Чоллар тыхталча паза пӱдірілче
27.03.2024
Хабарлар
Кӧні эфир тузында
Кӧні эфир. Хакасия пазы Валентин Коновалов паза республиканың транспорт паза чол хонии министрі Олег Емелин кӧні эфирде чуртағҷыларның сурығларына нандырғаннар
– Чахсы паза тузалан полар оңдайлығ инфраструктура – ол Хакасия правительствозы тоғызының ӧӧн пӧгіннерінің пірcі. Чолларға піс алынҷа хайығ айландырчабыс. Халғанҷы чылларда пістің чол чыындызында пӱдірілчеткен чол хониина хорадығлар пілдірте ӧс парғаннар. 2023 чылда піс чолларыбысха 4,5 миллиард салковай хорат салғабыс. Тиксі тыхтағ, пӱдіріг тоғыстары толдырылған, автобустарға тохтағ орыннары турғызылған, чарытхы тартылған, чол кисчең орыннар иптелген, чолдағы оймахтар чох иділген. Тиксі алза, ирткен чылда 170 километр азыра чол нааҷылалған. Андағ чоллар санына кирілгеннер Сыралығ Ӱӱc – Приисковай, Асхыс – Пирікчул – Тӧӧ пазы, Ағбан пилтірі – Чарков – Чорба. Аннаң пасха, пазағы чылларда федеральнай программаа кірер ӱчӱн проект-смета пічіктері тимнелген, – хысха искірігнең кӧні эфирні пастаан Валентин Коновалов.
– Министерствоның паза пір ӧӧн тоғызына чолда хорғыс чох поларын тӧстирі саналча, – хосхан Олег Емелин. – Аның ӱчӱн чолдағы сайбағларны санға алчатхан камераларны турғызары узарадылча, Россия президентінің чахиинҷа ӱгредіг учреждениелері хыринда чол кисчең орыннар тӧстелче.
– Республиканың город-аймахтарында муниципальнай автобустар иргіленчеткеннеңер, чонны тартчаң транспорт тутчатхан муниципальнай пӱдістерге пірее хабазығ кирері кӧрілче бе? – сурығ кӧні эфирге азынада ызылған.
– Россия президентінің айланызында чонны тартчаң транспортты нааҷылирына хайығ айландырылған. Аннаңар піс ізенчебіс, пӱӱл «Транспорт» национальнай проект тимнелер паза чуртасха киріліп пастир. Ікінҷілес чох Хакасия анда аралазар. Че аның пӱдізінең хайдағ паза нинҷе транспорт нааҷылалары пілдістіг полар. Олох туста 2023 чылда піс ӧнетін казначей кредит программазында араласхабыс, Таштыптағы автотранспорт предприятиезіне тӧрт Газель алылған. Пӱӱнгі кӱнде Россияның транспорт министерствозына Саяногорск городтың тӧрт автобусты лизингке аларына сурынызы пиріл парған. Аннаңар піс тоғынчатхан программаларда аралазарға кӱстенчебіс паза килкім алызығларны сағыпчабыс, – нандырған Олег Емелин.
– Піҷі пилтірі аалдаң дача пірігістеріне читіре парчатхан чолны республика холына аларға сурынчабыс, – айланғаннар дача пірігістерінің араласчылары.
– Олег Владимирович, пу сурығны ӱзӱрібізерге чахыпчам, чол сынында кирек, ол ідӧк республиканың танығлығ орны Оғлах тағзар апарча. Піҷі пилтірі аал даа туристтер хайиинаң тузаланча, аннаңар чол республика холына пирілер оңдайны кӧрібізерге кирек, – теен Валентин Коновалов.
– Хоптар сынында пар. Амғы туста ол чолның ээзі чоғыл. Ол Ағбан пилтірі аймаана пирілерге кирек тіп санапчабыс, че андағ оңдай табылбаза, республика хайиина кирербіс, – таныхтаан министр.
– Ӧӧні чолны санға аларға паза аны иптиріне федеральнай паза регион ахчазын тартар оңдай тӧстирі, – хосхан республика пазы.
– Ағбан істінде тимір чолны пір чоллығдаң ікі чоллыға алғыдары кӧрілче бе? Аннаң хости иргі туралар орныхчалар, олар тітіреске сыдабин халарына хорғыс пар, – сурғаннар.
– Хакасияда Іскеркі полигонны алғыдарынҷа килкім проект чуртасха кирілче, андар ідӧк Ағбанҷа иртчеткен чол кирілген. Пілерге кирек, «РЖД» ООО чолны алғыдарынҷа проектті тимнир паза аны пӱдірер. Олох туста піс тимнелген проектнең танысхабыс. Ол хазна сыныхтаан иртче. Проект хоостыра тимір чолға чағын орныхчатхан тураларның садызары кӧрілче. Сала оортах турчатхан туралар алнында сууластаң арачылаҷаң экран турғызылар, – нандырған Олег Емелин.
– Муниципалитеттер аразында хайдағ наа маршруттар азылған? Кӧзідімге, Шира аймаанда?
– 2019 чылда субсидия пастыра 28 маршрут тоғынған, пӱӱнгі кӱнде – 36. Ирткен чылда ікі наа маршрут хозылған: Сарығ хас – Шира паза Пуланнығ кӧл – Ағбан. Минің кӧрізімнең, Сарығ хас – Шира автобузын чӧргізіп пастааны улуғ чидіг, пу ааллар аразында автобус 1990 чылллардаң ала чӧрбеен.
– Алахтайлар – Хойбал чолдағы тахта хаҷан тыхталар?
– Садығлар ирт парған, пӱдіріг пірігізі табылған, ол тоғыстарны хандых айы тоозыларына толдыр саларға кирек. Аннаңар, сағынчам, от айына ол тыхтал парар, – чарытхан Олег Емелин.
– Хакасияда чарытхы кӱзінең чӧрчеткен транспорт хайди тиліпче?
– Хакасияда чарытхы кӱзінең чӧрчеткен транспорт, тиксі Сибирьдегі чіли, тиліпче, че климат оңдайлары сылтаанда чапчаң нимес. 2024 чыл пасталарына республикада чарытхы ла кӱзінең чӧрчеткен 47 автомобиль саналған. Ідӧк заряд станциялары азылча. Ағбанда читі станция тоғынча, Харатаста – пір, – чарытхан министр.
– Ирткен чылларда піс заряд станцияларын коммерческай пірігістернең хада турғысхабыс. Пӱӱл федеральнай (90 процент) паза республика ахчазына хоза тоғыс заряд станциязы азылар. Транспорт саны ӧcче, инфраструктура тӧcтелзе, уламох ӧзер. Ол ідӧк экологияа туза ағылар, уламох ол Ағбан – Харатас агломерациязына кирек, – хосхан Валентин Коновалов.
– Тӧӧ пазынзар чолда хаҷан тоғыстар тоозылар?
– Чолда асфальт тӧзирінҷе тоғыстар 2025 чыл тоозыларына тиксі толдырыл парарға кирек. Хомзынысха, ирткен чылда пір орында тӧрт километр чол читіре салылбаан, тоғыстар пӱӱл толдырылар. Халған чардығы ікі чыл салылар, – нандырған министр.
– Таныхтирға кирек, пу чол Кемеров облазынзар салылчатхан чолның чардығы полча. Піс аның пӱдіриине регионнаң ахча чахсы позытчабыс, ідӧк федеральнай бюджеттең хабазығ пар. Халғанҷы чылларға піс андар пір миллиард азыра салковай позыт салғабыс, – хоза искірген республика пазы.
– Город-аал істіндегі чолларнаң муниципалитет айғазарға киректелчеткенін пілчем, че республикаа Ағбан городха тыхтағнаң полыс пирерге чарабас па? Хорғыстығ чоллар Чертыгашевтің, Тельманның, Володарскийнің орамаларында, Арбан наа микрорайондағы чоллардаңар чоох таа чоғыл, – онлайн пирілген сурығ.
– Аарлығ арғыстар, сынап таа, город, алынҷа аал істінде чоллар – ол муниципалитет устағ-пастааның нандырии. Че полызығ піс читірчебіc. Чыл сай. Ағбан городтаңар чоохтаза, чол чыындызының ӧӧн чардығы Ағбан городха позыдылча. Халғанҷы пис чыл аразына федеральнай хабазығның пис миллиардча салковайын муниципалитет чолларына паза Ағбан городха хабазарына позытхабыс, ол, тізең, тиксі федеральнай хабазығның 50 проценті азыра. Ағаа хоза піс Ағбанҷа парчатхан регион чолларын хайығда тутчабыс. Чуртасха кирілген андағ проекттернің пірcі – Ағбан ибіре Молодёжнайҷа парчатхан чол. Ағаа піс нинҷе-де чӱс миллион салковай позытхабыс. Аннаңар Ағбанға хоптанҷаң сылтағ чоғыл. Че ағаа проект-смета пічіктерін тимнирге киректелче. Программаларға кирерінҷе хабазарға хаҷан даа тимдебіс.
Олох туста піске прайзына тиңни хайығ саларынаңар ундутпасха кирек: республиканың ӧӧн городына паза пасха муниципалитеттерге.
Пір саринаң орта хоптар кірче. Чертыгашевтің, Володарскийнің орамаларын хаҷанох, проект тимнеп, тыхтирға кирек. Арбанда Кировтың орамазына хабазығ пирілген. 2020 чылдаң пасти республика правительствозы Россияның пӱдіріг министерствозынаң хада ағаа хабазығ аларынҷа тоғынған. 2023 чылда аның чардығы салыл парған, пӱӱл халған чардығы тимге сығарылар.
Муниципалитет алнында сілкер айындағы ӱлӱкӱннерге читіре ӧӧн орамаларда чоллардағы оймахтарны чох идерінҷе тоғыныбызарға пӧгін турча.
– Ағбан пилтірі – Чарков – Чорба чолда хаҷан асфальт тӧзелер?
– Ол ідӧк кӧріл парған. Ирткен чылда проект-смета пічіктері тимнел парған. Анда 20 километр чолны кӧдірерге кирек, ол улуғ тоғыс. 2026 чылдаң пасти 2028 чылға теере піс асфальт тӧзеп саларға пӧгінчебіс, – нандырған министр.
– Ирткен чылда Таштыпта Советскай ораманың чарымы ла тыхталған. Тоғыстар узарадылар ба?
– 2024 чылда Таштып аал чӧбіне 49 миллион салковай субсидия Советскай орамада тыхтағ тоғыстарын узарадарына пирілген. Иң пастағызын, ол Таштып аалның пайрамынаң палғалыстығ.
Таныхтирға кирек, ирткен чылда Советскай орамаа 50 миллионҷа салковай позыдылған. Иң ӧӧн орама – ол аалзар кірчеткен орама, пілдістіг, чуртағҷы орта пасча, чолны тыхтирын тоос саларға киректелче. Аал чӧбіне ахча позыдылған, ағаа тоғыстар тузында толдырылар ӱчӱн пӱдіріг пірігізінең не тоғынарға халча, – нандырған министр.
Пастыхтар чуртағҷыларның алынҷа сурығларына нандырғаннар. Олар тура хыриндағы чолларға, алынҷа орыннарға теелгеннер. Республика пазы ідӧк нинҷе-де сурығҷа алынҷа чахығлар пирген. Оларны республиканың транспорт паза чол хонии министерствозы муниципалитеттернең хада пӧгер.
Сом кӧні эфирдең алылған
Автор :
Наталья Сюптерекова
| Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 |
| 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 |
| 15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 |
| 22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28 |
| 29 | 30 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 |
Кӱн таңмазы
Хакасияда
Россияда
Тилекейде
