Мал азии читкіҷе ползын
28.07.2023
Хабарлар
Кресен-фермер хонии пазы Константин Чочиев
Аал хонии. Пу наада мал тутчатханнар от пилетеп пастабысханнар. Тоғыс хайди парчатханнаңар піліп алар пӧгіннең Асхыс аймааның Асхыс чоғархы аалындағы кресен-фермер хонии (КФХ) пазы Константин Чочиевнең чоохтазып алғабыс
Чочиевтер КФХ-зының чирлері хайда орныхчатханын піске Асхыс аймаа устағ-пастааның аал хонии устанызында чарыт пиргеннер. Асхыс чоғархы аалзар чол тутчабыс. Орынзар читкенібісте, хырада ікі трактор тоғынчатхан. Константин Чочиев Игорь оолғынаң от саапчатханнар. Хоных пазы, тракторын тохтадыбызып, піснең чоох алызарға чаратхан.
Хайди искірген Константин Чочиев, сӧбіре кресен-фермер хониинаң 20 чыл артиинаң айғас парир. Олар інектер паза хойлар ӧскірчелер. Ідӧк мал азиина тамах одыртчалар. Хоныхтарын олар грант ахчазына асханнар.
Чочиевтер ирткен неделядох от пилетеп пастабысханнар. Че наңмырлар чаап сыхханда, тоғысты тохтадарға киліскен. Константин Кирилловичтің таниинаң, пылтыр от уйан сыххан, малларға даа чиирге чох полған. Олар отты пилетебіскен соонаң хыраларынзар малларын кир салчалар. Ирткен чылда, тізең, олар отты Боград, Шира паза Таштып аймахтарынаң алғаннар. Андада от паазы ӧс парған полған. Константин Кириллович 350 килограмм пасчатхан рулонны 2000 салковайға садысхан.
– Пӱӱл, наңмырлар чаған даа полза, от чахсы ӧспиндір. Малларға чиирге пары чахсы. Покозымда даа от уйан. Анда от ӧзерін сахтап, хырада саапчам, – чоохтапча Константин Чочиев. – Пӱӱл мин от одыртпаам, андағ отты кӱскӱзін пазох сабарға чарирҷых.
КФХ хыразының улии 50 гектарға тиңнелче. Пис гектарда сула паза пуғдай таарылған. Хырада аймах-пасха от ӧс парған. Оларны талластырҷаң оңдай чоғыл. Ӧӧні – мал азиин читкіҷе тимнеп алары. Хайди таныхтапча Константин Чочиев, отты хоза аларға килізерӧк. Ачырғасха, ӱреге кіргенін хазна айландырбинча. Чочиевтер сӧбірезі ікі чир участогының ээзі полча. Анда ідӧк от саапчалар.
Константин Чочиевке Игорь оолғы сыбыра полысча. Пӱӱл ол институт тоозыбысхан. Оол кічігдең тракторлығ чӧрче. Пабазы аны пастап кічіг тракторлығ чӧрерге ӱгреткен. Іди олар хада он чыл от саап парирлар. Алындағы чылда пабазы коронавирус чуғынҷах ағырығны хаптырып алғанда, Игорь от тоғызын чалғызан толдырған. Чочиевтер прай тоғыстарны постары итчелер. Хайди таныхтапча Константин Кириллович, кізілерні чаллап алза, олар техникаа айабин тоғынчалар.
Пӱӱнгі кӱнде Чочиевтер сегментнай косилканаң от саапчалар. Пӱӱл олар роторнай косилка алып аларға пӧгінгеннер. Аны Ағбандағы аал хонии техниказының садығ туразында кӧр cалғаннар. Че аны садыбыстырлар. Соонаң косилкалар паазы илееде ӧс парған. Хайди таныхтапча Константин Кириллович, сегменттіг косилканаң даа от чахсы сабылча, че тастарға тееп парза, ол сайбал парча. Пычахтары чітіг полза, тоғыс чахсы парча. Косилкадаң пасха, кресен-фермер хониинда трактор тырбостары паза рулоннар итчеткен оборудование пар. Олар тоғысты хай-хай нииктепчелер.
Чыл сай Хакасия правительствозы аал хониинаң айғасчатханнарға аймах-пасха полызығ пирче. Анда нинҷе-де субсидия кӧріл парған: аал хонии техниказын, тӧлліг малларны аларына паза даа пасхазы. Пӱӱл Чочиевтер сӧбірезі пір дее субсидияа пічіктер тимнебеен. Тӧлліг пуғаларны тутчатхан ӱчӱн полызығ алар кирексіністерге Асхыс чоғархы аалдағы кресен-фермер хонии киліспинче. Хабазығ алар ӱчӱн он інектең сигіс пызо ӧскіріп аларға, пуға ікі частаң улуғ полбасха паза пір іргек малға 30-ха теере інек килізерге кирек.
Хайди таныхтаан Асхыс аймааның аал хонии устанызының пастығы Александр Зауер, пӱӱнгі кӱнде аймахтағы КФХ-ларның кӧбізі от пилетеп пастабысхан. От айының 25-ҷі кӱніне 540 тонна от тимнел парған. Ирткен чылда пу тусха от саап пастабааннар даа. Пӱӱл пір гектардаң 7,5 центнер от пилетелче. Че ол асхынахха саналча. Анзы КФХ-лар от уйан сыххан орыннардаң саап пастапчатханынаң палғалыстығ полча. Іди техниканы ӧӧн тоғысха тимнепчелер.
– Кресен-фермер хоныхтары пастарының искіриинең, от уйан арах сыххан. Анзы хандых-от айларында чылығ кӱннер асхынах турғанынаң палғалыстығ полча. Хараазын киинің чылии 10 градусха читчең. Наңмырлар чахсы чағаннаңар, от кӱнге кӧйбеен, – таныхтаан Александр Александрович. – Асхыс аймаанда малларны хадарҷаң орыннар кӧп, маллар сағлығ полыбысханнар, хоныхтар оларны итке сатчалар.
Асхыс аймаана тиксі 20 муңҷа тонна от тимнеп саларға киректелче. От пилетир тоғыс чапчаңнаң чапчаң парча. Іди ӧӧн тоғыстар орғах паза ӱртӱн айларында иртер. Ирткен чылда Асхыс аймаанда от уйан сыххан сылтаанда, КФХ-лар пасха аймахтардаң от садысханнар. Андада от паазы илееде ӧс парған, пір килограмм 10 – 12 салковайға читчең. Аның алнындағы чылда пір килограмм 3 – 5 салковай турған.
Пӱӱнгі кӱнге Асхыс аймаандағы КФХ-лар 1000 гектар артиинаң чирде от сабысханнар. Ол хайди сыхханын кӧрзе, тиксі 40 муң артиинаң гектар сабызарға киректелче. Топливо паазы ӧсчеткеннеңер, от паазы ідӧк хозыл парарға айабас. Ізенербіс, аал хонии тоғынҷылары хысхызына мал азиин читкіҷе тимнеп аларлар.
Сом авторни
Автор :
Антон Чертыков
| Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
| 28 | 29 | 30 | 31 | 1 | 2 | 3 |
| 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 |
| 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 17 |
| 18 | 19 | 20 | 21 | 22 | 23 | 24 |
| 25 | 26 | 27 | 28 | 29 | 30 | 1 |
Кӱн таңмазы
Хакасияда
Россияда
Тилекейде
