Хазых. Хакасияда 2022 чылда имнег тоғынҷыларына хабазыға тиксi 365,2 миллион салковай позыдылары кӧрiл парған, ол санда 312,9 миллион салковай республика бюджедiнең

Ол ахча специалисттерге чурт аларына, пiр хати пирiлчеткен, тура арендазы ӱчӱн, чурт-коммунальнай тӧлеглерiне паза пасха даа хорадығларға кӧрiлген. ӧӧн хабазығларның пiрсi – чурт пирiлчеткенi. Пӱӱл ол пӧгiннерге бюджеттең 100 миллион салковай позыдылған. Тиксi республикада 32 имнег тоғынҷызына чурт алылары кӧрiлче. Оларның iкiзi Боградтағы аймахтар аразындағы имнег туразының специалисттерiне алыл парған. Iдӧк аймахта «Пастағы имнег полызиин чахсыландырары» регион программазынҷа наа оборудование алылча. Аймахтағы имнег туразында имнег тоғынҷыларына хайдағ хабазығлар пирiлгеннеңер паза алылған наа оборудованиедеңер имнег киреенҷе ӧӧн имҷiнiң орынҷызы Галина Мосина чарытхан.

– Пӱӱл пiстiң имнег учреждениезiнде эндоскопия iстезiглерiн иртiрҷең аппарат алылған. Аның паазы – 4,5 миллион салковай. Пiстiң имнег туразында оборудованиелер иргiлен парғаннар. Полған на аймахтағы имнег тураларында андағ полар тiп сағынчам. Амды пiстiң аймахтағы имнег туразында амбулаторнай iстезiглернiң оборудованиелерiн нааҷылирға киректелче. Iдӧк рентген аппараттары иргiлен парир, оларны даа алыстырҷаң тус чағдапча. Оборудованиелер илееде чыллар тоғын парир. Имнег учреждениезiне наа тирiглер алылча, хаҷан оларнаң тоғынар специалист пар полза. Ол чох полза, наа оборудованиее чидерге сидiк. Наа аппараттаңар чахсы чарыт пирер пiстiң чиит специализiбiс Рагим Игоревич, – теен ол.

Наа аппаратнаң хирург-эндоскопист Рагим Данилов тоғынча. Ол, Хакас хазна университедiн тоозып, ординатурада ӱгредиин узаратхан. Амды iкiнҷi чылы Боградтағы аймахтар аразындағы имнег туразында iстенче. Школада ӱгренчеткен тустох Рагим имҷi поларға сағынған, анаң сағызын чуртасха кирген.

Ол Боградтағы аймахтар аразындағы имнег туразынзар, институтты тоозып, тоғынарға килген. Iдӧк чиит специалист «Земский доктор» программада араласхан. Пирiлген 1,5 миллион салковайға аймахта чурт алып алған. Чиит специалист алылған видеоэндоскопия аппарадының тузазынаңар паза нименең ол иргi оборудованиедең пасхалалчатханнаңар хысхаҷахти чоохтап пирген:

– Пу видеоэндоскопия аппарады амғы тусха килiстiре. Иргi аппаратнаң тиңнестiрзе, ол алғым icтезiглер иртiрче. Наа оборудование полызиинаң кiзiнiң хурсағы пӱкӱлее iстезiлче. Паза пландағы iстезiглерні иртiрчебiс, табырах полызығ пирчебiс, онкология сығыс килеріне чочыныс полза, мындох биопсия итчебiс. Аппаратты алғалахха, чуртағҷыларны квота хоостыра Ағбанзар ысчаң полғабыс. Пiлдiстiг, анзына илееде тус парыбысчаң, ағаа хоза чолға ахча хорадарға килiсчең. Iдӧк 2020 чылда эндоскопия аппарадын чуғҷаң паза дезинфекция итчең оборудование алылған. Таныхтирға кирек, оларға тиксi 7 миллионға чағын салковай хорадылған.  Пӱӱнгi кӱнде аймахтағы имнег туразында эндоскопия кабинедiнде прай кирек оборудование алыл парған тиирге чарир.

Боградтағы аймахтар аразындағы имнег туразының специалисттерiне алылған квартираларның пiрсiнің ээзі имҷi-терапевт Людмила Конгаровна Кужугет полча. Ол Хакасиязар пӱӱл хосхар айында хонҷых Тува Республикадаң тоғынарға килген, от айында, тізең, ағаа чурт пирiлген. Ол илееде чыл имҷi-терапевт полып iстен салған, аның тиксi стажы 34 чылға чит парча.

– Мин Хакасиязар хонғаным Нурлан Алмасбековичнең хада кӧс килгем. Пiс палаларыбысха сала чағын чуртирға сағыныбысхабыс. Олар Ағбанда чуртапчалар. Хызым, Алиса Алмасова, имҷi-нейрохирург, оолғым Айбек Алмасов юрист полча. Боград аймаа кӧңнiме кiрген, аннаңар мындағы имнег туразында тоғынарға  чаратхам. Хакасиязар «Земский доктор» программа хоостыра килгем, федеральнай тӧлег 1 миллион 500 муң салковайға тиңнелген. Iдӧк республика пiр хати пирчеткен тӧлегнi, 500 муң салковайны, алғам. Чӧптезiг хоостыра мин мында пис чыл тоғыныбызарға кирекпiн. Чуртты пiчiктер хоостыра позыма 10 чыл пазынаң на итiртiп аларға чарир.

Пеер килгенде, чуртағҷылар кӧңнiме кiрген, олар ачых-чарыхтар. Тоғыстағы ӧме минi чахсы удурлаан, имнег туразында специалисттер хозылчатханы хаҷан даа чахсы нооза. Тоғынчатхан ӧмебiс ынағ, хаҷан даа пiлiзiсчебic. Таныхтирға кирек, имҷiнiң тоғызы тың на пасхалалбинча, Тувада хайдағ ағырығларнаң чон ағырча, мында ӧӧнiнде олох ла ағырығларнаң айланчалар. Ол чӱрек-тамырлар ағыриинаң, сахар диабедiнең паза  пасха даа удаа тоғасчатхан ағырығларнаң, – чоохтаан Людмила Кужугет.

Имҷiлер аймахтағы имнег туразынзар килзелер дее, прайзы тоғынарға халбинча тiп чоохтаан Галина Мосина. Сағам имнег туразында 22 имҷi, 92 медсестра паза 103 пасха даа тоғынҷы. Мындағ имнег учреждениелерiнде имҷiлер чидiспинче, аннаңар специалисттернiң иңнiне улуғ тоғыс артылча. Кӧбiзi, андағ тоғысха сыдаспин, саназыбысча. Пӱӱнгi кӱнде Боградтағы аймахтар аразындағы имнег туразында чидiспинчелер: психиатр, психиатр-нарколог, онколог, отоларинголог, терапевт, олған имҷiзi. Паза ортын имнег тоғынҷылары тың киректелчелер.