ЧАСТУШКА СЫННЫ ЫРЛАПЧА
12.05.2023
Хабарлар
Культура. Хакасиядағы улуғ частығ чуртағҷылар аразында «Битва частушечников» марығ-фестиваль пастағызын на иртті
Ол С.П.Кадышевтің адынаң чон чайаачызы кінінде Хакасия пазы Валентин Коноваловтың чахии хоостыра улуғ частығ чуртағҷыларны регионның халых паза культура чуртазына тартар пӧгіннең иртірілген. Фестивальның учредительлері – Хакасия правительствозы, культура министерствозы, республиканың ветераннар чӧбі.
– Частушка – чонның чайаачызы. Ол кізіні ӱтертче, кӧңнін кӧдірче. Ідӧк хаҷан даа сынны читірче, піс хайди чуртапчатханыбысты чоохтапча. Хакас чонның ол «тахпах» адалча. Фестивальда чайаачы кізілер паза ӧмелер араласчалар, прай ікі чӱс азыра кізі. Частушкалар марии кирексініснең тузаланча, аннаңар, пу хайхастығ сарыхты хайраллир паза тилідер ӱчӱн, аны чыл сай иртірерге кирек. Чуртағҷылар тархынны, культураны пілерге улам харассыннар, – фестивальны азып, чоох тутхан регион пазы Валентин Коновалов.
Иң пурнада сценада Хызылчардағы А.Ю.Бардиннің адынаң филармония оркестрі ойнаан. Анаң «Частушка ідӧк чааласхан», «Эх, Семёновна!», «Мин сірерге частушка ырлап пирем» номинациялар хоостыра марығ пасталыбысхан. Анда тиксі республиканың прай даа аймах-городтары араласхан, ыраххы Орджоникидзе паза Таштып аймахтарынаң чайаачылар килгенӧктер.
«Частушка ідӧк чааласхан» чардыхта аға-ууҷалар тӧреен чир-суубысты азымахчыдаң арачылирынаңар, ыырҷы кӱзіне махтанмазынаңар, пістің кӱстіг армиябыстаңар, чааҷыны татхыннығ паза тосхымнығ азырирынаңар сарнааннар.
Ағбан городтағы М.Шрамконың адынаң хор пу номинацияа хысхаҷах ойын тимнеп салтыр. Ікі аға стол кистінде, ипти одырып, шахмат ойнап парчалар. Олардаң сала оортах ікі ипчі, чабал чаа хынғаннарынаң чарыбысты, олардаң пір дее пічік килбинче тіп, ачырғанып ала частушка сал сыхханнар. Анаң сценазар чааҷы кип-азахтығ, холында гармонь тудынып, ікі ирен сых килген. Олар сағыссырабаңар, абахайлар, тӱрчедең Гитлернің тыны ӱзілер тіп ипчілерні амыратханнар. Пулары, тізең, кӱстіг иреннерні кӧр салып, ӧрінізіп, чааҷыларны иб аразында хайындыртчалар. Иреннер, частушка сарнап ала, суғ тазыпчалар, одың чарчалар. Оларны тоғындырып ала, ипчілер матырларыбысха прай Россия поғдархапча тіп ӧрчіліг ырлапчалар.
Пу номинацияда ідӧк «Катюша» чаа тириине, партизаннарға, чааҷы-имҷілерге чарыдылған частушкалар толдырылғаннар.
Алтай аймаандағы «Белоярочка» ӧме ідӧк ойын тимнеп салтыр. Холларында тырбостар тудын салған ипчілер «фронттаң пірее ниме истілче бе?» тіп удур-тӧдір сурчалар. Пірсі, пічік тудынып алып, ӧӧрелерінзер «піcтіңнер Берлинге чидіп алтырлар!» хысхырып ала чӱгӱр килче. Анаң прайзы ӧріністіг частушкалар сарнап сыхчалар. Оларның аразында пір ирен матап плесет салған. Ол чаадаң кинек айланған чааҷыны ойнапча, холын бинтнең ораап салтыр. «Яблах ӧсче, чахайахтанча. Немецтер тизіп, сӱрнӱкчелер!» сарнап, залдағы чонны хатхыртчатханнар. Оларны кӧріп, кӧрігҷілер «Молодцы!» тіп хысхырысханнар.
Частушкалар ӧӧнінде 1941 – 1945 чыллардағы Илбек Ада чааға чарыдылғаннар. Сценадағы ипчілер частушка тілінең Гитлерні чысчатханнар. Украинадағы ӧнетін чаа операциязынаңар сарнаанохтар. «Ухтар, хыринҷа учуғыңар, хынғаныма теңмеңер!», «Чиллер, ухтарны хыйа ӱбӱріңер, ыырҷаа піс пазындырбаспыс!», «Хынғаным ыырҷыны хырча, мағаа даа пулемёт пиріңер!», «Сомдағы ирім минзер кӧрче, пір дее ниме чоохтанминча» – мындағ частушкалар истіп алғаннар Ағбан город чуртағҷылары. Марығ-фестивальға прай чайаачы ӧмелер чахсы тимнен килтірлер. «Эх, Семёновна!» номинацияда «Мин хынғам, че син пылас парыбысхазың», «Йо, минің хазинем!», «Минің хынғаным пызоҷах ла осхас», «Йо, кӱзеем, минің кӱзееҷеем!» темалар хоостыра частушкалар толдырғаннар. «Мин сірерге частушка ырлап пирем» номинацияда марығ араласчылары пірердең сарнааннар.
Хазыр ӱзӱріг соонаң чарғыҷылар чиңісчілернің аттарын адап пиргеннер. «Частушка ідӧк чааласхан» номинацияда пастағы орынны паза 50 муң салковайлығ сертификатты С.П.Кадышевтің адынаң чон чайаачызы кінінің М.Шрамконың адынаң орыс чонның хоры утып алған, ікінҷі орынны паза 30 муң салковайлығ сертификатты – Алтай аймаандағы «Белоярочка» ансамбль, ӱзінҷі орынны паза 20 муң салковайлығ сертификатты – Абазадағы «Славяночка» организация. «Лучшая театрализация» ӧнетін диплом паза 25 муң салковайлығ сертификат Орджоникидзе аймаандағы «Берёзонька» чайаачы ӧмее читірілген.
«Эх, Семёновна!» номинацияда чиңісчі полыбысхан Алтай аймаандағы «Белоярочка» ансамбль. Ікінҷі паза ӱзінҷі орыннар С.П.Кадышевтің адынаң чон чайаачызы кінінің М.Шрамконың адынаң орыс чонның хорына паза Абаза городтың «Таланты Абазы» ӧмее пирілгеннер. «Самые задорные» ӧнетін дипломның ээзі Ағбандағы «Станица» казак сарыннары ансамбльы полыбысхан.
«Мин сірерге частушкалар ырлап пирем» номинацияда ідӧк иң чахсы сарынҷылар табылғаннар. Пастағы орынны Алтай аймаандағы «Рябинушка» ансамбльның араласчызы Людмила Вахрушева алған, ікінҷі орынны – Таштып аймаандағы «Калина красная» ветераннар хорының араласчызы Александра Ленивцева, ӱзінҷі орынны – Ағбандағы «Станица» ансамбльның араласчызы Татьяна Ветрова. «Кӧрігҷілер хынызы» сыйых паза 15 муң салковайлығ сертификат Орджоникидзе аймаандағы «Берёзонька» чайаачы ӧменің араласчызы Галина Смольниковаа пирілген. Ол пу марығда иң улуғ частығ араласчы полған, ағаа 92 час. Ууҷа сценада позын ӧткін тудынған. Тахалығ маймахтарынаң тышлада плесет салыбыс турған.
Ахчалығ сыйыхтар утып алған чиңісчілер «ам ноутбук алып аларбыс» тіп тың ӧрініскеннер. Прайзы чахсы кӧңніліг тарасхан.
Автор :
Татьяна ТЮТЮБЕЕВА
| Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
| 28 | 29 | 30 | 31 | 1 | 2 | 3 |
| 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 |
| 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 17 |
| 18 | 19 | 20 | 21 | 22 | 23 | 24 |
| 25 | 26 | 27 | 28 | 29 | 30 | 1 |
Кӱн таңмазы
Хакасияда
Россияда
Тилекейде
