Тоғазығ. Пу кӱннерде Хакасия пазы Валентин Коновалов А.М.Топановтың адынаң Хакас национальнай драма театрының артисттерiнең тоғасхан

Хакас драма театрының кiчiг залында кiзi тығырама одырған. Анда артисттер ле нимес, iдӧк театр iстiндегi тоғыстарны толдырчатхан специалисттер полған. Полған на организацияның регион пазына cурығлар поладыр. Театр тоғынҷылары Валентин Олеговичке пирҷең сурығларны тимнебӧк салғаннар.

– Аарлығ арғыстар, амғы тус хазнаа паза республикаа оой нимес, – айланған А.М.Топановтың адынаң Хакас национальнай драма театрының тоғынҷыларынзар республика пазы. – Пiстiң хазнаа тоғыр турарға кӱстенчелер, аннаңар чардыхти мобилизацияны иртiрерге киректелген. Пӱӱнгi кӱнге Хакасияда чардыхти мобилизация тоғызы тоозыл парған. Че андағ даа полза, экономика паза культура тилирге кирек. Пiлчезер, Илбек Ада чаа тузында культура пiстiң армияа паза тылға кӱс пирҷең. Амды культураның иңнiне олох кӧстеглер артылча.

Регион пазының таниинаң, театр тоғынҷылары хакас чонның пурунғыдаң сығара салылған кибiрлерiн амғы тӧлге читiрчелер.

Тоғазығда iдӧк Хакасияның культура министрi Светлана Окольникова паза Хакас национальнай драма театрының устағҷызы Владимир Чустеев араласханнар.

Театр директоры Владимир Владимирович чоох тутханда, иң пурнада регион пазын паза культура министрiн чардыхти мобилизацияа хабылған артист Николай Бельтерековха отсрочка пирерге хабаcханнары ӱчӱн алғыстаан. Чир-­суун арачылирға хаҷан даа тимде хылых-оңдайлығ оол пу кӱннерде Омсктаң нандыра Хакас чирiнзер айланған. Хакас тiлiн матлама пiлчеткен чиит артист служба иртерге парыбысханда, театрның тоғызы турыбысхан. Чарыс айының репертуарында саңай Николай Бельтереков ойнапчатхан ойыннар полған. Iдӧк Владимир Чустеев Хакасия пазына культура министрi Светлана Окольникованаң хада пазох тоғынарға оңдай пиргенi ӱчӱн алғызын читiрген. «Пiс Светлана Анатольевнаның палалары полчабыс, ол – пiстiң iҷебiс. Аннаң хада тоғынарға чахсы, чӱреебiске дее амыр пiлдiрче», – теен В.В.Чустеев.

Анаң театр тоғынҷылары Валентин Олеговичке аймах сурығлар пиргеннер.

Хакасияның чон паза саблығ артизi Иван Салайдинов:

– Пiс, иреннер, чир-суубысты паза чоныбысты арачылирға кирекпiс. Республикада тиксi 500 муң азыра кiзi чуртапча, оларның санында – 70 муңҷа хакас. Минi мындағ сурығ сағыссыратча: мобилизация тузында нинҷе хакас оол фронтсар ызылды? Пiс ас саннығ чонмыс нооза.

Хакасия пазы Валентин Коновалов:

– Илееде хакас оол чардыхти мобилизацияа хабылғаннаңар пу кӱннерде Интернетте чӧрген искiрiглер – ол тайма. Аны Кидеркi хазналардағы паза Украинадағы СМИ-лар таратханнар. Олар андағ искiрiглернi Россияның прай национальнай регионнарынҷа пiр cаңай ысханнар. Кидеркi хазналардағы пропаганда социальнай сетьтерҷе паза пасха даа искiрiглiг ресурстарҷа сын нимес хабарлар таратханнар. Мин позым Хакасияның ӧӧркi Чӧп кнезi Владимир Николаевич Штыгашевнең ӱс эшелонны ӱдескем. Прай пис эшелон парған. Владимир Николаевич паза Светлана Анатольевна пис эшелонны ӱдескеннер. Мин ӱдескен ӱс эшелонда, тастындағы кӧрiмнерiнең кӧрзе, 90 азыра процент саңай орыстар полған. Хакастар 10 процентке дее читпееннер. Сынында орыстарны паза хакастарны тастындағы омазынаң паза фамилиязынаң пасхалирға оой нимес. Фамилияларны алып, саннарны тиңнестiрзе, чардыхти мобилизацияа хабылған хакастарның саны 10 процентке читпинче. ӱзiнҷi эшелонда Асхыс паза Таштып аймахтарындағы ооллар парғаннар. Аннаңар анда хакастар кӧп полған. Хакасиядаң илiгҷе тува оол парған, чибiргiҷе хырғыс полған.

Министр Светлана Окольникова:

– Я, мин сынап прай эшелоннарны ӱдескем. Тӧртiнҷi паза пизiнҷi эшелоннарда Харатас, Саяногорск городтағылар паза Алтай аймаандағылар парғаннар. Анда хакастар чох таа полғаннар.

Иван Салайдинов:

– Хаҷан пiстiң наа театр полар?

Хакасия пазы Валентин Коновалов:

– Театрның пос туразы чоғыл. Iкi театр пiр турада орныхча. Пiс проект тоғыстарынаң айғасчабыс. Наа театрға чир табылча. Iзенчем, чағынғы чылларда пiс пу сурығны пӧгiбiзербiс. Пазағы чылға наа театрны пӱдiрерiнҷе проект-смета пiчiктерiн тимнеп салҷаң пӧгiн турғыс салғабыс. Проект тимде полза, пiс федеральнай программаа кiрерге кӱстенербiс. Пӱдiрiг миллиардча салковайға тур парар, неке. Анҷа ахчаны республика бюджедiнең позыдарға оңдай чоғыл. Андада чал ахчазын, пособиелернi паза пасха даа тӧлеглернi чабарға сидiксiнiстiг пол парар. Аннаңар пiске хайди даа федеральнай программаа кiрерге кирек. Алныбыста турғысхан пӧгiннер оңдайли парза, 2024-2025 чылларда наа театрны пӱдiрiп пастирбыс.

Артист Виктор Сагалаков:

– Чиит артисттернiң кӧбiзi чуртты арендаа суурча. Правительство ол хорадығларның чардығын тӧлирге полыс полар ба?

Театр устағҷызы Владимир Чустеев:

– Ол сурығ мағаа теелче. Театр кӧбiзiне чурт ӱчӱн тӧлирге полысчаң, че пандемия культура сферазына толдыразынаң тоғынарға харығ пол парған. Театрның ӧӧн парызы – ойыннарға билеттер чахсы садылары. Пӱӱнгi кӱнде пiс пазох спектакльлар кӧп турғызарға кӱстенчебiс. Пушкинскай картаҷа даа ӧткiн тоғынчабыс.

Россияның саблығ артизi, Хакасияның чон паза саблығ артизi Светлана Чаптыкова:

– Пiстiң республикада тӧрт театр пар. Аймах фестивальлар иртче. «Иң чахсы режиссёр» паза «Иң чахсы артист» сыйыхтарны чуртасха кирҷең оңдай пар ба?

Хакасия пазы Валентин Коновалов:– Я, чахсы чӧп. Чуртасха кирербiс.

Театрның ӧӧн режиссёры Тимур Казнов:

– Музыка колледжi культура министерствозының хайиинда пол парған. Анда театрға килiстiре специальностьтарға ӱгредерҷiктер. Пiске чарытхыҷа хоосчы, ӱн режиссёры киректелче. Iдӧк хакас артисттернi тимнеҷең оңдайлар табарға.

Министр Светлана Окольникова:

– Я, пiс ол тоғысты апарарбыс. Сiрер дее, артисттер, колледжте ӱгретчi поларға тимненiңер. Сiрер ле артистке ӱгренерге килген студенттерге пiлiстерiң пир поларзар.

Чиит артист Наталья Албычакова:

– Пiстiң пис кiзi Сибирьдегi хазна искусство институдында заочно пӧзiк ӱгредiг алча. Улуғ алғызымны театрның устағҷызына читiрчем. Ол ӱгредiг ӱчӱн тӧлирге полысча. Правительствоның пiстi ӱгретчең оңдайы пар полар ба? Пiске iкi ле чыл ӱгренерге халды.

Театр директоры Владимир Чустеев:

– Чиит артисттернiң пастағы ӱгредiглерi пар. Iкiнҷi ӱгредiгнi профильҷе алчалар. Театр пастағы семестр ӱчӱн тӧлирге полысча, анаң iкiнҷi семестрнi студенттер постары тӧлепчелер. Пандемия соонаң театр кӱс алынча. Аннаңар халған iкi чыл позыбыс таа студенттерiбiстi читiре ӱгредiбiзербiс.

Хакасия пазы Валентин Коновалов:

– Светлана Анатольевна ол сурығны хайығда тудар. Ахча чидiспин париза, полызарбыс.   

Iдӧк чиит артисттернiң чурт хоостыра сурығлар полғаннар, театрның ибiркiзiн иптебiзерге айланғаннар. Светлана Чаптыкова Валентин Олеговичтi театрның ойыннарына хығырған. Хакасия пазы, тус полза, хайди даа килер тiп сӧс пирген.