Кӧп ағырсымнығ сурығ кӧдірілген
02.08.2023
Хабарлар
Чоғархы Тӧӧ аал чуртағҷылары
Тоғыс чорығы. Хакасия пазы Валентин Коновалов тоғыс чорығынаң Асхыс аймаандағы Ӱс чул аал чӧбінзер чӧрген. Ол Чоғархы Тӧӧ, Оот пилтірі паза Илимор ааллар чуртағҷыларынаң тоғазығ иртірген
Чуртағҷыларның кічіг чир-суу ӱчӱн сағыссыразы
Аннаң хада министерстволар устағҷылары Асхыс аймаа пазының орынҷызы Роман Чугунеков, Ӱс чул аал чӧбінің пазы Занета Ултургашева паза Хакасия пазының Асхыс аймаанҷа уполномоченнайы Яков Идимешев полғаннар.
Чоғархы Тӧӧ аалда тоғазығ М.Е.Кильчичаковтың адынаң литература музейінде ирткен. Чыылығны пастап, Валентин Коновалов музей тоғынҷыларына алғызын читірген. Олар музейні иптіг тутчалар. Хакасия пазы таниинаң, Чоғархы Тӧӧ аалның чир-чайааны уғаа сіліг паза истіг. Алғыстас сӧстері соонаң Валентин Коновалов чуртағҷыларның сурығларына нандырған.
– Пістің аалзар автобуc чӧрбинче. Ол Ӱс чулға теере ле килче. Водитель Чоғархы Тӧӧзер парчатхан чол уйан, ағас тахта изел парир тіп чоохтапча.
– Піс тахтаны нааҷылирын планға кир салғабыс. Маршрут автобузы пеер сурыныс хоостыра ла читче. Піс перевозчикнең Чоғархы Тӧӧ аалзар кірер сурығны ӱзӱрербіс, – таныхтаан Хакасияның транспорт паза чол хонии министрі Дмитрий Василиади.
Хайди таныхталған, Чоғархы Тӧӧдегі тахтаҷа ағастар тарт чӧрчеткен автомобильлер иртчелер, че ол андағ аар транспортха кӧрілбеен. Ағастар ээл парчатса, позығлары сыххлапча. Валентин Коновалов таарлағ автомобильлеріне пасха чол кӧр саларға чӧп пирген. Іди ағас тахтаҷа ниик ле машиналар чӧрзіннер. Транспорт паза чол хонии министрі Таштыптағы ДРСУ-ның пастығына чолны удаа иптирге чахығ пирген.
– Кічіг паза ыраххы аалларны хайраллиры паза тилідері программа хоостыра кӧп аалда чуртағҷыларға алынҷа колонкалар саап пиргеннер. Пістің аалда ол тоғыс ноға-да иділбеен.
– 2018 чылда ол программазар алызығлар кирілген, ол мероприятие чох иділ парған. Ол программаны национальнай паза территориальнай политика министерствозы толдырча, мин аны айландырарға чахыбызарбын. Пазағы чылға кирібізер оңдай полар. Аал чӧбі сурыныстар хоостыра тоғыныбыссын, – нандырған Валентин Коновалов.
– Пістің аалда почта пӧлиин чабарға пӧгінчелер. Аны артыс салар оңдай пар ба?
– Ол тиксі Россияда ағырсымнығ сурығ полча. Аал чӧбінің, аймахтың паза республиканың устағ-пастаа аны почтанаң хада пӧкчебіс. Пӱӱнгі кӱнде Россия почтазы коммерческай организация пол парған. Почтальоннар аймах-пасха тоғыстар толдырчалар.
Хайди таныхталған, ирткен чылда Россия почтазы ӱреге тоғыныбысхан. Аның устағ-пастаа почтальоннарның ставказын хызырыбысхан, че почта пӧліктері чабылбас тіп молҷаан. Чыл тоозылғанҷа чабыл парған почта пӧліктері тоғынып пастирлар. Че почтальоннарның чал ахчазы асхынах, аннаңар почтазар тоғысха чуртағҷылар парбинчалар.
– Кічіг паза ыраххы аалларны хайраллиры паза тилідері программа хоостыра маллар тутчатханнарға тӧлеглер пирілче. Ноға кӧп паза асхынах мал тутчатхан сӧбірелер ахчаны тиң алчалар?
– Ол социальнай программа полча. Чуртағчыларға маллар санынҷа тӧлеглер пирілҷең полған. Іди ахчалығ полызығны санға турбаан кресен-фермер хоныхтары даа ал сыхханнар, оларға миллионнар салковай пирілҷең. Піс, квотаны кӧдірбин, тӧлеглерге индексация идерге чаратхабыс. Пӱӱл 20 %-ке кӧдірібіcкебіс, чылның ікінҷі чардығында тӧлег хоза 20 %-ке хозыл парар. Ідӧк программаа кірчеткен ааллар санын хозыбысхабыс. Мының алнында кічіг аалларға 200-ке теере чуртағҷылығ ааллар саналҷаңнар, пӱӱл 300-ке теере кізі чуртапчатхан ааллар программаа кір парғаннар. Чылның ікінҷі чардығында тӧлеглер алчатханнарның саны ӱс хати ӧс парар. Пӱӱл орғах айы тоозылғанҷа прай пічіктерні пирібізерге киректелче, тӧлеглер ӱртӱн айында ызыларлар. Олар 25 муң салковайға теере поларлар.
– Чоғархы Тӧӧде чарытхы уйан пирілче, аның кӱзі читпинче.
– Энергетикаҷа комитет Россети компаниянаң ол сурығны пӧкче. Аны хоостыра сірернің аалыңар нааҷылас программазына киріл парар. Пазағы чылда Чоғархы Тӧӧ аалда тыхтағ тоғыстары иділзін тіп тоғынчабыс.
Хайди таныхтаан Занета Ултургашева, аалдағы чол тағдаң ах килген суғны позытпинча. Аның ӱчӱн чуртағҷыларның подвалларында суғ турча. Дмитрий Василиади сурыныс пічиин тимнеп саларға чӧп пирген. Аны хоостыра Таштыптағы ДРСУ кирек тоғысты толдырыбызар.
– Иң ағырсымнығ сурығ хузух ағазы кизілчеткені полча. Ағастығ машиналар удаа чӧрчелер. Тӱрче полза, тайға даа чох халарбыс.
– Хузух ағазын кизерге чарадылбинча. Занета Ананьевна хайдағ предприятие тоғынчатханын чарыт пирген. Ағас хонии министріне сурығны пӧгерге чахығ пирербіс, – чоохтаан Валентин Коновалов.
Аңнар аалзар кірбезін
Чоғархы Тӧӧ аалдаң Валентин Коновалов Оот пилтірі аалзар чол тутхан. Орындағы Культура туразында чоннаң чоохтазып алған. Чуртағҷылар клуб соох тіп хоптанғаннар. Занета Ултургашева аалда наа Культура туразы кирек тіп искірген. Валентин Коновалов проект-смета пічіктеріне килістіре чир участогын кӧр саларға чӧп пирген. Пӱдіріг тоғыстарын «Культура» национальнай проект алай «Аалларның тиксі тилізі» программа хоостыра толдырыбызарға чарир. Хакасия пазы Ӱс чул аал чӧбіне паза культура министерствозына ол сурығҷа тоғыныбызарға чахығ пирген.
– Пістің аалдағы чарытхы столбалары уғаа иргілер. Часхызын чарымызын алыстырыбысханнар.
– Ол Россети компанияның тоғызы. Республиканың энергетикаҷа хазна комитеді аннаң ӧткін тоғынча. Пістің дее компания тоғызынҷа сурығлар пар. Чарытхы ӱчӱн тарифсер тыхтағ тоғыстары кірчеӧк. Че компания ахчанаң толдыразынаң тузаланминча. Оот пилтірі хоостыра пӧгін хаҷанох турғызыл парған. Чарадығ ам даа кӱзінде. Ол тоғыстар планға кирілбезе, піс тарифнең чараспаспыс. Комитет мобильнай приложение сығарыбысхан. Ол чарытхы хаҷан ӱс парғанын таныхтапча. Федеральнай законодательство хоостыра чылға турада чарытхы 72 частаң кӧп ӱспеске кирек. Андағ киректер пол парза, сеть организациязына штрафтар салылча. Андағ хоптар кӧп кір парза, оператор статузын чідір саларға айабас.
– Хакасияда паланың пір айда чуртап парыбызар иң тӧбін сині нинҷее тиңнелче? Опекадағы палаларға тӧлеглер хозылбинча.
– Пӱӱл піс пособиелерге индексация идібіскебіс. Аны хоостыра тӧлеглер 10 %-ке ӧс парғаннар. Че опека пособиезі закон хоостыра чуртап парыбызар иң тӧбін синнең палғалыстығ нимес. Пӱӱнгі кӱнде паланың пір айда чуртап парыбызар иң тӧбін сині 18 муң салковайға тиңнелче. Регион синінде тӧлеглерні кӧдірерге кӱстенчебіс. Че пір саңай кӧдірібізер оңдай чоғыл.
– Ӱс чулда спорт залын пӱдірердеңер чоох хаҷаннаңох парча. Че ол тоғыс ам даа пасталбаан.
Хайди таныхтаан Занета Ултургашева, республиканың спорт министерствозынаң ол сурығ пӧгілче. Анда аал чуртағҷыларын Асхыссар автобустығ тарт чӧрерге чӧп пиргеннер. Наа спорт залына чир участогы кӧріл парған.
– Спорт залының проекті тимде. Пазағы чылға ӱс андағ объектті хайда пӱдірерін таллапчабыс. Че кізілер андар чӧрерлер бе? – нандырған Валентин Коновалов. – Спорт министерствозына универсальнай проект тимнеп саларға чахығ пирербіс. Объект ээн турбазын, ахча тик чирге парбазын.
– Аалзар абалар тӱзіп пастабысханнар паза пос чӧрчеткен адайлар кӧп.
– Адайлардаңар чоохтаза, муниципалитет сурыныс пічиин тимнебізерге кирек. Аал хонии министерствозының специалисттері ол сурығнаң айғазарлар. Че адайға стерилизация иртірібізіп, аны нандыра читірерге киректелче. Адайлар хазыр ползалар, оларны приютсар апарарға чарир. Хазна Думазы закон алыбысса, оларны узудыбызар оңдай полар.
Абалар паза пӱӱрлер кізілер чуртазына хорғыс ағылчатсалар, чуртағҷылар полициязар айланарға киректер. Право хайраллаҷаңнарның аңнарны атар полномочиелері пар. Аңнар ибдегі малларға сегірзелер, чир-чайаан ис-пайы министерствозынзар айланарға киректелче.
Ӱс чул аал чӧбінің чуртағҷылары пасха даа сурығларны Хакасия пазына пиргеннер. Валентин Коновалов прайзына даа нандыр пирген.
Сом Хакасия пазы пресс-службазыни
Автор :
Антон Чертыков
| Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
| 30 | 31 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 |
| 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 |
| 13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 |
| 20 | 21 | 22 | 23 | 24 | 25 | 26 |
| 27 | 28 | 29 | 30 | 31 | 1 | 2 |
Кӱн таңмазы
Хакасияда
Россияда
Тилекейде
