СӦБIРЕДЕ ЧУРТАС ӦЗЕНІ ТӦСТЕЛЧЕ
Марығ. Ағбанда С.П.Кадышевтiң адынаң чон чайаачызының национальнай кiнiнiң кiчiг залында «Тӧреен тiл – чонның худы» республикадағы сӧбiрелер марии ирт парған
Ағбанда сӧбiрелер марииның халғанҷы чардығы полған. Хакасияда пу марығ-фестиваль пӱӱл май айдаң октябрьға теере ӱс чардыхти ирткен. Ол Хакасиядағы Улуғлар чӧбiнiң кнезi полған Владислав Торосовтың 85 чазына паза аның «Хакастарның посты улуғлир киктезi» книгазын алғым тарадарына чарыдылған. Пӱӱл фестиваль алтынҷы хати ирткен.
С.П.Кадышевтiң адынаң чон чайаачызы кiнiнiң кiчiг залына чон толдыра чыылыс парған. Кӧрiгҷiлер аразында олғаннар илееде полған. Анзы ӧрiндiрген. Олар хакас сӧбiрелерде пос тiлiн паза кибiрлерiн, тудып, тӧлдең тӧлге турыстығ апарчатханын кӧргеннер.
Сӧбiрелер марии пасталар алнында кибiр хоостыра чыылған чонны алғыстааннар Хакасияның национальнай паза территориальнай политика министрiнің тоғызын толдырчатхан Лев Сафьянов, республиканың ӱгредiг паза наука министерствозындағы хакас пӧлиинiң устағҷызы Ольга Доможакова.
«Тӧреен тiл – чонның худы» сӧбiрелер мариин 2016 чылда республикадағы Улуғлар чӧбi тӧстеен, анаң аны Хакасияның национальнай паза территориальнай политика, ӱгредiг паза наука, iдӧк культура министерстволары апар сыхханнар. Оларға тӧремiл полысча С.П.Кадышевтiң адынаң чон чайаачызының национальнай кiнi.
Марығ ӱс номинацияҷа ирткен: «Минiң род-сӧӧгiм», «Хоос» паза «Хакастарның посты улуғлир киктезi». Чарғыҷылар ӧмезi: педагогика наукаларының кандидады, доцент Андрей Карамчаков; Россияның саблығ артизi паза Хакасияның чон артизi Cветлана Чаптыкова; С.П.Кадышевтiң адынаң чон чайаачызының национальнай кiнiнiң устағҷызы Анна Шаламова; Хакасияның национальнай паза территориальнай политика министерcтвозының тоғынҷызы Светлана Астанаева паза педагогика наукаларының кандидады Мария Арчимаева.
Марығның халғанҷы чардығына читi сӧбiре читкен. Асхыс аймаандағы Чоғархы Тӧӧ аалдаң килген Боргояковтар, хобый родының кӱлӱктерi, тахпахтааннар паза сарнааннар. Iкi оолах кiчиҷек саналарға киик пысхағын чаба сапхан. «Аңҷылар поларлар», – махтаан оларны пабалары.
Шира аймаанаң Борзовтар сӧбiрезi полған. Пабазы марыға килбеенде, аның алнын алған Матвей оолағы. Ол 14 частығ, тоғыс класста ӱгренче. Iҷезi Ольга Владимировна хакас тiлi ӱгретчiзi полча, оолах пос тiлiнең чахсы даа чоохтанмаза, cӧбiрезiнеңер пiр дее туртухпин искiрген.
Алтай аймаандағы Аршаннар аалынаң Котожековтар сӧбiрелерiнiң олғаннары килтiрлер. Олар, пiр дее чалтанмин, Кӧтеҷек родынаңар чоохтааннар. Саблығ кiзiлернi адааннар. Оларның аразында философия наукаларының докторы Гавриил Котожеков, cаблығ драматург Александр Котожеков паза аның аҷазы, хабарҷы Алексей Котожеков. Илбек Ада чааға аалдаң 34 Котожеков парыбысхан. Прайзы чир-суунзар айланмаан. Олғаннар чааҷы ағаларының сомнарын кӧзiткеннер. Анаң хысхаҷах ойын ойнабысханнар.
Пии аймаандағы Хызыл хара суғ аалдаң Ольга Сагалакова Евгений оолғыҷаанаң хада килген. Ольга Петровна школада аймах предметтер апарча, ол санда хакас тiлi уроктарын. Евгений Сагалаковтар роды хайдаң сыхханын чахсы пiлче, пос тiлiнең дее хомай нимес чоохтанча. Ағаа iҷезi полыс турған. Анаң Ольга Петровна, микрофон алып, залзар тӱскен. Ол одырчатхан нинҷе-де кiзiдең «Нимедiр ол чир-суу?» сурығ пирген. Олар аймах-пасха даа нандырған ползалар, че ӧӧн сағызы мындағ полған – кiзiнiң Чир-суунда чӱрекке чатчатхан тағлары, cуғлары, тӧреен аалы пар. «Чабыс таа полза, таам пар, тайыс таа полза, cуум пар», – чоохтасчалар нооза чонда. Пасха чирде, тiзең, кӱн харағы ӧрiндiрбес, кӱн дее чахсы чылытпас.
Сазанаковтар прайзының кӧңнiне кiрген поларлар. Олар Таштып аймаандағы Улуғ Арбыт аалның ӱчӱн турысханнар. Сценаа толдыра сых килгеннер: ууҷалары, пала-пархалары, пиҷе-туңмалары паза чееннерi. Оларның cӧӧгi Сазанаков Пашхан теен кiзiдең пасталтыр. Сценаа прайзы ла сыхпаан. Iкi оол Украинада, хайди ағалары фашисттернең чааласханнар, iдӧк амғы нацисттердең тоғыр ӧнетiн чаа операциязында араласча.
Ол прай сӧбірені чоннаң таныстырған Таштыптағы олған садында тоғынчатхан Юлия Сазанакова. Оларның пос флагы пар полтыр.
Анаң Ағбан городтағы Тодановтар паза Харатастағы Чудогашевтер постарынаңар чоохтап пиргеннер.
Марығ тоозылғанда, чарғыҷылар мындағ чарадыға килгеннер: пастағы орынны Сазанаковтар алып алғаннар. Оларға 10 муң салковай пирілген. Iкінҷі орында пол парғаннар Чудогашевтер паза Котожековтар. Олар 7-лер муң салковай алғаннар. Пасха сӧбірелерге, ӱзінҷi орын пиріп, 5-ер муң салковай сыйлап пиргеннер.
Чарғыҷылар адынаң марығ хайди ирткенін Мария Арчимаева ӱзӱрген. Аның чооғынаң, марығ хайди даа кирек. Прай сӧбіренең чон алнына сыхчатханын кӧрерге уғаа чахсы. Кізілер маңат тимнентірлер. Кічіг палаларын хада ағылып, оларға чон аразында хайди иптіг тудынарын кӧзіткеннер. Амғы хакас кип-азахтығ полза, уғаа чахсы кӧрерге. Олар кибірліг кип-азахтығ ползалар, улам маңат. Тiл чахсы пілчеткен сӧбірелерге хоза саннар пирібіс турғаннар. Хакас сарыннарын толдырғаны ідӧк чахсы, че тахпахтаза, аннаң артых. Килер чылда пу марығ iдӧк пӧзік синде иртеріне ізеніс пар.
Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 |
8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 |
15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 |
22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28 |
29 | 30 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 |