Хазых чуртас. «Чиңiс» культура кiнiнiң ӧмезi скандинав чӧрiзiнҷе проекттi чуртасха кирче

Учреждениенiң пастығы Светлана Сапрыгина – тыс пiлбес кiзi. Светлана Николаевнаның устаанынаң «Чиңiс» культура кiнiнiң ӧмезi аймах мероприятиелер – концерттер, тоғазығлар, ойыннар, чӧрiмнер – иртiрерге кӱс. Культура тоғынҷыларына анзы асхынах пiлдiр парған, таң. Олар, гранттар мариинда аралазып, хазых пиктеҷең проекттi чуртасха кирерге чаратханнар. Марығны Ағбанның культураҷа, чииттер киреенҷе паза спортча устанызы иртiрген. Ӧмедегiлер, 65 муң салковай утып, чуртағҷыларны скандинав чӧрiзiнең айғазарға кӧӧктiрчелер. Проект «Чӧр, Ағбан: 92 километр – 92 чыл» адалча.

Скандинав чӧрiзi – фитнес кӧрiмiнiң пiрci. Ол саналығ чыларынаң сыххан. Спортсменнер 1930 чыллардох чайғызын тренировкаларда тайахтығ чӱгӱрҷеңнер. Олаңай чон аннаң 1997 чылда танысхан. Олох туста ӧнетiн тайахтар сығар сыхханнар. Сағам тилекейде пу фитнес кӧрiмiне хынчатханнарның саны 50 миллион­ға читчеттiр, Россияда – 1 миллионға.

Светлана Сапрыгина скандинав чӧрiзiнең тӧртiнҷi чылы айғас парир. Узын тилiдiп, ол Москвада ӧнетiн ӱгредiг ирткен. Устағҷы чоохтапча:

– Амғы туста пу фитнес кӧрiмiнеңер испеен кiзi чоғыл даа, неке. Парктарда илееде кiзi, тайахтығ чӧрiп, хазиин пиктепче. Хомзынысха, кӧбiзiнiң техниказы саба. Cкандинав чӧрiзiнең 2020 чылда айғазарға пастаам. Час парча, хазыхтанарға кирек нооза. Интернетте видео кӧрiп, кинделер хығырып, сизiнгем: мында астыхчаң ниме чоғыл. Пос алынҷа пас чӧр, арығ киинең тын. Че тӧрт ай пазынаң иңнiлерiм ағыр сыххан. Анзы сағысха тӱзiрген. Оңдай полғанда, олох чыл августта Москвазар чӧрiп, скандинав чӧрiзiнҷе инструкторға ӱгренiп алғам.

Ӱгредiг тузында Светлана Николаевна оңарған, ол кӧп ниме саба иткен, тайахтарнаң даа орта тузаланмаҷаң. Cкандинав чӧрiзiнең пос алынҷа айғасчатханнар iдӧк кӧп алҷаас итчелер. Тыс пiлбес ипчiнiң таниинаң, фитнеске кӧрiлген тайахтарның орнына кiзiлер тағларҷа чӧрҷең тирiгнi таллапчалар, пас чӧрчеткенi дее саба. Амғы туста Ағбанда скандинав чӧрiзiнҷе ӧнетiн ӱгредiглiг iкi ле кiзi полтыр. Ол чооғын узаратча:

– Cкандинав чӧрiзiнiң кӱзi улуғ. Кiзi прай ниме орта итсе, аның идi-cӧӧгiнiң 90 процентi тоғынар. Хан давлениезi чахсылан парча, кiзi чӱл-уйа ағырығларынаң ирееленминче. Пу спорт кӧрiмiнең чыл ибiре айғазарға чарир. Хазыхтанып аларға пӧгiнчеткеннерге тайахтар ла садызып аларға кирек. Инструкторның устаанынаң пiр айҷа ӱгредiг иртiбiссер, уламох чахсы поларҷых. Позым Ағбандағы тынағ паркында пас чӧрчем. Анда спортнаң айғазарына чахсы оңдайлар тӧстелген.

«Чӧр, Ағбан: 92 километр – 92 чыл» проекттiң ӧӧн пӧгiннерi – чонны хазых чуртасха тартары паза скандинав чӧрiзiнең айғасчатханнарны пiрiктiрерi. Анда 13 частығдаң аралазарға чарир. Проект араласчылары чечiме сай Ағбанның тынағ паркында iкiнҷi тахта хыринда тоғасчалар. Чыылған чон пас меетке 9.00 часта сыхча. Кӧрiлген трассаның узуны – 1400 метр, кiзiлер iкi хурчағ иртчелер. Ағаа хоза, пу фитнес кӧрiмiне хынчатханнар пос алынҷа чӧрерге киректер. Проект Ағбанға чарыдылған. Пӱӱл Хакасияның ӧӧн городына 92 чыл тол парған. Аның тӧреен кӱнiн 5 августта таныхтирлар. Аннаңар араласчылар 5 августха теере 92 километр иртiбiзерге киректер. Прай оңдайларны толдырыбысхан улусха Город кӱнiнде сыйыхтар читiрiлер.

Проектте аралазарға ам даа орай нимес. Спортха хынчатханнарға смартфоннарына «Rеlivе» алай «Strava» ӧнетiн приложениелернi турғызып аларға кирек. Приложение кiзi нинҷе километр иртiбiскенiн кӧзiтче. Салтарлар hodi_aвakan@mail.ru электроннай почтаа ызылча. Сурығлар полза, «Чиңiс» культура кiнiнзер 8(3902)202-711, (3902)202-712 телефоннарҷа cығдырадыңар.

Проект тузында ӱгредiг апарылбинча. Итсе, Светлана Сапрыгина чӧптернең полыс пирерге тимде. Хазыхтанарға сағынчатханнарнаң ол тоғынча. Амғы тусха теере аның холында 30-ча кiзi ӱгредiг иртiбiскен. Олар Светлана Николаевназар ӧӧнiнде социальнай сетьтер пастыра айланчалар.