндағы отты сапхан. Владислав Ильич бригадазына чағдапчатхан поездтеңер сағба пирер ӱчӱн, оларға тимір чол транспорты хорғыс ағылбас орынға теере хыйа парарға чахир ӱчӱн нандырған. Анаң чол арығ тіп машинистке сарығ истіг флагнаң сағба пирче. Че чолда кізі алай пірее ниме пар полза, ол хызыл флагты сығарча.
– Тимір чол – хорғыстығ орын. Мында сизіктіг поларға кирек. Тузында хайығ салбаан, хыйа парарға маңнанмаан кізілер ӱчӱн машинист cағыбаан тохтағ итсін тіп, хызыл истіг флагты даа сығарарға килісче, – тіпче ирен.
Участокты арығ тудары чол монтёрының толдырчатхан тоғыстарының иң ниик чардығы. Чайғызын чол хыринда ӧсчеткен отты саап салчалар, чол алтынҷа салылған каналларны арығлап турчалар, хысхызын чолларны хардаң арығлапчалар.
– Хар чол кӧcтеглерін (стрелкаларны) алыстырҷаң орында чыыл парча, рельстерні піріктірерге харығ полча, аннаңар хысхызын ол орыннарға тӧреміл хайығ киректелче, – таныхтаан Табаев.
Тыхтағ тоғыстары азынада кӧрілче паза оларны чайғызын на иртірерге чарадылча. Пілдістіг, олар пассажир паза таарлағ поездтерінің чӧрізінең палғалыстығ полчалар, аннаңар пірее орыннарда тоғыстарны хараа даа толдырарға киліcче. Іди пірсінде тоғысчы ӧме 22.00 частаң 01.00 часха теере тоғынған. Аннаң пасха тың ізіглер турчатса, кӱн ортызында тоғынминчалар. Андағ кӱннерде бригада тоғысты 6.00 час иртен дее пастап турадыр. Шпалаларны хайдағ даа кӱнде алыстырарға чарадылчатса, рельстерге киліcтіре кӱн турарға кирек. Тимір ізіг-соохха алысча, ол оңдайын піліп, хысхызын тың хатпас ӱчӱн, аны чайғызын тасхар 25 – 35 градус ізігде тӧзирге киректелчеттір. Хысхы соохтарда ідӧк тоғынминчалар тиирге чарир. Тоң тимір, масхаҷахнаң сапханына сыдаспин, прай даа чіктеле халарға айабас осхас. Ағаа хоза, тимір ізігде чалбах пол парча, соохта, тізең, кір парыбысча. Аннаңар монтёрлар, прай кирексіністерні санға алып, килістіре кӱн таллап, тоғыстарны толдырчалар. Хысхызын рельстер аразында хоол халған орыннарны тілепчелер, чайғызын – чалбах полып, чіктелген рельстерні. Андағ орыннарны ілезіне сығарар ӱчӱн монтёрлар нандырчатхан кизектегі тимір чолларны істесчелер. Чарыл парған рельстерні намачылап тыхтапчалар.
– Ирткен чылда наа оңдайҷа рельстерні салғабыс. Алында 25 метр рельстерні тӧзеҷеңміс. Оларны удур-тӧдір піріктірҷеңміс. Мында, тізең, рельстің тиксі узуны 800 метр поларға кирек. Аны орта турғыс салза, ол чайғы-хысхызын кии чылии алысханына хайтпинчаттыр, – чоохтаан стажтығ тимірчолҷы.
Прай тоғыстарны толдырарына чол монтёрларына кирек техника паза тиріглер пирілче.
– Тоғысха кисчең кип-азах ідӧк пирілче, ол санда хысхызын іcті-тастына кисчең кип-азах паза ӧдік, олар чилге дее, наңмыр-харға даа ӱтерге пирбинчелер, – таныхтапча Владислав Ильич.
Иреннің таниинаң, чол монтёры тоғызында полған на кізі сыдаспас. Мында сыдамах, кӱстіг поларға кирек. Ағаа хоза, улуғланыбысса, кізі хазии тоғысха теелче.
Владислав Ильичті пик сындырлығ поларға чуртас кирексеен. Табаевтің хада хонғаны, Светлана Николаевна, чиитке ӱреен. Иренге ікі палазын чалғызан ӧскірерге киліскен, ағаа хоза очызының хазии уйан. Пӱӱнгі кӱнде тун оолғы сӧбіреліг паза пір палалығ. Владислав Ильич палаларын даа, килнінең пархазын даа саналығ чыларға ӱгредіп алған.
– Мин саналығ чыларға Хызылчарда ӱгреніп алғам, – чоохтапча Владислав Ильич. – Ӧңніг металлар паза алтын институдында инженер-металлург специальностьты алғам. Профессиямҷа ӱр тоғынмаам. Ол кізі хазиина хомай теелчеткеннеңер, тоғызым алыстырарға чаратхам.
Танығлығ, иреннің пабазы Илья Кириллович тимір чолдох істенген. Владислав Ильичтің оол туңмазы чуртазын ідӧк тимір чолнаң палғалыстыр салған. Че істеніс династиязын узаратчаң кізі сағам табылбаан. Владислав Ильичтің тун оолғы чуртазын пасха тоғыснаң палғалыстырарға чарат салған. Паба кізі анзына хомзынминча. Ӧӧні – оолғы позына килістіре тоғыс таап алғаны. 60 часха чит париған ирен тынаға сығардаңар сағынча. Ол пархазын ӧскірерге, аймах секцияларға, ол санда саналығ чыларға ал чӧрерге пӧгінче.
Россияның тимір чоллары хазнаның чуртас-экономика кӧстеглерінің «тамыры» тиирге чарир. Ол чох чалбах хазнабыстың пір саринаң пасха саринзар чидерге, уламох таарлағларны читірерге сидік поларҷых. Пу пӧгінні толдырарға Россияның тимір чоллары тӧстелгеннең пеер 186 чыл ирт парды. Пу чыллар аразына тимір чол транспорты иң ізестіг транспорт полып халча. Тимірчолҷының профессия кӱні, тізең, орғах айының пастағы позырах кӱніне 1896 чылдох турғызылған. Амды Тимірчолҷы кӱні муңарлап чуртағҷыларның профессия кӱні полча. Оларның пірсі Владислав Табаев. Владислав Ильич осхас тоғысчыларның тіспен істенізі Хакасиядағы тимір чолларны иптіг тударға, тӱзімніг тоғынарға полысча.
Сом Дмитрий Сунчугашевти
Автор :
Наталья Сюптерекова
| Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
| 31 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 |
| 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 |
| 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 |
| 21 | 22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 |
| 28 | 29 | 30 | 1 | 2 | 3 | 4 |
Кӱн таңмазы
Хакасияда
Россияда
Тилекейде
