ПУРУНҒЫЛАР ОЙЫННАРЫ ЧОННАРНЫ ПІРІКТІРГЕН
10.11.2021
Хабарлар
Чорых танығлары. Асхыс аймаандағы Индіркі Тӧӧ аалдағы школаның ӱгренҷілері Саха-Якутия Республикада ааллааннар
Хайди таныхтапча ӱгретчі Татьяна Субракова, пу чорыхха тимненіс часхыдаң пасталған. Андада Татьяна Семёновна Алтай Республикада ааллаан, орындағы Наа чыл ӱлӱкӱніне парған.
- Алтай Республиказар мині нанҷыларым хығырғаннар. Анда Каракольскай ойым чӧбінің кізізі Артём Олегович Пиандиновнаң таныстыр салғаннар. Ол теен, чайғызын олғаннарны марыға Алтай Республиказар ағыларға чарир. Піс андар читі паланаң чӧргебіс. Ідӧк Якутиядаң аалҷылар килгеннер. Олғаннар пурунғылар ойыннарында араласханнар. Че ӧӧн марығлар Якутияда иртірілер, анда аймахтардағы кӧп школадаң командалар аралазар тіп искіргеннер. Андар хығырғаннар.
Сентябрьда марыға хығыртығ килген. Олғаннар пасха регионзар парарға чидікпинібіскеннер. Че чорыхха ахча хайдаң тапчаң? Іди Асхыс аймаа пазы Абрек Челтыгмашевсер айланарға киліскен. Чорыхтаңар піл салғанда, Абрек Васильевич хабас пирерге молҷаан. Іди ахча табылған. Паза Артём Пиандинов билет аларға ахчанаң хабас пирген. Ідӧк Якутиядағы чир-суғҷылар пірігізінің араласчызы Александр Тимофеевич Кидиеков удурлирбыс теен, - чоохтапча Татьяна Семёновна.
Индіркі Тӧӧдең Якутиязар ӱс оол парған: Тимур Мамышев, Сабир Субраков паза Аймир Ултургашев. Ағбаннаң ӱгренҷілер ӱгретчілерінең хада поездтіг Новосибирсксер пір кӱн парғаннар. Анда самолётха теере городча чӧргеннер, аквапаркта тынанып алғаннар. Палаларның кӧңнілеріне уғаа тың кірген. Аквапарктаң пазох тимір чол вокзалынзар чидіп, «Толмачёво» аэропортсар парғаннар.
- Аэропортта Алтай Республиканың командазынаң тоғазып алғабыс. Пістің піріктірілген команда полған. Якутиядағылар пастағызын на пасха регионнаң аалҷыларны хығырғаннар, - таныхтапча Т.С.Субракова. - Якутскта пісті «Уйусхаана» халых организациязының кізілері удурлааннар, микроавтобуснаң тарт чӧргеннер.
Ээлер аалҷыларға культура программазын тимнеп салтырлар. Иң пастап Хан тигірнің пайзаң туразынзар парғаннар. Аның ортызында ағастаң сигіс пулуңнығ очых салыбысханнар, аның істінзер чир салғаннар. Анда от тамызылған, аны сӱтнең паза якут чонының іпегінең азырабысханнар. Анаң андар аттың чилнін салыбысханнар. Якут чоны, кибірлерін толдырчатса, аттың чилнінең хайди даа тузаланчаттыр.
- Аннаң сығара пісті сигіс пулуңнығ ибічексер апарғаннар, анда постарының киртіністерінеңер чоохтааннар. Тосты холда тудып, олғаннар чахсы саринзар алызарға сӧс пиргеннер. Анаң ол тосты отха салыбысханнар. Тос ызынаң хада сағыстар ӧӧркі чайааннарға читкеннер. Хайди таныхтаан кибірні иртірген «Уйусхаана» пірігістің ӧткін араласчызы Ирина Лукина, пу кибірні якуттар октябрь айда иртірчелер. Хысхы тус оларның сидік тусха саналча, аннаңар олар хылыхтың хомай сариларын чох идерге кӱстенчелер, - чооғын узаратча ӱгретчі.
Якутиязар Татьяна Субракова Асхыс аймаандағы улуғлар чӧбінің кнезі Леонид Горбатов пирген чирні читірген. Чирні Ысых ӱлӱкӱн таныхталчатхан Ӱс хатын (ӱс хазың) орында чайғаннар. Ээлер ідӧк постарының чирін Хакасиязар ысханнар.
Ызых орыннаң олғаннарны национальнай гимназиязар апарғаннар. Анда пір муң артиинаң пала ӱгренче. Ол школа прай Якутияа сабланча, ідӧк школа Улуғ Хуртуйах тас музейнең палғалыс тутча. Школада аалҷыларны кибірліг кип-азахтығ удурлааннар. Музей тоғынҷылары олғаннарны сӧзірбенең палыхтирға ал чӧрчелер. Тудып алған палыхты олғаннарға пирчелер паза пала тураларынҷа таратчалар. Ідӧк музей тоғынҷылары олған-узахты хыл палғирға, чонның пасха даа кибірліг тоғыстарына кӧніктірчелер.
- Школа улуғ даа полза, олғаннар прайзы пос тілінең чоохтасчалар. Пістің ӱгренчілер улуғ городта пала лар пос тілінең чоохтасчатханына хайхааннар, - таныхтапча Татьяна Семёновна. - Ол школанаң палғалыс тударынча чӧптезіг ит салғабыс. Пірее чапсых тоғыс полза, удур-тӧдір ӱлезербіс.
Экскурсия тузында аалҷыларға улуғ нимес концерт кӧзіткеннер. Кічіг олғаннарның хайлапчатханы аалҷыларны хайхатхан. Ӱгренҷілерні хайлирға паза теелбектенерге школада ӱгретчелер. Концертте Тимур Мамышев «Алғыс, школаҷаам» сарынны толдыр пирген. Аның ырлапчатханына кӧрігҷілер хайхааннар. Организатор Анна Холмагорованың таниинаң, ол чоох тударға сағынған, че, Тимурның сарнапчатханына хайхап парып, сӧстерін дее ундут салған.
Ідӧк школада мастер-класс ирткен. Анда ӱгренҷілер ағаснаң узанарға ӱгренгеннер. Анзынаң культура программазы тоозылған.
Ікінҷі кӱнінде марығ пасталыбысхан. Анда Хакасия паза Алтай республикаларның піріктірілген командазы сыйыхтығ орынға сых полбаан. Алтай Республикадаң парған Иркен Пиандинов ла, охчаадаң атып, чиңіс тутхан.
Марығ эстафета оңдайынаң ирткен, аймах спорт кӧрімнерінҷе марығлар иртірілген. Оларның санында «Хапсағай» (кӱрес) полған. Ағаа ӧнетін орын тимнептірлер: чир ходырып, тӧңіҷектер иткеннер. Араласчылар тӧңіҷектерңе сегіріп кӱрезерге кирек полғаннар. Тӧңдең тӱс парған араласчы утыр салғанға саналча.
Артём Пиандинов улуғлар аразындағы марығда араласханох. Че ағаа ідӧк оң полбаан.
Чорых Тимур Мамышевтің, Аймир Ултургашевтің паза Сабир Субраковтың кӧңніне уғаа кірген. Оларның таниинаң, Якутияда ачых-чарых кізілер чуртапча. Орындағы чонның культуразы хакастарнинаң тӧӧй арах. Марығ читі кӧрімҷе ирткен. Пастағызын араласчылар тоғыра салған сигіс ағас азыра сегіргеннер, арғамҷы тастааннар, тасталған меспектердең тискеннер, якуттар мӱчеліндегі айлар танығларын тапханнар, кӱрескеннер, сасхы тастааннар паза охчаадаң атханнар.
Александр Кидиеков чир-суғҷыларын, марығ соонаң гостиницада тоғазып, «Махтал» (якут тілінең «Алғыс» тілбестелче. - Авт.) ресторанзар ал чӧрген. Анда индіркі тӧӧдегілер орындағы ас-тамахты чееннер. Оларны киик паза ат идінең, чіг палыхнаң паза потхы осхас «Порзах» чииснең азырааннар. «Аны ӧріңменеңӧк идіп, ортызынзар пірее аңның тілін сал салчаттырлар. Че ол чиисті пістің потхынаң тиңнестір полбас», - ас-тамахтаңар сағызынаң ӱлесче Татьяна Семёновна.
- Якутиядағы чон пурунғылар ойыннарын сыбыра ойнапча, аның оңдайларын чахсы пілче, - чоохтапча Татьяна Субракова. - Ідӧк олар хакас чонның пайрамына постарын хығырарға сурынғаннар. Асхыс аймаандағы Казанов аалда хакас чонның ойыннары 1 июньда полған. Прай Хакасиядаң командалар килгеннер, андар якуттарны хығырған полза, чахсы поларчых.
Пазағы чылларда Якутиязар пурунғылар ойыннарына пасха ааллардаң олғаннар пар килер оңдай табылза, маңат поларҷых тіп таныхтаан Татьяна Семёновна.
Автор :
Антон ЧЕРТЫКОВ
| Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
| 25 | 26 | 27 | 28 | 29 | 30 | 1 |
| 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 |
| 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 |
| 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 | 22 |
| 23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28 | 29 |
| 30 | 31 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 |
Кӱн таңмазы
Хакасияда
Россияда
Тилекейде
