Тоғазығ. Пу наада Хакасия пазы Валентин Коновалов «Троллейбус управлениезi» муниципальнай унитарнай предприятие (МУП) тоғынҷыларынаң тоғасхан

Ағбанда «Троллейбус управлениезi» чалғыс муниципальнай транспорт предприятиезi полча. Килер чылда  предприятиее 30 миллион салковайға хабазығ пирiлер. Пу ахча троллейбустарны тыхтирына паза пасха даа хорадығларға парар. Iдӧк Ағбан город бюджедiнең МУП-ха 70 миллион салковай субсидия пирерi кӧрiл парған.

Амғы туста тоғынҷыларны чал ахчазының синi, кондукторлар паза троллейбус водительлерi чидiспинчеткенi, ээзi чох адайлар хайынысчатханы, чол чӧрiзi сағыссыратча.

Троллейбус управлениезiнiң тоғынҷылары наа троллейбустар хаҷан алылардаңар сурғаннар. Амғы туста иң ниик троллейбус 35 миллион салковайға турча. Валентин Коноваловтың чооғынаң,  троллейбустарны «Арығ кии» программа хоостыра алып аларға чарир. Мындағ оңдайнаң Хызылчар городта троллейбус паркы нааҷылалған. Пӱӱл Ағбан паза Харатас «Арығ кии» программаа кiр парғаннар. Аны хоостыра килер чылның ӱртӱн айында тоғыстар пастирға чарир.

–  «Арығ кии» программаҷа город аразынҷа чонны тарт чӧрчеткен автобустар санын хызырарбыс, троллейбус паркын нааҷылап аларға кӱстенербiс. Пу программа 2023 – 2030 чылларға кӧрiл парған, – теен Алексей Лёмин.

Предприятиеде троллейбус водительi полып iстенчеткеннернiң аразында ипчiлер илееде. Тоғынҷыларның чооғынаң, чал ахчазы тӧбiн. Аннаңар анда тоғынҷылар чидiспинче, уламох кондукторлар. Тоғысха иртен 5.00 частох килерге паза орайға теере тоғынарға кирек. Аннаңар тоғынҷылар чал ахчазын кӧдiрiбiзерге сурынғаннар.

Имҷiлер чидiспинчеткенi прай даа чуртағҷыларны сағыссыратча. Троллейбус управлениезiнiң тоғынҷылары пу сурығ хаҷан пӧгiлерiнеңер сурғаннар.

– Пу сидiксiнiс тиксi хазнада. Имҷi отпускка парыбысса алай ағырыбысса, аны алыстырҷаң кiзi чох полча. Мындағ сидiксiнiс сығыс килче. Халғанҷы ӱс чыл пiс пу сурығҷа тоғысты ӧткiн апарчабыс. Республиказар имҷiлернi тартып алар ӱчӱн хоза 16 аймах хабазығ кӧрiл парған. Ирткен чылдаң сығара чуртты арендаа суурған ӱчӱн имҷiлерге 10 муң салковайға теере компенсация тӧлелче. Пiр хати пирiлчеткен региондағы тӧлегнiң синiн 3 хати ӧскiрiбiскебiс. Пӱӱл имҷiлерге 30 квартира аларына 100 миллион салковай позытхабыс. Килер чылда пу пӧгiнге уламох кӧп ахча хорадарбыс. Республикада имҷiлерге пирiлчеткен социальнай хабазығның синi Хызылчар крайындағызынаң кӧп. Че анда чал ахчазы 10 – 20 муң салковайға пӧзіктеңер, имҷiлерiбiс андар парыбысчалар.

Имҷiлернiң чал ахчазы региондағы ортымах чал ахчазынаң палғалыстығ. Пiстiң республикада ол 47 муң салковайға тиңнелче. Че наа хабазығлар пирiл сыхханда, Хакасиязар имҷiлер кил сыхханнар. Кӧп чыл аразына ирткен чылда оларның саны хызырылбааны таныхталча. Пӱӱл имҷiлер санын ӧскiрiбiзерге пӧгiнчебiс.

Пу сидiксiнiс кӧп чылға чыылып, имнег системазы тың хомайлан парған. Амғы туста 700 студент кӧстегҷе имҷее ӱгренче. Олар Хакасияның имнег тураларынзар тоғынарға килерлер, – нандырған регион пазы.

Троллейбустығ ӧӧнiнде улуғ частығлар чӧрчелер. Анзы билет паазы ниигінеңер паза хай пiреезi льготанаң тузаланып тикке чӧрчеткенінең палғалыстығ. Аға-ууҷаларның харах оды уйаннаңар, хайдағ маршрутха одырыбысханын пiлiнмин халчалар. Удаа саба маршрутча парчатханын орай пiлiп алчалар. Андағ кiзiлерге полызығ пирҷең оңдай пар ба тіп сурығ полған.

– Социальнай арачыланыс управлениезiнзер айланарға кирек. Iдӧк паллиативнай полызығ пар. Социальнай арачыланыс управлениезi хоостыра чӧптезiгҷе кiзi тоғынча, хайзы улуғ частығ, кинек кiзiлерге иб аразында полысча. Аннаңар хабазығны кирексiпчеткен таныс кiзi полза, социальнай арачыланыс управлениезiнзер ызыңар. Че полызығ кирексіпчеткен хай пiрее аға-ууҷалар, ӱгрен парған чуртас оңдайларын алыстырарға тоғырланып, хабазығны аларға хынминчалар. Аннаңар оларға кӱснең полыс полбаспыс, – теен Валентин Олегович.

Кӧк хайа аалда ээзi чох адайлар хазырланчатханы хоостыра чуртағҷылар Алтай аймаа устағ-пастаанзар пiр ле хати нимес айланмааннар. Адайларға прививка турғысчатхан паза сiмҷiпчеткен организация оларны тут полбинчатханына алай имнер чоғылына сылтанча. ӱгренҷiлер, ол адайлардаң хорығып, школазар ӱӱҷiктерҷе чӧрчелер.

Хакасия пазы пу сурығҷа пістің республиканың правительствозынзар айланыс тимнебiзерге сурынған:

–  Пiс ол айланысты сыныхтағ органнарынзар ызарбыс. Пу ағырсымнығ сурығ. Адайларны тударынаң айғасчатхан организация оларға прививка турғыс салған паза сiмҷiбiскен соонаң тудып алған орынзар айландырарға кирек.

Пӱӱл Ағбанда адайларға приют азыл парған. Анда сылтағ чох хазырланчатхан 600 адай чуртап полар. Че анзы сурығны толдыразынаң пӧк полбас. Сидiксiнiстi пӧгiбiзер ӱчӱн, чылда 3000 адай, тудып, сiмҷирге киректелче.

Ағбан городтың пазы Алексей Лёминнiң чооғынаң, пӱӱл Ағбанда ээзi чох 1000 адай сімҷілген. Килер айдаң хазырланчатхан адайлар тудыларлар. Олар приютта чуртирлар паза нандыра позыдылбастар.

Хара тас паазы ӧс парғаны хоостыра айланыс полғанох. Ағбанда пiр тонна Балахтадағы хара тас 3000 салковайға турча. Хакасия пазының таниинаң, амғы туста рынок экономиказы сылтаанда хазна ниме-ноо паазын турғыспинча. Ниме-ноо паазын монополиядаң тоғыр служба,  Хакасияның энергетикаҷа паза тарифтерні хайығда тударынҷа комитет сыныхтапчалар.

– Сiрер Балахтадағы хара тасты складтаң, разрезтең алчатсаңар, аның паазы 2350 салковайдаң аспасха кирек. Че паазы мыннаң аарлығ полза, энергетикаҷа паза тарифтернi хайығда тударынҷа комитетсер хоп пазыңар.  Хара тасты ағыл пирзелер, аның паазы аарлығ арах полча, – теен Хакасия пазы.

Троллейбустарның кӧбiзi аэропортха теере чӧрче. Че андартын айланчатсалар,  чол хыринда турчатхан машиналар харығ полчалар. «Тохтағ чарадылбинча» танығ пар даа полза, илееде машина турча. Алексей Лёмин   пу сурығны алынҷа пӧгер тiп молҷаан.