САБЛЫҒ ИМҶІ-УРОЛОГ ПОЗЫНЫҢ ЧИР-СУУН ААРЛАҶАҢ
10.12.2021
Хабарлар
Сағысха киріп. Хызылчарда имҷі-уролог полған, Россияның саблығ имҷізі, хакас чонның турыстығ оолғы Фёдор Петрович Капсаргиннеңер
Хакас чонның турыстығ оолғы, саблығ имӌі Фёдор Петрович Капсаргиннеңер, сағысха киріп, чоохтирға сағынчам. Ол ах чарыхтаң парыбысханнаң пӱӱл улуғ хырлас айының 14-ӌі кӱнінде аның чылы полар. Фёдор Петрович чуртазын иң аарлығ кирекке чарытхан - кізілерні имниріне, оларның чуртазын ал халарына, чон хазиин хайраллирына. Ол - кічіг чир-сууның турыстығ оолғы!
Пии аймаандағы Хойбал аал истіг чирде орныхча. Аны тайғалар, Ағбан суғ, арығлар, чазылар ибірче. Андағ сіліг чирде тӧреен-ӧскен Фёдор Петрович Капсаргин. Аалда пістің турабыс Капсаргиннернің чуртынаң ырах нимес турӌаң. Кӧргем, хайди ирткен аның олған, ӱгренӌі, чиит тузы. Ол Хойбалдағы пасталығ школада 2-ӌі классха теере ӱгренген. Ол туста Харатаста школа-интернат азылған, іӌе-пабазы, ӱр дее сағынмин, аны андар ӱгренерге кир салған. Орыс тілін пілбинчеткен хакас оолағас городтағы школазар 3-ӌі классха килген. Ибіне матап сағынӌаң, іӌе-пабазы, пиӌелері хости полбаанда, ағаа сидік полған.
Аның хайдағ кізі полары олған тузындох кӧрінген. Чуртас, ӱгреніс саңай пасха пол парған. Федя интернат чуртазына кӧнік парыбысхан. Ӱгретчілерні ситкіп истіп, олғаннарнаң пілізіп, ӱгреніске тартыл сыххан. Ол орыс тіліне табырах ӱгреніп алған.
Школада чахсы ӱгреніп, турыстығ спортсмен полған. Грек-рим кӱрезінең айғасхан. Хакас автоном облазы синіндегі марығларда пастағы, ікінӌі орыннар алӌаң. Тренері Павел Петрович Мылтыгашев тіӌең: «Федя, кӱреснең айғазаң - улуғ спортсар парарбыс». Че оолах школа чуртазында ӧткін араласчаң. Школазындағы пионер паза комсомол организацияларынаң устаан. Ӱгретчілер аны махтаӌаңнар, ол пасхазына кӧзідім полӌаң. Фёдор Капсаргиннің сомы школаның аарлас чардызында сыбыра хызылӌаң, іди ол школа тоосханӌа полған. Іӌезі Полина Андреевна Артонова паза пабазы Пётр Фёдорович Капсаргин оолғы ӱчӱн ӧрінӌеңнер. Чахсы ӱгренчеткен ӧткін ӱгренӌіні Хара талай хыриндағы «Артек» тиксі Союзтағы олған лагерьінзер тынанарға ысханнар.
Фёдор Капсаргин школаны саңай «5» паалағларға тоосхан. Аның алнында сурығ турыбысхан: «Хайдар ӱгренерге парарға?» Чуртаста ағаа чахсы кӧзідім полған ачы харындазы Прокопий Егорович Мылтыгашев. Ол чаа имӌізі, имнег службазының подполковнигі полған. Прокопий Егорович ідӧк пограничнай застава госпитальынаң устаан, Афганистанда служба ирткен, «За отвагу» паза «За боевые заслуги» медальларнаң сыйыхтатхан. Ол Хакасияның хазых хайраллаӌаң министрінің орынӌызы полып тоғынған. Ол Федяа чоохтаӌаң: имӌі тоғызы сидік, кізінің хазиин пиктирге, аны ӧлімнең ал халарға, чоннаң тіл алызарға оой нимес. Че чиит оол, аӌазы чіли, имӌі профессиязын таллап алча.
1981 чылда ол профессор В.Ф.Войно-Ясенецкийнің адынаң Хызылчардағы имӌілер институдынзар ӱгренерге кіріп алча. Анда алты чыл ӱгренче. Чахсы, махтағлығ ӱгренген, студенттер чуртазында ӧткін араласхан. Пос туста спортнаң айғасчаң, наука-практикалығ конференцияларда араласчаң.
Институт тоозып, Фёдор Петрович Хызылчарда, халып, тоғынардаңар сағызын толдырча. Істеніс чолын пастаан Хызылчардағы пір муң орыннығ табырах имнег полызии имнег туразының (БСМП) поликлиниказында. Анда имӌі-уролог полып тоғынған. Пастағы тустаңох позын тирең пілістіг, тоғысха кӱстенӌік имӌі чіли кӧзітче. Чиит имӌі хирургия операцияларын идіп пастаан. Анзынаң ол хада тоғынчатхан арғыстарын хайхатхан. Хайди чиит имӌі операция ит полча тіп таңнаӌаңнар. Имненчеткен кізілер, тізең, Фёдор Петровичке алғызын читір сыхханнар.
Чуртаста мындағ ниме полған. Туғанымның оолғыӌаа, хазии уйан полып, Пии аймааның ӧӧн имнег туразында, анаң Ағбанда даа имненген. Че аның кирее хомай полған, имӌілер іӌе-пабазына аны имнеп полбаспыс тееннер. Хайди полӌаң? Палаа хомайдаң хомай полып одырча. Чахсаан сағынып алып, аны Хызылчарзар апарғабыс. Анда чир-суғӌыбыс, чиит имӌі Фёдор Петрович Капсаргин хирург-уролог полча тіп пілгебіс. Паланы имнег туразынзар чадап ла чатырып алғабыс. Фёдор Петровичнең хада тоғынчатхан арғыстары тың ағырчатхан палаа операция идерге тідінминчелер. Че чиит имӌі пу тоғысты позының холына алча. Полысчылар таап, пос кізізі хакас оолағастың чуртазын ал халар ӱчӱн прай кӱзін салған. Тирең пілізін, пӧзік узын кӧзіт пирген имӌі-арғыстарына, хайзылары имнег киреенде илееде чыл істен салғаннар. Іди ол позын андада ырах парар, хыйға имӌі поларын кӧзітче. Оолағастың чуртазын ал халған. Анзы, тізең, постаң оол пол парып, амды сӧбіреліг чуртапча, ікі пала ӧскірче.
Фёдор Петрович аның соонаң кӧп кізіні ӧлімнең ал халған. Киле-киле, ол наука тоғызына тартылча. Аның наука статьялары имнег журналларында сыхчалар. Кандидат диссертациязын арачылап алған. Аны тимір чол поликлиниказында урология пӧлии устағӌызына турғысчалар. Хызылчар крайының иң чахсы имӌілері санында таныхтатча. Кӧп тоғынча, пасха-пасха городтарзар чӧріп, симпозиумнарда араласча, лекциялар, докладтар хығырча. Ідӧк пасха чирлердегі имӌілерге кӧзідімніг операциялар иртірче. Соонаң, 2010 чылда, ол доктор диссертациязын арачылапча.
Хыйға, пӧзік устығ уролог Сибирьде иң махтағлығ имӌее санал сыххан. Анзы мындағ кирекнең киречілелче - Фёдор Петрович Россиядағы урологтар пірігізі правлениезінің кізізіне алылған. Ол ӱгренізін тохтатпинча, пасха хан чирлерінзер чӧріп, андағы имӌілернің хайди тоғынчатханын кӧріп, пілізін алғытча паза оларнаң опыдынаң ӱлесче.
Ол пасха хан тіллерін пілбинчеткеніне хомзынӌаң. Че анаң англия тілін кӧӧлӌе ӱгреніп алған. Пістің хакас чонның хыйға оолғы, имӌі полып, чир ӱстӱн ибірген. Аны кӧп чирде таныӌаңнар. Таныхтирға кирек, Фёдор Петрович тӧреен тілін уғаа аарлаӌаң. Хайдар даа чӧрзе, хакас омалығ кізілернең пос тілінең чоохтасчаң. Мынзынаң ол прайзыбысха кӧзідім поларға кирек.
Ол Россияның иң кӱстіг имӌі-урологтарның пірсі полыбысхан. Ағаа «Россияның саблығ имӌізі» аарластығ ат пирілген. Ф.П.Капсаргинні Хызылчардағы имӌілер университедіндегі урология, андрология паза сексология кафедразы устағӌызына турғысчалар. Профессор ідӧк чиит имӌілерні ӱгретче.
Хайди чоохтаӌаң аннаңар аның арғызы, имӌі-уролог Владимир Петрович Ботин, Фёдор Петровичке Худайдаң пирілген мындағ хыйға, пілістіг имӌі поларға. Ағбанзар киліп, піске лекция хығырӌаң, аның хыйға чооғын ахсыбыс азынып исчеңміс. Ол иптіг, маңзырабин чоох тутчаң. Орыс тілін матлама піліп, акцент чох чоохтанӌаң.
Чахсы тоғызы ӱчӱн, саблығ имӌі-урологка Аарластығ пічіктер, Ағбан город администрациязынаң пасти, аймах городтардаң, пасха хан чирлерінең пирілгеннер. Имӌі полып, ол 33 чыл істен салған, нинӌе-нинӌе кізінің тынын ал халған, кӧп ағырығдаң осхырған. Че позы коронавирус чуғынӌах ағырығдаң ос полбаан. Сынап, изен-хазых полған полза, ам даа кӧп тоғыс ит саларӌых. Илееде сағызы толбин халған.
Хакастарның саблығ имӌізі тӧреен-ӧскен чиріне тың хынған. Пасха чирдең килген имӌі-урологтарны Хакасиязар ағылӌаң. Аалӌылар, орындағы имӌілерні наа нимее ӱгредіп, опыттарынаң ӱлесчеңнер. Андағ тоғыс профессор, ученай, Россияның саблығ имӌізі Ф.П.Капсаргиннің кӱстенізінең иділӌең. Пӱӱл чайғызын Россиядағы имӌі-урологтар аның сӧӧгі чатчатхан сыыратта пол килгеннер. Хызылчардағы, Кемеровтағы, Москвадағы, Новосибирсктегі паза пасха даа улуғ городтарда істенчеткен арғыстары полғаннар. Олар, ахча чыып алып, хумартхы тас турғыс пиргеннер. Саблығ хакас оолдаңар хайдар чылығ, сіліг сӧстер чоохтааннар.
Фёдор Петрович Капсаргин - Хакас чирінің сын оолғы. Аның чолын пасча хызы Любовь Фёдоровна Капсаргина. Ол имӌі, имнег наукаларының кандидады полча. Саблығ имӌінің Ағбанда чурттығ туңмазы Вера Петровна Чаптыкова-Капсаргина имӌі-венеролог полып істенче. Чеені, тізең, Мирген Прокопьевич Мылтыгашев - имнег наукаларының кандидады. Ол Ағбанда чуртапча.
Ирткен айда Хызылчарда «Кимдегі форум» чоннар аразындағы наука-практикалығ конференция иртірілген. Ол саблығ хакас имӌі, ученай, профессор Фёдор Петрович Капсаргинге чарыдылған. Аймах-пасха городтардаң 300 имӌі чыылысхан. Конференция В.Ф.Войно-Ясенецкийнің адынаң имӌілер университедінде иртірілген, хайзында урология кафедразы устағӌызы полып істенген Фёдор Петрович.
Автор :
Олег ЧИЧИНИН
| Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
| 26 | 27 | 28 | 29 | 30 | 31 | 1 |
| 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 |
| 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 |
| 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 | 22 |
| 23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28 | 29 |
| 30 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 |
Кӱн таңмазы
Хакасияда
Россияда
Тилекейде
