Кӧп палалығ пабаларны айландырарға
03.11.2022
Хабарлар

Хакасияның кiзi праволарынҷа уполномоченнай Андрей Шулбаев чардыхти мобилизация пасталғаннаң сығара пу сурығны алынҷа хайығда тутча, пу наада, тiзең, ол iдӧк тоғыс чорығынаң Омск городта пол килдi. Чорыхтаң айланған соонаң пiс аннаң тоғазып алғабыс.
– Андрей Олегович, чоохтап пирiңер хайдағ пӧгiннең Сiрер Омск городсар пiстiң республикадаң чардыхти мобилизацияҷа хығыртылған чуртағҷыларнаң тоғазарға чӧрдер? Орында ниме кӧрдер?
– Пiс чардыхти мобилизация пасталыбысханнаң сығара аннаң палғалыстығ сурығларҷа айланыстарны ал сыххабыс. Ағаа хоза нинҷе-де айланыс пленге кiргеннернiң хоостыра пар. «Iзiг линия» тоғызын азыбысхабыс, андар мобилизацияа тартылғаннар пастағы кӱннерде постары айлан турғаннар, соонаң – чағын туғаннары, iҷе-пабалары, аҷа-пиҷелерi паза хада хонғаннары. Кӧп палалығ пабалар чардыхти мобилизацияа тартылғанынҷа илееде айланыстар кiрче, кӧбiзi ӱс палалығ пабаларға теелче. Кирек iкiнҷiлестiг. Закон оларға служба иртерге чаратча, че хазна органнарының пу чуртағҷыларға службаны соона салдырарға чаратчатхан iстiндегi пiчiктерi пар, ол санда Ӧӧн штабтың. Че полған на регионда паза военкоматта сурығ пос алынҷа пӧгiлче, пiрдең, оларның орнына пасха кiзiлернi хығыртарға кирек нооза. Хазна синiн алза, пiлдiстiг, кӧп палалығ пабаларны ибзер ызарға кирек.
Кӧп сурығлар арачыланыс промышленнозы предприятиелерiнiң бронь пирiлген тоғынҷыларынҷа сығысча. Хакасияда ол РУСАЛ пiрiктiрiлген компанияның предприятиелерiнiң тоғынҷылары. Кирек, тiзең, пiди полған. Пастап тоғынҷыларны хығыртыбысханнар, анаң iстiндегi чахығлар алылған, ол санда Россияның промышленность паза садығ министерствозының. Iди талластар сығысхан. Тиксi хығыртылғаннарны алза, республикадаң чардыхти мобилизацияа тартылғаннарның аразында пу категорияларға кiрчеткен 150-ҷе чуртағҷы саналча. Ол уғаа кӧп паза наа хығыртығ иртiрерiн киректир.
Тӧлеглерҷе сурығлар парох. Мобилизацияа тартылғаннар паза оларның сӧбiрелерi республика ӱлгӱлерi чарадыбысхан 10-ар муңнаң кӧрiлген тӧлеглернi алып алғаннар, амды халған чардығын сағыпчалар (Хакасияда оларға тиксi тӧлеглернi 100 муңа читiрердеңер закон алыл парған, че ол кiчiг хырлас айының 6-ҷы кӱнiнең не кӱзiне кiрер. - Ред.).
Иреннернiң сағыссырастары пiлдiстiг, чардыхти мобилизацияа тартылғаннаң пiр ай ирт парған. Пу тусха олар республика хабазииның пастағы чардығын на алып алғаннар, федеральнай тӧлеглер ай ирт парза ла, тӧлелче. Iди чарыс айы ӱчӱн федеральнай тӧлег (чааҷының чал ахчазы) кiчiг хырлас айының 10-20-ҷi кӱннерiнде ле тӧлелер. Чурт-коммунальнай полызығлар, кредиттер ӱчӱн, тiзең, ай сай тӧлирге кирек.
– Кредит каникулларын пирерге кирек полғаннар нимес пе?
– Пу сурығҷа айланыстар кiрбеен, че мин пiлчем, аннаң палғалыстығ сурығлар парох. Iдӧк пала пасха городта чуртапчатса, кӧзiдiмге, Новосибирскте алай Орелда, ағаа тӧлегнi алар ӱчӱн сурыныс пiчиин пазарға Хакасиязар кил парарға кирек. Кӱстенербiс сурығны пӧгерге.
– Пу сурығлар Сiрерге Омскта даа, андар парар алнында даа пирiлген полар?
– Я, олар чардыхти мобилизация пасталғаннаң ала пирiлгеннер. Омскта iдӧк имнег полызии сурии турғызылған. Анда кiзi кӧп, кӧрiлген имнег частьы маңнанминча, аннаңар кӧбiзi позы имненче.
– Сiрерзер кiрген айланыстарҷа чарадығлар пар ба?
– Пiр кiзiнi ибзер айландырып алғабыс, аның харахтарына операция кӧрiлген. Ол чардыхти мобилизацияның пастағы кӱннерiнде полған, айланыстар пазыбысхабыс, аны ибзер ызыбысханнар.
Чоохтирға кирек, чуртағҷылар пiр саңай аймах ӱлгӱ органнарынзар айланчалар. Чарабас тиирге пic пӧгерге полыс пиргебiс, ол тоғыс тиң апарылча.
Пленге кiргеннернi ибзер айландырарынҷа тоғынчабыс. Iди Харатас городтың чуртағҷызын, федеральнай омбудсменнең, Россияның арачыланыс министерствозынаң палғалызып, айландырғабыс.
– Сӧбiрезi туған кiзi пленге кiр парғанын хайдаң пiлiп алча?
– Аймах-пасха оңдайнаң. «Хызыл кiрӧс» тоғыныбысча, пленге кiргеннернең орнасса, iлезiне сығысча. Арачыланыс министерствозы iдӧк тоғыс апарча. Кiзi айландырылғаннаңар искiрiг кiрзӧк, iҷе-пабазына, туған-чағыннарына искiрчебiс. Андағ онҷа кирек саналча.
– Андрей Олегович, кӧп палалығ пабаларны айландырҷаң оңдай пар ба?
– Минiң кӧрiзiмнең, тӧрт палалығ пабалар иң пурун айланарға киректер. Хакасиядаң мобилизацияа тартылғаннарның аразында андағ 6-7 кiзi осхас. Ноға олар мобилизацияа тартыл парғаннар? Сылтағлар аймах-пасха. Иң пастағызын, кiзiнi хығыртардаңар чарадығны город-аймахтардағы чаа комиссариаттары алчалар. Оларға чаа учедында турчатхан кiзiнiң палаларынаңар искiрiг тузында ызылбаанынаңар, кӧп палалығ пабалар хығыртыл парғаннар. Орындағы военкомат алған чарадығны республиканың чаа комиссариады ла хыйа итче. Андағ чарадығ алыл парған паза Омсксар, хайда олар ӱгредiг иртчелер, ызыл парған. Амды аның чарадиин сағыпчабыс. Ол чарадығ чох оларны позытпинчалар. Пабалар минзер iдӧк пастырғаннар, сурығларын чарытханнар.
– Оларны фронтсар ызыбызарларына хорғыс чоғыл?
– Чоохтирға сидiк. Чааҷыларны Омсктаң аймах-пасха частьтарзар ызып пастабысханнар, ол санда ӧнетiн чаа операциязы иртчеткен орынзар.
– Андрей Олегович, паза пiр сурығ. Ас саннығ чонның чардыхти мобилизацияа тартылбастаңар хайдағ-да чарадығлар пар ба?
– Олаңай армия службазына хығыртылчатханнарның аны альтернативнай службаҷа иртчең оңдай пар, чардыхти мобилизацияа оларны тартпастаңар чарадығ чоғыл. Итсе, сурығны Сибирьдегi федеральнай округтағы регионнарының кiзi праволарынҷа уполномоченнайлар iдӧк турғысчалар. Че прайзы ла пу сурыға тӧӧй кӧрбинче.
– Пiлдicтiг. Андрей Олегович, «iзiг линия» тоғызы узарадылар ба?
– Я, андар пу телефонҷа сығдырадарға чарир: 8-902-010-70-07.
– Алғыс ползын, чоохтазығ ӱчӱн.
Сӧс соо: Чоохтазығ тимнелчеткен туста Хакасияның ис-пай паза чир хайызығларынҷа министрi Евгений Тарасов, пӱӱнгi кӱнде ол пiстiң республикадаң хығыртылған оолларнаң хада Омскта тоғынча, кӧп палалығ пабаларны мобилизациядаң позыдардаңар чарадығ алыл парғаннаңар паза олар тӱрчедең иблерiнзер чидердеңер искiрген.
Автор :
Чоохтасхан Наталья Сюптерекова Сом Андрей Шулбаевти
Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
27 | 28 | 29 | 30 | 31 | 1 | 2 |
3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 |
10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 |
17 | 18 | 19 | 20 | 21 | 22 | 23 |
24 | 25 | 26 | 27 | 28 | 1 | 2 |
Кӱн таңмазы
Хакасияда
Россияда
Тилекейде